ليلي فرهادپور | در تعريف بالكن يا تراس (به انگليسي: Balcony) مي‌گويند بخشي از يك ساختمان است كه معمولا از ديوارهاي آن بيرون زده است. در ايران ما به جاي بالكن معمولا ايوان داشتيم. ايوان همان بيرون‌زدگي از ساختمان بود اما اغلب بزرگ‌تر از بالكن فرنگي بود و دلبازتر و فوقش يك طبقه از حياط بالاتر بود. بالكن هر چه باشد فرنگي يا ايراني جايي هيجان‌انگيز است. بچه كه بوديم فكر مي‌كرديم براي خوابيدن توي پشه بند است كه بالكن آنقدر محل هيجان‌انگيزي است. از بالكن مي‌توان دولا شد، تا كمر خم شد و با آنچه در پايين و در خارج از ساختمان در جريان است ارتباط برقرار كرد. از بالكن مي‌توان تا دوردست‌ها را نظاره كرد نه مانند نظاره كردن از پنجره بلكه فراتر از آن انگار مي‌تواني بخشي از دوردست‌ها شوي. در بالكن مشرفي، مشرف به همه جا، شايد براي همين كاراكتر رازگونه است كه بالكن در تاريخ هم براي خود جاي باز كرده است. بالكن تداعي‌كننده خيلي از رخدادهاي تاريخي معاصر است از تلخ‌ترين تا شادترين، از بهترين تا بدترين.
بالكني براي يك عكس تاريخي
تهران در آذر ۱۳۲۲ شاهد تحركات امنيتي شديدي بود كه كسي از علت آن خبر نداشت. روزولت، چرچيل و استالين، رهبران امريكا و بريتانيا و شوروي بدون اينكه دولت ايران خبر داشته باشد، براي برگزاري كنفرانس تهران به ايران آمده بودند. مي‌گويند علت انتخاب تهران براي برگزاري اين كنفرانس، نزديكي آن به شوروي بود چرا كه استالين، رهبر اين كشور مي‌خواست در اوج جنگ جهاني دوم نزديك مسكو باشد. از طرفي ديگر، متفقين به دليل اشغال ايران، تهران را در اختيار داشتند و تامين امنيت اين شهر براي‌شان آسان بود. آنان جلسه‌هاي‌شان را در كاخ سفارت شوروي گذاشتند و شاه را هم راه ندادند. بعد از توافق نهايي در بالكن آنجا نشستند و عكس تاريخي گرفتند.
بالكني براي پايان جنگ جهاني دوم
هشتم مه 1945 نخست‌وزير انگلستان، وينستون چرچيل، پايان جنگ با آلمان را به طور رسمي اعلام كرد. در خارج كاخ باكينگهام جمعيت عظيمي، با لباس‌هاي قرمز، سفيد و آبي كه نشاني از پرچم انگليس بود زير بالكن كاخ جمع شده بودند. پادشاه وقت ملكه و دو شاهزاده خانم هم روي بالكن بودند. پادشاه توسط بلندگو سخنراني كرد. در سال 2010 تام هوپر از روي همين رويداد فيلمي ساخت و صحنه سخنراني پادشاه را از روي همين بالكن بازسازي كرد. اين همان بالكني است كه عروس‌هاي خاندان انگليس طي يك سنت آن عمل اسمش را نبر را انجام مي‌دهند.
بالكن دفتر روزنامه باختر امروز
سه روز قبل از كودتاي مرداد 1332 دكتر فاطمي خسته از نيرنگ انگليسي‌ها و فساد دربار و بي‌وفايي وطن‌فروشان بر بالكن روزنامه‌اش رفت و براي طرفدارانش نطق كرد: «... ملتي كه روزي پرچمدار علم و فرهنگ و صنعت جهان بود. . . ملتي كه راست بود، دوست بود، شعارش پندار نيك، گفتار نيك و كردار نيك بود يك چنين ملتي را يك‌صد سال استعمار كوشيد خرد كند...» سه روز بعد همه چيز تمام شد. دكتر از مهلكه گريخت، پنهان شد و 9 ماه بعد دستگير، محاكمه و اعدام شد.
بالكني براي سقوط ديكتاتور
سال 1989 سقوط رژيم ديكتاتوري چائوشسكو بود. چائوشسكو در روزهاي پاياني حاكميتش سفري به ايران داشت كه همان موقع مورد اعتراض نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و افكار عمومي قرار گرفت. چائوشسكو پس از بازگشت در يك نطق زنده راديو و تلويزيوني عوامل ناآرامي در كشورش را گروهي اخلالگر و عوامل امپرياليست خوانده و برگزاري تجمعي بزرگ در حمايت از سوسياليست و رهبر محبوب در بخارست را براي روز 21 دسامبر 1989 اعلام مي‌كند. بامداد 21 دسامبر هزاران نفر در برابر ساختمان مركزي حزب كمونيست تجمع كردند، چائوشسكو به بالكن مي‌آيد تا سخنراني خود را آغاز كند. پس از چند دقيقه از ساختمان هتل آتنئو پالاس در مجاورت ميدان چند حلب فلزي به پايين پرتاب مي‌شود، هياهوي جمعيت بلند مي‌شود، بلندگو و سيستم صوتي چائوشسكو قطع مي‌شود، مردم به سرعت به سمت ساختمان كميته مركزي حزب كمونيست هجوم مي‌برند و وارد ساختمان مي‌شوند و اين شروع سقوط آخرين ديكتاتور قرن بيستم بود.
بالكني براي گريه نكردن
آسان نيست/ تو فكر مي‌كني كه غريب است / زماني كه سعي دارم احساسم را توصيف كنم/ بعد از همه آنچه انجام داده‌ام هنوز هم محتاج عشق تو هستم. برايم گريه نكن آرژانتين عزيزم...
هنوز هم خيلي‌ها آواز مدونا را در فيلم اويتا وقتي روي بالكن براي هواداران اويتا مي‌خواند به ياد دارند و حتي هنگام به يادآوري آن زير لب آن را زمزمه مي‌كنند. اوا پِرون معروف به اويتا فعال سياسي و يكي از قدرتمندترين و محبوب‌ترين زنان كشور آرژانتين بود. او همسر دوم خوآن پرون، رييس‌جمهور آرژانتين و از سال ۱۹۴۶ تا زمان مرگش در سال ۱۹۵۲ بانوي اول اين كشور بود. اوا پرون در سن ۳۳ سالگي در سال ۱۹۵۲ به دليل سرطان درگذشت. پيش از مرگش كنگره آرژانتين به وي لقب رسمي «رهبر روحاني ملت» را اعطا كرده بود. زندگي اوا پرون موضوع كتاب‌ها، فيلم‌هاي سينمايي، نمايش‌ها و تئاترها و سريال‌هاي بسياري در سراسر جهان، به ويژه در امريكاي لاتين بوده است. از روي زندگي اوا و همسرش يك تئاتر موزيكال موفق به نام اويتا و يك فيلم به همين نام با بازيگري مدونا و آنتونيو باندراس ساخته شده است. البته در سال ۲۰۱۱ كتابي كه به نام «راهنماي سياست‌هاي زشت امريكاي لاتين» منتشر شد و تمام ابهت اويتا را زير سوال برد. در اين كتاب ادعا شده بود كه اوا پرون كشورش را به پناهگاهي امن براي نازي‌هاي بسياري مبدل كرده بود كه پس از جنگ جهاني دوم و شكست آلمان هيتلري، متواري شده بودند.
بالكني براي انقلاب اكتبر
روز پيروزي انقلاب اكتبر در سال 1917 لنين رهبر بلشويك‌ها روي بالكن كاخ اسمولني رفت و براي قيام‌كنندگان تهييج شده‌اي كه در زير بالكن جمع شده بودند سخنراني كرد. او گفت كه مسير ديگر را براي جهان پيش‌بيني مي‌كند. لنين از كارگران وسربازان حامي بلشويك‌ها يعني خودش تشكر كرد و گفت: امروز ديگر همه قدرت به دست شوراها و طبقه كارگر خواهد بود. هر چند لنين در چند جاي سخنراني خود در اين بالكن و در جلسه شوراي كارگران پتروگراد بارها متذكر شد كه از امروز وظايف سخت‌تري در مقابل كمونيست‌ها قرار دارد اما اسلاف وي به حرف او تعمق نكردند و 74سال بعد شوروي فروپاشيد.
و بالكني براي تغيير دنياي معاصر
بالكن هتل كوبورگ در اين روزها مهم‌ترين تاثير را در بازي‌هاي رسانه‌اي طرفين مذاكره داشته است. گفت‌وگو‌هاي بالكني مذاكره‌كنندگان كه همراه با تك‌جمله‌هايي است كه عموما مسير را رو به پيشرفت و حركت به سمت جلو نشان مي‌داد در روزهاي بي‌خبري از داخل هتل كوبورگ براي اصحاب رسانه بسيار پراهميت است. ظريف آخرين بازي بالكني را در اين دوره بازي كرده است و خاطره بالكن‌هاي تاريخ‌ساز را زنده كرد. اگرچه بازي ظريف وزير امور خارجه ما در بالكن هتل كوبورگ وين طعنه به رويداد اعلام پايان جنگ جهاني از بالكن كاخ باكينهام مي‌زند و شايد هم در تاريخ پيش رو از آن هم مهم‌تر شود. بالكني براي تغيير دنيا.