پشت پرده تلاش براي استيضاح آخوندي در گفت‌وگوي «اعتماد» با عثماني
به فاني راي دادند تا آخوندي را بركنار كنند
گروه سياسي|«ظاهرا استيضاح‌كنندگان وزير راه قصد قانع شدن ندارند» اين سخن محمد دامادي، عضو كميسيون عمران از آخرين جلسه عباس آخوندي و منتقدانش است، جلسه‌اي كه تنها چهار نفر از امضاكنندگان استيضاح او در آن حاضر شده بودند. با اين اوضاع به نظر مي‌رسد شرايط آخوندي حداقل از يك نظر بسيار متفاوت با شرايط فاني باشد. استيضاح‌كنندگان علي‌اصغر فاني بعد از جلسه مشترك با او گروه گروه امضاهاي خود را پس گرفتند اما استيضاح‌كنندگان آخوندي نه‌تنها بعد از دو جلسه متوالي چنين تصميمي را در دستور كار خود نگذاشتند، بلكه حتي به جلسه سوم هم نمي‌آيند تا پاسخ انتقادات‌شان از زبان وزير را بشنوند. محمد دامادي درباره آنچه در اين جلسات گذشته به خبرگزاري «آنا» گفته است: «ما متوجه نشديم كه استيضاح‌كنندگان براي چه مي‌خواهند وزير راه را استيضاح كنند چون در اين دو جلسه و آنچه در محورهاي استيضاح مطرح شده است، كل قانون برنامه پنجم را زير سوال برده‌اند و از وزير توضيح مي‌خواهند كه چرا اين قانون را اجرا نكردي و كارهايي را كه بايد در گذشته انجام مي‌شد، از آخوندي مي‌پرسند.» او همچنين درباره جلسه سوم هم گفته: «اگر استيضاح‌كنندگان وزير راه بناي قانع شدن داشتند، در اين جلسه حضور مي‌يافتند در صورتي‌كه تنها چهار نفر از آنها آمده بودند.» پيش از جلسه استيضاح وزير آموزش و پرورش شايعه‌اي در راهروهاي بهارستان پيچيده بود مبني بر اينكه 10 تا 15 نفر از نمايندگان شاخص منتقد دولت در جلسه‌اي شبانه تصميم گرفته‌اند با دادن راي منفي به استيضاح علي‌اصغر فاني، كارت خود را براي استيضاح عباس آخوندي حفظ كنند. گروهي كه البته چند روز قبل از آن در نظر داشتند بيژن زنگنه را به صحنه استيضاح بكشانند، اما نهايتا متوجه شدند كارشان نتيجه‌اي جز شكست ندارد. اين صحبت‌ها در حد همان حرف‌هاي درگوشي باقي ماند تا اينكه محمد قسيم عثماني، يكي از ناطقان موافق استيضاح فاني در سخنان ديروز خود از تريبون مجلس گفت: «امروز جريانات مختلف دست به دست هم داده‌اند كه استيضاح راي نياورد و ما اميدواريم اين تلاش در جهت همدلي و همزباني و بهبود اوضاع باشد؛ نه اينكه بخواهند زمينه را براي استيضاح وزيران ديگر فراهم كنند.» اين در واقع نخستين مهر تاييد رسمي به انجام چنين تلاش‌هايي بود. بعد از جلسه علني ديروز، قسيم عثماني در گفت‌وگو با «اعتماد» توضيحات بيشتري درباره اين تلاش‌ها ارايه كرد. او كه امضايش زير طرح استيضاح عباس آخوندي هم نقش بسته بوده، توضيح مي‌دهد كه در همان جلسه اولي كه براي بررسي اين استيضاح تشكيل شده بود، فهميده كه موضوع كشاندن وزير راه به مجلس موضوعي فني نيست. او همچنين مي‌گويد كه طيف منتقد دولت نمي‌خواستند كارت خود را با بركناري علي اصغر فاني براي استيضاح‌هاي موثرتر بسوزانند.
شما در نطق خودتان به عنوان موافق استيضاح آقاي فاني اشاره كرديد كه برخي نمايندگان با اعلام حمايت از وزير آموزش و پرورش به دنبال اين هستند تا وزراي ديگري را در آينده قرباني كنند. مختصات اين تلاش‌ها چگونه بوده و مشخصا چه هدفي در اين ماجرا دنبال مي‌شود؟
حركات برخي همكاران در صحن مشخص بود كه اينها بيشتر به دنبال استيضاح ديگراني در كابينه هستند و چون مي‌دانند كه در اين مجلس زمينه براي بركناري يك وزير به سختي فراهم مي‌شود، نمي‌خواستند به اصطلاح معروف كارت استيضاح را براي آقاي فاني بسوزانند. به هر حال برخي وزرا براي اين طيف‌ها از اهميت بيشتري برخوردار هستند و براي آنها اولويت اصل بركناري آنهاست. به هر حال طيف مخالف دولت در مجلس الان در موقعيت اقليت قرار دارند و اين موقعيت اجازه نمي‌دهد تا هر وقت كه بخواهند بتوانند دست بالا بگيرند. آنها براي پروژه‌هاي خود مجبور هستند از فراكسيون اكثريت ياركشي كنند و اين اتفاق نمي‌تواند زياد تكرار شود. بنابراين نيرو و توان خود را هزينه استيضاح آقاي فاني نكردند.
الان توجه اين طيف براي استيضاح بعدي متوجه كدام يك از وزراست؟
آقاي آخوندي و آقاي زنگنه بيشتر مدنظر اين طيف هستند. براي هر دوي اينها هم تلاشي را شروع كردند كه در همان قدم‌هاي اول مشخص شد كه سرمايه‌گذاري و صرف وقت و انرژي براي استيضاح و بركناري آقاي زنگنه بي‌فايده است و رفتن پاي استيضاح وزير نفت براي اينها يك بازي از پيش باخته مي‌شود. به همين دليل هم موضوع استيضاح وزير نفت را رها كرده‌اند. اما در مقابل احساس مي‌كنند كه هنوز براي بركناري امثال آقاي آخوندي يا حتي نعمت‌زاده شانس‌هايي دارند و تمركز خود را به اين سمت برده‌اند. در شرايط فعلي هم آقاي آخوندي در مركز توجه آنها است.
يعني فكر مي‌كنيد در هفته‌هاي آينده استيضاح ديگري در دستور كار مجلس قرار بگيرد و دولت در فاصله كوتاهي دو استيضاح را تجربه كند؟
امروز اينها مي‌گويند براي همدلي و فرمايشات حضرت آقا راي به ادامه كار آقاي فاني در وزارت آموزش و پرورش داده‌ايم. اما شرط اين است كه اين حرف تا آخر سال دوام بياورد ولي اگر هفته بعد از تعطيلات همين طيف‌ها جلو آمدند و براي استيضاح آقاي آخوندي و اعلام وصول آن فشار آوردند، مشخص مي‌شود هدف اصلي آنها و اصلا پروژه آنها براي استفاده از كارت استيضاح چه بوده است. اينكه آيا اين تلاش‌هايي كه من اشاره كردم نهايتا منجر به نتيجه خاصي مي‌شود، هنوز مشخص نيست اما برنامه طيف مخالفان دولت فعلا اين است.
خب چه كساني در اين پروژه‌اي كه شما مي‌گوييد مشاركت دارند؟ آيا از استيضاح‌كنندگان آقاي فاني هم در اين برنامه هستند؟
بعضا از كساني كه استيضاح آقاي فاني را امضا كرده بودند هم در اين ماجرا هستند. البته همه امضاكنندگان را نمي‌گويم چون حتي تعدادي از دوستان ما هم به دلايل كاملا فني و غيرسياسي امضا را پس گرفته‌اند و منظور من همه آنها نيستند. البته برخي از اين طيف‌ها هم استيضاح آقاي آخوندي را امضا نكرده‌اند كه مثلا بشود گفت كه اين استيضاح سياسي است. تقريبا شبيه همان كاري كه در جريان استيضاح آقاي فرجي‌دانا اتفاق افتاد. در كل سر نخ ماجرا در داخل همان حلقه مشخصي است كه سياست مخالفت با دولت را در پيش دارند و براي همه هم شناخته شده هستند.
شما استيضاح آقاي آخوندي را هم امضا كرده بوديد. الان موضع شما تغيير كرده يا خير؟
من خودم طرح استيضاح آقاي آخوندي را امضا كردم و مي‌خواستم محكم پاي آن بايستم. اما وقتي نخستين جلسه استيضاح‌كنندگان تشكيل شد معلوم شد كه اصلا موضوع مربوط به مباحث فني و راهسازي و مسكن نيست.
پس مساله اصلي براي استيضاح وزير راه چيست؟
مساله هرچه هست، راه و حمل و نقل و مسكن نيست. من آن را با قاطعيت الان مي‌گويم. البته درباره جزييات آن سعي مي‌كنم فعلا حرفي نزنم، ولي در اينكه تلاش براي استيضاح آقاي آخوندي تا درصد بالايي تحت تاثير دلايل سياسي است، شك ندارم. به همين دليل هم بعد از آن جلسه ديگر با اين روند همراهي نكردم.
بگذاريد يك مقدار مشخص‌تر صحبت كنيم. يك بحثي به شكل پررنگ درباره تغيير و تحول مديران استان‌ها مطرح بود و برخي نمايندگان در اين زمينه توصيه‌هايي به وزير راه و شهرسازي داشتند. يعني برخي مي‌گويند كه فلان مدير را نمي‌خواهيم و برخي هم مي‌گويند بايد فلاني مسووليت بگيرد. اين موضوع چقدر در زمينه‌سازي براي استيضاح آقاي آخوندي تاثير داشته است؟
يكي از خود استيضاح‌كنندگان به من گفت كه اختلاف بر سر مديركل راه و شهرسازي اصفهان زمينه اصلي اين استيضاح است. من هيچگاه حاضر نيستم هيچ وزيري را به خاطر اين مسائل استيضاح كنم و هيچگاه به هيچ وزيري هم تا الان نگفته‌ام كه چرا اين مسوول را گذاشتي يا فلاني را نگذاشتي. اصلا شأن مجلس و نمايندگي مجلس و استيضاح اين نيست. به هر حال نماينده مجلس يا به وزيري اعتماد دارد يا ندارد. اگر اعتماد كرده‌ايم، تعيين تركيب مديران وزارتخانه به عهده خود وزير است نه نمايندگان مجلس. به‌هرحال خيلي‌ها در اين استيضاح از آقاي آخوندي «التماس دعا» دارند و خيلي‌ها هم اصلا چون مشكل سياسي با وزير دارند نمي‌خواهند او در كابينه باشد. اينها اصلا كاري به كارنامه وزارت راه هم ندارند.
تا همين چند وقت پيش فضاي مجلس خيلي به ضرر آقاي فاني بود. اين فضا اما تغيير كرد. البته در اين بين قدري هم از مشكلات فرهنگيان مطرح و پررنگ شد كه شايد بتوان گفت به نفع اين قشر بود. اما در اينكه فضا به‌يك‌باره به‌نفع آقاي فاني تغيير كرد شكي نيست. حالا سوال اين است كه آيا بر اساس برداشت شما اين تغيير فضا صرفا ناشي از درك وضعيت وزارت آموزش و پرورش نبوده و به مسائل ديگري هم مربوط مي‌شده است؟
فضا كاملا به ضرر آقاي فاني بود. يك سال است كه استيضاح آقاي فاني مطرح بود و همه اين صحبت‌هايي كه انجام شد را قبلا شنيده بوديم. قبلا هيچ اتفاقي نمي‌افتاد. اين همكاران ما چرا قبلا كه همين حرف‌ها زده مي‌شد، يعني تا همين 10 روز پيش قانع نمي‌شدند؟ اما بلافاصله كه بحث استيضاح آقاي آخوندي مطرح شد و به هيات رييسه آمد و بعد به كميسيون ارجاع شد، وضعيت آقاي فاني تغيير كرد. يك‌دفعه همه آن منتقدان و مخالفان آمدند گفتند وزير بماند و كاري از دست او بر نمي‌آيد. چون در پشت پرده به اين نتيجه رسيده بودند كه استيضاح آقاي آخوندي موقعيت بهتري براي ضربه زدن به دولت است. الان بحث من اين نيست كه خوب بود آقاي فاني بركنار مي‌شد يا نه. بحث بر سر پروژه و برنامه‌اي است كه براي آن طراحي كرده‌اند. اگر مشكل بودجه وجود دارد و وزير آموزش و پرورش كاري از دستش بر نمي‌آيد، خب براي وزير راه هم همينطور است. ما اميدواريم درباره آقاي آخوندي هم همين استدلال وجود داشته باشد.
با اين فضايي كه شما ترسيم مي‌كنيد، ارزيابي‌تان از آينده آقاي آخوندي و استيضاح احتمالي او چيست؟ آيا اين استيضاح كه البته هنوز در قدم‌هاي ابتدايي مانده است، موفق خواهد شد؟
اين چيزي كه من امروز در لفافه گفتم بايد در روزهاي آينده شفاف شود و اگر اين‌طور شود قطع به يقين بدانيد كه پروژه طيف منتقد دولت كه قصدشان از استفاده از ابزارهاي نظارتي مجلس، فلج كردن دولت است زمين خواهد خورد. اينها به خاطر اين به استيضاح آقاي فاني راي ندادند كه حاشيه امني براي استيضاح بعدي كه تلاش مي‌كنند آقاي آخوندي باشد، ايجاد كنند. ولي اگر شفاف‌سازي بشود نتيجه عكس مي‌دهد.
وقتي مي‌گوييد شفاف‌سازي شود اين سوال پيش مي‌آيد كه مگر نمايندگان در جريان اين مسائل نيستند؟
به هر حال الان صحبت‌هاي درگوشي و پچ‌پچ‌هايي در اين باره شكل گرفته و قطعا در روزهاي آينده بيشتر درباره اين پروژه صحبت خواهد شد.
يعني اين موضوعات الان مطرح شده است و بين نمايندگان صحبت‌هايي درباره آن صورت مي‌گيرد؟
بله. اين بحث الان مطرح شده است. يعني هم مخالفان دولت حرف‌ها و برنامه‌هاي‌شان به گوش ما رسيده و هم در طرف مقابل، ديگر نمايندگان متوجه شده‌اند كه چه تلاشي براي هفته‌هاي آينده در كار است. حداقل امروز خيلي از نمايندگان متوجه هستند كه راي اعتماد مجدد طيف منتقد دولت به آقاي فاني از «حب» خود ايشان نبود، بلكه از بغض بقيه بود.
در نهايت ارزيابي مي‌كنيد سرنوشت طرح استيضاحي كه براي وزير راه و شهرسازي تهيه شده به كجا ختم شود؟ احتمال زمينگير شدن اين استيضاح چقدر است؟
مساله‌اي كه هست اين است كه مجلس براي دو هفته تعطيل خواهد بود و در اين مدت فضاي استيضاح گم مي‌شود و در همين مدت هم احتمال كم شدن امضاهاي استيضاح زياد است. احتمال اينكه استيضاح بعدي موفق نباشد يا اينكه حتي ديگر استيضاحي در دستور كار مجلس قرار نگيرد، بسيار زياد است. مساله اما تمركز طيف مخالف دولت براي زدن نيروهايي است كه در ارزيابي آنها نيروهاي اصلي كابينه هستند.