نگاهي به فيلم تاثير دومينو
اندر احوال مردم آبخازيا
مترجم: پويا معنوي / «به ندرت اثري مستند توانسته رابطه‌اي عاطفي و درگيري‌اي نظامي- سياسي را در كنار يكديگر چنين هوشمندانه و از نظر سينمايي منسجم به تصوير بكشد».روزنامه «زوريخ نو» يكي از نشريات مطرح آلماني‌زبان كه در سوييس منتشر مي‌شود پس از اينكه «تاثير دومينو» جايزه بخش بين مذاهب جشنواره فيلم‌هاي مستند «ويزيون دو ري» در شهر نيون سوييس را از آن خود كرد، در گزارش خود درباره فيلم‌هاي مطرح اين جشنواره از «تاثير دومينو» اين‌گونه
ياد كرد.
اين فيلم علاوه بر اين در سال گذشته موفق به دريافت شيپور طلايي بخش مسابقه بين‌الملل و جوايز ديگري از پنجاهمين جشنواره فيلم كراكاو شد. جشنواره بين‌المللي فيلم مستند بوداپست و جشنواره مستند لايپزيگ در آلمان از جمله ديگر جشنواره‌هايي هستند كه «تاثير دومينو» در آنها نمايش داده شد و موفق به دريافت جايزه
شد.
«تاثير دومينو» روايت عشق زوجي را در سرزميني دنبال مي‌كند كه هيچگاه وجود خارجي نداشته است. سكانس اوليه فيلم كه با حركت دوربين روي ساحل بندر سوخومي پايتخت آبخازيا آغاز مي‌شود، كشتي‌هاي زنگ‌زده و پل‌هاي رنگ و رورفته‌اي را نمايش مي‌دهد كه در گذشته درخششي داشتند. سواحل خوش آب و هواي درياي سياه در آبخازيا زماني از بهترين مناطق توريستي شوروي سابق محسوب مي‌شدند.
رافائل، وزير ورزش جمهوري به رسميت شناخته نشده آبخازياست و ناتاشا خواننده اپرا كه شغل و فرزند خود در روسيه را رها كرده و با اميد و آرزو براي زندگي با همسر خود به آبخازيا آمده است. وي حالا در يك خانه فرهنگي كه بخشي از آن در زمان جنگ تخريب شده و برق آن نيز بعضا قطع مي‌شود به كودكان آبخازي آواز آموزش مي‌دهد. او اميدوار است با استعداد و مهارتش بتواند شغلي در اين سرزمين فراموش شده پيدا كند، مثل رافائل كه به عنوان تدارك‌دهنده جام جهاني دومينو در آبخازيا اميدوار است كشورش با برگزاري اين مسابقات در سطح بين‌المللي مطرح شود.
ناتاشا اما پس از مدتي متوجه مي‌شود مردم آبخازيا وي را به راحتي در ميان خود نمي‌پذيرند. در نمايي از فيلم در حالي كه ناتاشا و رافائل با يكديگر مجادله مي‌كنند ناتاشا فرياد مي‌زند وي دو مدرك دانشگاهي دارد اما هيچ‌كس در آبخازيا حاضر نيست وي را استخدام كند.
رافائل در پاسخ مي‌گويد: «بايد با مردم آبخازيا دوستانه برخورد كني نه اينكه خودت را بگيري و حس كني از آنها بهتري.» ناتاشا زني روس، از كشوري آمده كه آبخازيا بيش از ۲۰ سال است از جهت نظامي و اقتصادي به آن وابسته است. وي حس مي‌كند در اين كشور پذيرفته نمي‌شود و آبخازي‌ها حس مي‌كنند او خودش را از آنها
بهتر فرض مي‌كند.
«تاثير دومينو»، محصول مشترك آلمان و لهستان با به تصويركشيدن رابطه اين زوج از زواياي سياسي اجتماعي زندگي در آبخازيا و رابطه اين سرزمين با روسيه پرده برمي‌دارد. اين فيلم با تمركز روي شخصيت‌ها و تدويني خاص از فرم مستند فاصله گرفته و به يك اثر روايي نزديك مي‌شود. در بخشي از فيلم زماني كه رافائل با اتومبيل در شهر حركت مي‌كند، نماهايي كه از خيابان‌ها در بندر سوخومي ديده مي‌شوند به نماهايي از سوخومي در دوره جنگ داخلي و تصوير كشته‌ها در سطح خيابان پيوند داده مي‌شوند. گويي بيننده خاطرات رافائلي را مرور مي‌كند كه از گذشته‌اش راه فراري نمي‌بيند.
نشريه اشپيگل چاپ آلمان در دو مطلب مختلف به بررسي اين اثر پرداخته و آن را «يكي از خوشحال‌كننده‌ترين لحظات سينمايي سال ۲۰۱۵» خوانده است: «الويرا نيويرا و پيوتر روسولوسكي فيلمسازان لهستاني به داستان عاشقانه غم‌انگيز فيلم‌شان با تصاويري از زندگي روزمره در آبخازيا شاخ و برگ مي‌دهند. آبخازيا سرزميني است كه وزير ورزش آن به همراه خانواده‌اش در ساحل مي‌تواند غروب آفتاب را تماشا كند بدون آنكه شناخته شود. سرزميني كه در يك مسابقه فوتبال بين‌المللي در ورزشگاه ملي اين كشور تعداد بازيكنان در زمين از تعداد تماشاگران بيشتر است. فيلم در ايجاد موازنه ميان روايت يك زوج و به تصوير كشيدن دلنشين يك پرت‌آباد در حاشيه جهان
موفق عمل مي‌كند.»
نشريه ورايتي نيز در مطلبي به تحسين اين اثر پرداخته است: «اگر فيلمسازان لهستاني فيلم مي‌خواستند يك كمدي سياه داستاني بسازند اينقدر موفق نبودند. آنها با نمايش واقعيت با چاشني تدوين، وضعيت مهمل و ترحم‌انگيز اين سرزمين را به
تصوير كشيده‌اند.»