حميدرضا خالدي / چند روزي است كه ديگر خبري از تابلوهاي تبليغاتي انواع محصولات رنگارنگ در تهران نيست. در عوض هر طرف كه سر مي‌گرداني، با يكي از تصاوير زيبا و شاخص هنري روبه‌رو مي‌شوي كه روي تبليغات محصولات شركت‌ها و حتي روي پل‌ها نصب شده‌اند؛ فضايي متفاوت از شهر تهران و تجربه عمومي و تخصصي هنردر پايتخت. اما اين طرح چرا و چگونه اجرا شده و چقدر مي‌تواند در تلطيف فضاي شهري و بالا بردن سواد هنري شهروندان مثمرثمر باشد؟ اين پرسش‌ها بهانه‌اي شده براي گفت‌وگو با سيدمجتبي موسوي، مشاور هنري سازمان زيباسازي و مجري طرح «نگارخانه‌اي به وسعت يك شهر».
آقاي موسوي، بحث و ايده انجام طرح «نگارخانه‌اي به وسعت يك شهر» از كجا آغاز شد؟ اصلا چه لزومي وجود داشت كه تمام فضاهاي تبليغاتي شهر را اين‌گونه به هم بريزيد؟
همان‌طور كه مي‌دانيد آشفتگي سيما و منظر تبليغات شهري، همواره مديريت شهري را با چالش و انتقادهايي روبه‌رو كرده است. دراين ميان از آنجايي كه فضاهاي شهري در اختيار سازمان زيباسازي است، لبه تيز اين انتقادها بيشتر به سوي اين سازمان نشانه مي‌رود. از سويي واقعيت هم اين است كه يكي از وظايف زيباسازي، تلاش براي شكل و هويت دادن به سيما و منظر شهري براي شهروندان است. درهمين راستا، از چندي قبل اين ايده يعني استفاده از فضاهاي تبليغاتي شهري براي تزيين شدن با تصاوير هنري، توسط سعيد شهلاپور، عضو شوراهاي هنري سازمان زيباسازي مطرح شده بود. وي معتقد بود كه اگر در طول يك سال يك هفته تا 10 روز فضاهاي تبليغاتي شهر تهران به نمايش آثار هنري ايران و جهان اختصاص پيدا كند، هم در معرفي و اشاعه هنرو آثار هنري مثمر ثمر خواهد بود و هم در تلطيف فضاي شهري پايتخت. اين طرح اواخر فروردين ماه نهايي شد و تيمي مسوول سياستگذاري و اجراي آن شدند.
اين طرح طي چه مدتي تكميل شد؟
از آغاز آن – در اواخر فروردين - تا انتها، مجموعا 20 روز به طول انجاميد.
اين طرح‌ها فقط روي بيلبوردهاي خالي اجرا و نصب مي‌شود؟
نه، روي تمام بيلبوردها و فضاهاي تبليغاتي.
خب اين باعث مخالفت شركت‌هاي تبليغاتي نمي‌شد؟ چون به هر حال بسياري از بيلبوردهاي تهران در حال حاضر به شركت‌هاي مختلف اجاره داده شده است و آنها حق دارند به نصب اين تصاوير، روي تبليغات‌شان شكايت و اعتراض كنند.
بله، ولي براساس قراردادي كه سازمان زيباسازي با شركت‌هاي برنده درمناقصه بيلبوردهايي دارد، اين شركت‌ها موظف هستند سهمي مشخص را براي معرفي محصولات و فرآيندها و برنامه‌هاي فرهنگي در نظر بگيرند. براين اساس مطابق اعلام و نظر سازمان زيباسازي، شركت‌ها موظفند، آنچه را اين سازمان صلاح مي‌داند به صورت رايگان در بيلبوردهايي كه دارند، تبليغ كنند. بنابراين گرچه در ابتدا مقاومت‌هايي بود ولي درنهايت مشكل حل شد. در مورد بيلبوردهاي اجاره داده شده نيز شركت‌ها موظفند، مشتريان خود را براي نصب بنرهاي تبليغاتي روي بيلبوردهاي خود راضي كنند. به همين دليل در مجموع مشكل خاصي نبود.
الان قرار است اين تصاوير چند روز روي تابلوها بمانند ؟
10 روز؛ از 15 تا 25 ارديبهشت.
فكر نمي‌كنيد اگر به جاي 10 روز پياپي، هر وقت تابلوها خالي مي‌شدند اين تصاوير را نصب مي‌كرديد، بهتر بود؟ چون آن وقت در كل سال اين تصاوير ديده مي‌شد و اثرگذاري‌اش بهتر بود؟
اثرگذاري يك طرح ارتباط مستقيمي با اجراي گسترده آن دارد. براي همين تصميم گرفتيم اين طرح را در يك بازه 10 روزه ولي در تمام نقاط تهران اجرا كنيم تا موثر‌تر باشد.
در مجموع چند اثر چاپ و نصب شده است؟
700 اثر هنري شامل 500 اثر داخلي و 200 اثر هنري خارجي روي 1600 بيلبورد و فضاي تبليغاتي چون به هر حال شهروندان كه همه شهر را نمي‌گردند. پس بهتر است از يك تصوير هنري در چند نقطه از شهر استفاده شود.
در اين تابلوها، آثار كدام شاخه‌هاي هنري به نمايش گذاشته شده است؟
در مورد آثار هنري داخلي از آثار نقاشي، مجسمه‌سازي، خوشنويسي، آبگينه، فرش بافي و... استفاده شده و در خصوص آثار خارجي بيشتر از هنر نقاشي بهره برده‌ايم.
در اجراي اين طرح از حضور روانشناسان هم استفاده كرده‌ايد؟
خير. ولي خب روح اين كار با جامعه و جامعه‌شناسي مرتبط است.
خيلي‌ها معتقدند اجراي چنين طرح‌هاي هزينه‌بر و كوتاه‌مدتي تاثير چنداني در تلطيف شهر ندارد.
برعكس، بررسي‌هاي ما نشان مي‌دهد كه شهر و شهروندان با اين اقدامات نفس مي‌كشند. مردم خسته شده‌اند از اين همه تبليغات جورواجور و بدقواره. البته اين آغاز راه است و مي‌تواند جرقه‌اي باشد براي گام‌هاي بعدي.