گفت‌وگو با محمد رضايي‌راد، برنده نشان افتخار سمندريان
تئاتر واقعي را تجربه كرديم نه قوانين حاكم بر تئاتر!
اين جايزه را چگونه ارزيابي مي‌كنيد اصلا انتظار اين جايزه را داشتيد؟
راستش نه! درواقع تعجب كردم كه اين جايزه را به من دادند؛ به من كه چند سالي است در فضاي خيلي رسمي تئاتر نيستم و بيشتر به‌طور غيررسمي تئاتر كار مي‌كنم. در توضيح اين نشان افتخار گفته‌اند كه به خاطر فعاليت‌هاي چند سال اخير من بوده است. بنابراين خوشحالم كه اين جايزه نگاهش را فقط معطوف به تئاتر روي صحنه نكرده است و به تئاتر آلترناتيو هم در واقع نگاه دارد و متوجه است كه در كنار تئاتر صحنه، تئاتر ديگري هم وجود دارد و داراي حيات است.
معمولا تئاتر به خاطر ويژگي‌هايش از نظر التزام به سالن، دكور، نور و بقيه ملزومات، بسيار وابسته به نهادهاي دولتي يا مدني مانند شهرداري‌هاست...
تئاتر به هيچ‌كدام از اينها احتياج ندارد. اصلا احتياج ندارد!
يعني تئاتر به سالن احتياج ندارد؟
خير تئاتر به سالن احتياج ندارد! تئاتر به هيچ‌كدام از اين ابزار احتياج ندارد. تئاتر به هيچ سازماني احتياج ندارد. تئاتر فقط به چند نفر احتياج دارد كه به تئاتر اعتقاد داشته باشند و فكر كنند به هر ترتيبي مي‌شود تئاتر اجرا كرد. همين لطفي كه دوستان در آكادمي سمندريان در حق من كردند نشان مي‌دهد تئاتر به سالن احتياج ندارد. من چند سال است روي صحنه نيستم.
نمايشنامه و ادبيات نمايشي‌اي كه مستقيما ربطي به صحنه و سالن ندارد، بيشتر مي‌تواند تئاتر را به ميان مردم ببرد يا اجراهاي
غير رسمي؟
هر‌دو. نمايشنامه‌نويس هيچ نظارتي را نمي‌پذيرد و در اجراي خارج از سالن نيز هيچ‌كدام از مقررات دست و پا گير رسمي تئاترنمي‌تواند سد راه شود. در اين شرايط شما تئاتر را به واقع تجربه مي‌كني. اين‌گونه است كه شما قوانين را تجربه نمي‌كنيد بلكه مستقيما تئاتر را تجربه مي‌كنيد. درواقع ما اين چند سال در گروه خانه توانسته‌ايم تئاتر را تجربه كنيم. اين تجربه، سختي‌ها و مضيقه‌هاي خودش را دارد؛ ممكن است تماشاگر كمتري آن را ببيند و عواملي كه هستند درآمدي نخواهند داشت اما چيزي كه اين گروه را در اين پنج سال دور هم نگاه داشته همين تجربه خالص تئاتر است.
شما نمايشنامه‌نويسي را ترجيح مي‌دهيد يا كارگرداني را؟
من بيشتر خودم را نمايشنامه‌نويس مي‌دانم تا كارگردان. هويت من بيشتر به نمايشنامه‌نويسي گره خورده ولي تجربه‌هايي كه در زمينه كارگرداني داشته‌ام نيز به من نشان داده كه فرقي ندارد و اين تئاتر است كه مهم است به خصوص حالا كه در گروه خانه ما تمام زوايد را كنار گذاشته‌ايم و خود تئاتر را تجربه مي‌كنيم. الان در حال كار روي يكي از نمايشنامه‌هاي نعلبنديان هستم و نخستين‌بار است كه كاري را كارگرداني مي‌كنم كه خودم ننوشته‌ام. متوجه هستم كه ديگر كارگردان هستم و بايد در خدمت متن باشم.
شما تجربه فيلمنامه‌نويسي هم داشته‌ايد...؟
فيلمنامه اصلا برايم كار جدي نيست. اصلا فيلمنامه را كار آرتيستيك نمي‌دانم چون در فيلمنامه‌نويسي شما كاري را انجام مي‌دهيد كه در بهترين شكل تنها 60 درصد از ايده‌هاي شما را در خود خواهد داشت. اما به عنوان نمايشنامه‌نويس يا كارگردان تئاتر
تا جايي كه در توان من است مي‌توانم خودم را خرج كنم.