تحليلي بر موضع‌گيري اين روزهاي رهبر انقلاب
نگاه كلان به مذاكرات هسته‌اي
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي با انتشار يادداشتي با عنوان «نگاه كلان به مذاكرات هسته‌اي» به تحليلي بر موضع‌گيري‌هاي اين روزهاي رهبر معظم انقلاب پرداخت. متن كامل اين يادداشت در ادامه مي‌آيد:
پس از اعلام جمع‌بندي مذاكرات هسته‌اي ۲۳ماهه جمهوري اسلامي ايران با گروه 1+5 درباره پرونده سيزده‌ساله هسته‌اي ايران، رهبر انقلاب در پاسخ به نامه رييس‌جمهور محترم و نيز خطبه‌ها و همچنين ديدار مسوولان نظام و سفراي كشورهاي اسلامي در عيد فطر ضمن اعلام سياست‌هاي كلي نظام در خصوص ادامه مبارزه با استكبار و سياست‌هاي جمهوري اسلامي در منطقه به بيان نظرات تكميلي خود درباره اين موضوع پرداختند كه در اين بين چند نكته قابل تامل است:
1- تشكر از تيم مذاكره‌كننده: رهبر انقلاب پس از پايان مذاكرات، تشكر خود را از تيم مذاكره‌كننده بيان داشتند و گفتند: «چه اين متني كه تهيه شده است، در مجاري قانوني پيش‌بيني‌شده خود تصويب بشود و چه نشود، اجر آنها محفوظ است». تشكر و قدرداني رهبر معظم انقلاب از آن جهت حايز اهميت است كه با انتشار متن جمع‌بندي و ضمائم آن، برخي از انتقاد سالم تجاوز كرده و به فضاي تخريب و اختلاف و دودستگي دامن زدند. البته نگاه نقادانه به اين جمع‌بندي با توجه به بدعهدي طرف مقابل كاملاً طبيعي است اما در اين بين، برخي مجددا و با وجود توصيه و تاكيدات رهبر انقلاب به‌خصوص در ديدار با مسوولان نظام، باز هم تيغ انتقاد خود را به نحوي به سمت تيم مذاكره‌كننده برده‌اند كه گويي متن جمع‌بندي جز با خيانت آنها آماده نشده است. اين رويكرد دقيقا برخلاف حكمت و مصلحت بوده و در مسير ريل‌گذاري شده رهبر انقلاب قرار ندارد.
از طرفي هم برخي از اين ابراز تشكر رهبر معظم انقلاب از زحمات تيم مذاكره‌كننده را مترادف تاييد نتيجه مذاكرات مي‌دانند كه اين نگاه هم اشتباه است. حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در ديدار رمضاني امسال خود با مسوولان نظام گفتند: «من از همه تواني كه در اختيارم هست استفاده خواهم كرد براي كمك به دولت؛ دولت را تاييد مي‌كنم، حمايت مي‌كنم، مثل همه دولت‌هاي گذشته… همه دولت‌هايي كه بعد از انقلاب سر كار آمدند، دولت‌هاي منتخب مردمند و بنده در همه اين دوره‌ها - آن‌وقتي كه مسووليت داشتم - از همه اين دولت‌ها حمايت كردم. همه دولت‌ها هم نقاط مثبتي دارند، [هم] نقاط منفي‌اي دارند؛ هيچ دولتي نيست كه بگويد من همه نقاطم مثبت است يا كسي بگويد همه نقاطش منفي است؛ نه، مثبت و منفي مخلوط است.»
2- تاكيد بر طي‌كردن مسير قانوني: پس از اعلام جمع‌بندي مذاكرات در وين، برخي توقع داشتند رهبر انقلاب موضع حمايتي يا انتقادي آشكاري اتخاذ كنند، در حالي كه هنوز مسير قانوني و ساز و كار مشخص‌شده براي اين توافق به انتها نرسيده است. امام جواد عليه‌السلام مي‌فرمايند: «إظهارُ الشّيءِ قبل أن يستحكم مفسدةٌ لهُ؛ آشكار كردن چيزي پيش از استوار شدن، مايه تباهي آن است.» (تحف‌العقول ص ۴۵۷) تاكيد رهبر انقلاب بر طي‌شدن مسير قانوني از دو جهت قابل تامل است:
الف | به دليل بدعهدي و نقض عهد‌هاي فراوان از طرف مقابل و به‌خصوص امريكا، اين جمع‌بندي بايد كاملا ارزيابي و به‌اصطلاح، «چكش‌كاري» شود تا راه سوءاستفاده را براي طرف مقابل ببندد.
ب | نگاهي به گذشته و حال در تاريخ جمهوري اسلامي نشان مي‌دهد كه سبك رهبري و سياستگذاري كلان حضرت آيتالله‌العظمي خامنه‌اي، همچون بنيانگذار جمهوري اسلامي، حضرت امام خميني، براي تصميم‌گيري درباره مهم‌ترين مسائل كشور، طي شدن فرآيندهاي قانوني و استفاده از ظرفيت عقل جمعي بوده است. از سال ۱۳۸۳ كه پرونده هسته‌اي ايران به جريان افتاد، تاكنون سه دولت مسووليت رسيدگي به اين پرونده را برعهده داشته‌اند. سه دولت با رويكردها و تاكتيك‌هاي متفاوت و بعضا متضاد كه هركدام روش‌هاي خود را در چارچوب خطوط قرمز براي ورود به اين پرونده لحاظ كرده‌اند. در طول همين مدت هم، مسائل آن در مقاطع مختلف با عنايت به خطوط اصلي، ملاحظات، رويكردها و روش‌هاي دولت‌هاي برآمده از رأي مردم پس از طي شدن فرآيند قانوني به جمع‌بندي و تصميم‌گيري رسيده است. سيره رفتاري رهبر انقلاب در اين زمينه نشان مي‌دهد كه نه مثل برخي بايد ذوق‌زده بود و نه مانند برخي ديگر براي اصول انقلاب فاتحه خواند! بلكه بايد تا پايان يافتن و قوام پيدا كردن مساله پيچيده مذاكرات هسته‌اي، در تحليل‌ها و نقدهاي‌مان نيز اين ملاحظه را رعايت كرد.
3- پرهيز از دودستگي: رهبر انقلاب در ديدار با مسوولان نظام و سفراي كشورهاي اسلامي در روز عيد فطر فرمودند: «ملت ايران نيز بايد متحد باشد و قضاياي هسته‌اي نبايد زمينه‌ساز دودستگي در كشور شود. » در اين زمينه بايد گفت كه يكي از مهم‌ترين حربه‌هاي دشمنان انقلاب اسلامي، تبديل فرصت‌هاي جمهوري اسلامي ايران به تهديد عليه خودش است. نمونه بارز آن را مي‌توان پس از انتخابات سال ۸۸ مشاهده نمود كه چطور مشاركت بالاي ۸۵درصدي مردم در انتخابات كه بايد سكوي پرتاب جمهوري اسلامي در معادلات بين‌المللي و منطقه‌اي مي‌شد، موجب مخدوش كردن چهره نظام اسلامي شد. بايد از پسِ اين رخدادها و فتنه‌ها درس بگيريم كه چگونه از فرصت‌هاي‌مان در جهت پيشبرد اهداف انقلاب اسلامي گام برداريم. بايد مراقب بود كه مساله ما در مذاكرات، حل پرونده هسته‌اي است نه ياركشي انتخاباتي و نه دعواهاي سياسي و حزبي.
4- نگاه روندنگر به پرونده هسته‌اي: نگاه كلان و روندنگر يكي از نقاط مهم در سخنان رهبر انقلاب بوده است؛ چنانچه ايشان در خطبه‌هاي عيد فطر فرمودند: «ده سال، دوازده سال است كه شش دولت بزرگ جهاني -كه از لحاظ ثروت اقتصادي و غيره، جزو كشورهاي مقتدر دنيا محسوب مي‌شوند- اينها نشسته‌اند در مقابل ايران، با هدف اينكه ايران را از پيگيري صنعت هسته‌اي خودش باز بدارند... نتيجه[اش] اين شد كه اين شش قدرت، امروز ناچار شدند كه گردش چند هزار سانتريفيوژ را در كشور تحمّل كنند؛ ناچار شدند ادامه اين صنعت را در كشور تحمّل كنند؛ ناچار شدند ادامه تحقيقات و توسعه اين صنعت را تحمل كنند.» بنابراين نگاه نقطه‌اي، مقطعي و فني صرف موجب مي‌شود كه در تحليل اين مساله به خطا برويم. براي تحليل پرونده‌اي با اين زواياي پيچيده كه شامل مرور زمان هم شده است، اندكي بايد بيشتر تامل و تحمل كرد و با نگاهي كلي به روند پرونده هسته‌اي كشور، منصفانه داده‌ها و ستانده‌ها را بررسي و قضاوت كنيم.
رهبر انقلاب ضمن آنكه هشدار دادند كه بايد راه خدعه‌هاي طرف مقابل بسته شود، راه‌حل مشكلات را در وحدت آحاد مردم دانستند. و مگر نه اين است كه فرمايشات اين روزهاي رهبري و توجه به آنها چراغ راه امت مسلمان ايران است؟!