نمره منفي شورا به سازمان مديريت بحران شهر تهران
حميدرضا خالدي / ديروز و در آستانه سالگرد حادثه توفان 12 خرداد ماه تهران در سال گذشته، احمد صادقي، رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران، در جلسه غيرعلني شوراي شهر حاضر شد تا در مورد سازمان مديريت بحران و نحوه عملكرد آن گزارشي را ارايه كند. وي در ابتداي سخنان خود به جايگاه ايران از نظر حادثه‌خيزي اشاره كرد و گفت: شركت «سوييس ري» كه در سطح بين‌المللي در حوزه ريسك‌پذيري و تعيين منابع مالي بحران‌هاي طبيعي فعاليت دارد تحقيقاتي انجام داده است كه بر اساس آن در بين 616 شهر جهان (كه 25 درصد جمعيت شهري را در خود جاي داده‌اند)، تهران دهمين شهر و ايران ششمين كشور در جهان از منظر مخاطرات طبيعي شناخته شده است.
وي در ادامه با اشاره به وظايف و خط‌مشي‌هايي كه براي اين سازمان در برنامه دوم شهرداري تهران ترسيم شده است ،گفت: «بر اساس ماده 53 برنامه، سازمان موظف است نقشه يكپارچه گسل‌هاي شهر تهران را براي تطبيق با نقشه شهر آماده سازد كه البته 44 كيلومتر مربع از اين محدوده شناسايي و نقشه‌برداري شده اما تا پايان برنامه بايد اين ميزان به 160كيلومتر مربع برسد.»
صادقي همچنين از بررسي پيش‌نويس لايحه مقاوم‌سازي ساختمان‌هاي شهر تهران خبر داد و افزود: طرح جامع خطرپذيري سيلاب شهر تهران نيز با همكاري بيش از 13 سازمان اجرايي شهري تهيه و در حال تصويب جهت ارايه به صحن شورا براي تصويب نهايي است. صادقي در سخنان خود مهم‌ترين مشكل در راه انجام اين پروژه را وجود مشكلاتي در ساخت و سازها و نبودن نقشه حريم‌هاي عملياتي (مانند لوله‌هاي گاز و كابل‌هاي برق و ساير تاسيسات شهري) دانست و افزود: تا پايان سال تكليف حريم‌هاي شبكه‌هاي حساس شهر مشخص خواهد شد. به گفته او تهيه سامانه اطلاعات سوانح شهر تهران (تا پايان برنامه دوم شهرداري تهران) و تهيه نقشه تخليه امن اضطراري 374 محله شهر تهران تا پايان سال جاري، از ديگر اقدامات اين سازمان است.
نقد شورا از سازمان مديريت بحران
اما گزارش رييس سازمان مديريت بحران شهر تهران واكنش‌هايي را نيز به دنبال داشت و برخي از اعضاي حاضر در صحن طي سخناني از عملكرد اين سازمان پرداختند. رحمت‌الله حافظي يكي از همين منتقدان بود كه پس از سخنان صادقي، با اشاره به اينكه اين سازمان مشكل ساختاري دارد و بايد حل شود، افزود: شهر تهران از ريسك بالايي برخوردار است و جزو 25 شهر پرريسك از نظر زلزله در دنيا است. وي با اشاره به اينكه اگر زلزله‌اي هفت ريشتري در تهران رخ دهد، فاجعه‌اي عظيم را شاهد خواهيم بود، گفت: از جمله تهديدات وسيع بعد از اين حادثه آتش‌سوزي گسترده، نبود آب سالم، فساد اجساد و عمدتا عدم دسترسي به مناطق آسيب‌ديده است. رييس كميسيون سلامت، محيط زيست و خدمات شهري شوراي شهر تهران، با اشاره به اينكه سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران در سال گذشته 35 ميليارد تومان منابع سرمايه‌اي مصوب داشت كه از اين مبلغ تنها 9 ميليارد تومان يعني حدود 25 درصد آن تخصيص يافته است، تصريح كرد: از مجموع بودجه تخصيص يافته هفت ميليارد تومان از منابع سرمايه‌اي آن صرف پرداخت حقوق شده كه اين موضوع تخلف است و تنها حدود دو ميليارد تومان براي اجراي ماموريت‌هاي اصلي سازمان مورد استفاده قرار گرفته است.
حافظي با بيان اينكه وضعيت صرف بودجه‌اي سرمايه‌اي اين سازمان بيانگر بحراني بودن وضعيت سازمان مديريت بحران است، تاكيد كرد: ضوابط ساخت و ساز روي گسل‌ها ابلاغ شده اما در مناطق شهرداري توجهي به آن نمي‌شود و براي گسل‌ها ضوابط مناطق امن حاكم است و ساخت‌وساز مرتفع روي گسل‌ها انجام مي‌شود.
پس از انتقادهاي اعضاي شوراي شهر نوبت به شهردار تهران رسيد تا پشت تريبون قرار گيرد و به دفاع از عملكرد سازمان زيرمجموعه خود پردازد، حضور در محل بحران وظيفه و افتخار شهردار است/ مديريت بحران نيازمند ضمانت يكپارچگي مديريت است. شهردار تهران با بيان اينكه براي مقابله با حوادث و مديريت بحران بايد مديريت يكپارچه ايجاد شود، گفت: كارنامه شهرداري در مديريت بحران قابل‌قبول بوده است. البته وي در ابتداي سخنان خود با اينكه پذيرفت كه عملكرد مديريت بحران ضعيف بوده است، گفت: شكي نيست كه از بعد ساختاري و عملكردي در حوزه مديريت بحران خوب عمل نشده، ولي اين موضوع نه به شوراي شهر بر مي‌گردد نه به شهرداري. تصميم ساختاري هم نيست كه بخواهيم يك‌شبه آن را حل كنيم. قاليباف افزود: من اينجا قويا اعلام مي‌كنم كه از سازمان مديريت بحران شهرداري تهران دفاع مي‌كنم. ما حداقل در كشور هيچ شهري را سراغ نداريم كه مانند تهران عمل كرده باشد. قاليباف همچنين خطاب به رحمت‌الله حافظي، عضو شوراي شهر و با اشاره به حادثه سيلاب مترو گفت: بر خلاف شما كه تصور مي‌كنيد اين از هنر مديريت نيست كه در محل بحران حضور داشته باشيم من مي‌گويم اين وظيفه و افتخار شهردار است كه دوشادوش ديگر عوامل در صحنه حضور داشته باشد و بحران به وجود آمده را مديريت كند. شهردار تهران در بخش ديگري از سخنان خود به انتقاد برخي اعضا در مورد ساخت وساز در بافت‌هاي فرسوده و نيز روي گسل‌ها اشاره كرد و گفت: اما دوستان توجه داشته باشيد ما نمي‌توانيم بگوييم نسازيد بلكه بايد بگوييم چگونه بسازيد. مالكيت خصوصي در اسلام محترم شمرده شده است. اما مشكل جايي است كه نه برحسب امكاناتي كه براي شهروندان ايجاد مي‌شود عوارض دريافت مي‌كنيم و نه برحسب خساراتي كه به آنان وارد مي‌كنيم، خسارت پرداخت مي‌كنيم.
شهردار تهران همچنين براين نكته نيز كه وظيفه خود مي‌دانم مديريت بحران شهر تهران را متحول كنم، تاكيد كرد شهرداري تهران در حوزه وظايف خود خوب كار كرده اگر نگوييم عالي كار كرده، اما اگر نقصي در مديريت بحران براي مقابله با حوادث است به اين دليل است كه ما نيازمند يك اقدام فرابخشي هستيم.
قاليباف در بخش پاياني سخنان خود با ذكر اينكه ما حتي براي تهيه نقشه شبكه لوله‌هاي آب و گاز مشكل داريم و با ما همكاري نمي‌شود!به حذف نماينده شورا در مديريت بحران و جايگزيني نماينده وزير كشور اشاره كرد و گفت: متاسفانه در دولت مرتب به دنبال اين هستند كه اختيارات شورا را محدود كنند. نظير همين لايحه‌اي كه مربوط به استيضاح شهردار است. در مجلس نيز طرح‌هايي در دست تدوين است تا وظايف شورا‌ها را محدود كنند اين در حالي است كه نبايد گذاشت شورا را دولتي كنند، چرا كه شورا و شهرداري نهاد‌هاي عمومي غيردولتي هستند و در قانون هم به اين امر توجه شده است.
شهردار تهران گفت: من هم مخالف حذف نماينده شورا در مديريت بحران هستم اما من چه اندازه اختيار دارم. اينكه مديريت بحران به ما سپرده مي‌شود آيا اختيارات هم به ما داده مي‌شود؟