جلسه روساي فراكسيون‌هاي مجلس براي انتخابات كميسيون ويژه «برجام» بي‌نتيجه ماند
سياست رهروان؛ ليست واحد با اصلاح‌طلبان
احسان بداغي/ نخستين جلسه مشترك كاظم جلالي و غلامعلي حدادعادل بدون رسيدن به نتيجه پايان يافت؛ جلسه‌اي براي هماهنگي بر سر تشكيل كميسيون ويژه بررسي برجام. دو فراكسيون اصلي سياسي مجلس در ماه‌هاي گذشته از اين جلسات كم برگزار نكردند. نمونه برجسته‌اش همنشيني براي انتخابات هيات‌رييسه مجلس. خروجي جلسات اما هيچگاه همراهي دو مجموعه اصلي پارلمان را در پي نداشت. حالا هم شايد نتيجه همين باشد. فراكسيون اصولگرايان در قامت منتقدان دولت تنها چند دقيقه بعد از تصويب پيشنهادشان براي تشكيل كميسيون ويژه بررسي برجام در مجلس، متوجه شدند كه اين كار براي‌شان يك اشتباه سياسي بود. اشتباهي كه اميرحسين قاضي‌زاده، نماينده عضو جبهه پايداري در صحن علني روز سه‌شنبه در پرده آن را به همفكرانش تذكر مي‌دهد. تذكر او هر چند تنها چند دقيقه بعد از راي‌گيري بر سر تشكيل اين كميسيون ويژه بود اما ديگر كاري نمي‌شد كرد. او در صحن علني به نمايندگان منتقد دولت و نزديكان جبهه پايداري يادآوري مي‌كند كه احتمالا طرح تشكيل اين كميسيون ويژه هم سرنوشتي مانند مصوبه «الزام دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي» پيدا خواهد كرد. مصوبه‌اي كه طرحش از طرف منتقدان ارايه شد اما خروجي‌اش بيشتر به كام حاميان دولت بود.
فراكسيون رهروان به دنبال همراه كردن اصلاح‌طلبان
مجلس احتمالا تا يك هفته ديگر انتخابات كميسيون ويژه را برگزار خواهد كرد. با اين انتخابات باز هم بحث داغ ليست‌هاي فراكسيوني در راهروهاي بهارستان آغاز شده است. 24 ساعت بعد از راي آوردن پيشنهاد تشكيل اين كميسيون ويژه، كاظم جلالي و غلامعلي حدادعادل، روساي دو فراكسيون اصلي مجلس نخستين جلسه مشترك خود را تشكيل دادند. جلسه‌اي كه خبرگزاري مهر درباره آن نوشت: «گفته مي‌شود دو فراكسيون مجلس قصد دارند فهرست واحدي را به صحن علني جهت راي‌گيري براي عضويت در كميسيون ويژه معرفي كنند.» قصدي كه البته چندان در فراكسيون رهروان كه مجموعه اكثريت مجلس محسوب مي‌شود به چشم نمي‌آيد. ديروز بهروز نعمتي از اعضاي شوراي مركزي اين فراكسيون، بعد از جلسه حدادعادل و جلالي به «اعتماد» گفت: «جلسه مشترك روساي دو فراكسيون بدون نتيجه خاصي به پايان رسيده است و هنوز اختلاف‌نظرهايي بر سر تركيب ليست پيشنهادي نامزدهاي ورود به كميسيون ويژه بررسي برجام بين دو فراكسيون وجود دارد.» پيش از اين آخرين تلاش دو فراكسيون براي يك همكاري تشكيلاتي در بهارستان به شكست منجر شده بود. انتخابات هيات‌رييسه سال آخر مجلس در حالي برگزار شد كه يك هفته گفت‌وگو و رايزني ميان دو مجموعه تشكيلاتي مجلس نه تنها نتوانست منجر به ارايه ليستي مشترك شود، بلكه به درگيري لفظي نيروهاي متنفذ دو فراكسيون هم كشيده شد كه درگيري كاظم جلالي و عليرضا زاكاني اوج آن بود. در انتخابات هيات‌رييسه تنها كرسي‌هاي رياست و نايب رييس اول بدون رقابت رسمي دو فراكسيون به لاريجاني و ابوترابي‌فرد رسيد. آن هم البته در شرايطي بود كه فراكسيون اقليت دريافت هيچ امكاني براي فايق آمدن بر اين دو چهره در رقابت انتخابات مجلس ندارد و بنابراين تنها براي همين دو جايگاه پرچم سفيد خود را در برابر فراكسيون اكثريت بالا برد. حالا هم هر چند تلاش‌هاي اوليه براي ارايه ليست انتخاباتي كميسيون ويژه بررسي برجام با رايزني‌ها و جلسات دو رييس فراكسيون كليد خورده اما اصلا بعيد نيست حاصل اين نشست و برخاست‌ها تنها تكرار آن چيزي باشد كه در اوايل خردادماه براي انتخابات هيات‌رييسه مجلس رخ داد. حداقل سخنان بهروز نعمتي به عنوان يكي از اعضاي هيات‌رييسه فراكسيون رهروان حكايت از آن دارد كه اين مجموعه راه خود را از همين الان مشخص كرده است، راهي كه چيزي جدا از ائتلاف با فراكسيون اصولگرايان و طيف منتقد مذاكرات هسته‌اي خواهد بود. او به «اعتماد» مي‌گويد: «ما تلاش خواهيم كرد كه در قدم اول با اجماع در داخل فراكسيون و در قدم بعد با هماهنگ شدن و اتحاد با طيف اصلاح‌طلبان مجلس به ليستي واحد براي انتخابات كميسيون ويژه بررسي برجام برسيم.» اين به‌طور مشخص نتيجه تجربه طيف اكثريت از انتخابات هيات‌رييسه مجلس است. تجربه‌اي كه رايزني‌ها با غلامعلي حدادعادل را در سطح يك تعارف سياسي تنزل مي‌دهد تا بعدا بهانه‌اي در ميان نباشد كه مجموعه اكثريت قدمي براي «ائتلاف» بر نداشت.
دومين ناكامي هسته‌اي منتقدان؟
رهروان اگر بتواند طبق برنامه‌اي كه دارد هماهنگي دروني مجموعه خود را تقويت و البته اصلاح‌طلبان را با خود همراه كند تعيين‌كننده نهايي تركيب اين كميسيون خواهد بود. كميسيوني كه مجموعه اقليت زماني پيشنهاد تشكيل آن را ارايه كرد كه اميدهايش براي ارجاع برجام به مجلس براي بررسي و تصويب تقريبا از بين رفته بود. كميسيون ويژه در زمان پيش آمدن مسائل استثنايي و مهم تشكيل مي‌شود مي‌تواند پيش از قرار گرفتن آن موضوع خاص در دستور مجلس مراحل ابتدايي كار را انجام دهند و تنها برداشتن قدم‌هاي آخر بر عهده صحن علني خواهد ماند. اعتراض روز سه‌شنبه اميرحسين قاضي‌زاده كه زماني سخنگوي جبهه پايداري هم بود ناظر به همين احتمال پيشي گرفتن رهرواني‌ها در انتخابات كميسيون ويژه مي‌شد. اقليت مجلس يك بار ديگر هم در موضوع هسته‌اي طعم تغيير پيشنهادش توسط طيف اكثريت را چشيده است؛ زماني كه طرح «الزام دولت به صيانت از دستاوردهاي هسته‌اي» توسط آنها ارايه اما به ميل اكثريت تصويب شد. قاضي‌زاده هاشمي روز سه‌شنبه در صحن علني همين موضوع را با اعتراضي شديد به همفكران خود يادآوري كرد. موضوعي كه هشدار قاضي‌زاده هاشمي ناظر بر احتمال بالاي تكرار آن است. خصوصا در شرايطي كه جو مجلس شديدا به نفع نتيجه مذاكرات وين و تيم هسته‌اي كشورمان تغيير كرده است. موضوع هسته‌اي يكي از معدود دفعاتي است كه خط‌كشي دو فراكسيون اصلي بهارستان را با حداقل فصل مشترك‌ها مشخص مي‌كند. پيشتر در مسائل مختلفي چون استيضاح‌ها يا طرح‌هاي جنجالي اين دو فراكسيون با فصل مشتركي جدي وارد صحن علني مي‌شدند؛ يا عده‌اي از اقليت با راي اكثريت همراه مي‌شد يا برعكس اين موقعيت اتفاق مي‌افتاد. اكنون اما دو فراكسيون بعد از ماه‌ها تقريبا به موقعيت سياسي اصلي خويش برگشته‌اند و بيش از هر زمان ديگري مي‌توان فراكسيون رهروان را طيف اصولگرايان سنتي و معتدل و در مقابل فراكسيون اصولگرايان را طيف منتقدان جدي دولت ناميد. با اين خط‌كشي شايد توازن نيروهاي دو مجموعه بيش از هر وقتي به همان موقعيت 170 نفر رهروان در برابر 100 نفر اصولگرايان رسيده باشد. توازني كه افق موفقيت را در انتخاب تركيب كميسيون ويژه بررسي برجام براي منتقدان دولت كمرنگ مي‌كند.
به هم ريختن تركيب امضا‌كنندگان
پيشنهاد تشكيل كميسيون ويژه بررسي برجام توسط 17 نماينده در روز سه‌شنبه تقديم هيات‌رييسه مجلس شده بود. 17 نفري كه تركيبي جالب را تشكيل داده بودند؛ 10 نفر از اعضاي فراكسيون اصولگرايان، پنج عضو فراكسيون رهروان و البته دو نماينده اصلي اصلاح‌طلبان در مجلس يعني محمدرضا تابش و مسعودپزشكيان. دليل چنين تركيبي اما چه بود؟ چطور از سرسخت‌ترين منتقدان دولت در مجلس تا جدي‌ترين حاميان آن يك پيشنهاد مشترك را ارايه كرده‌اند؟ اين سوالي بود كه براي خيلي‌ها پيش آمد؛ سوالي كه سعي كرديم جوابش را از مسعود پزشكيان جويا شويم. او به «اعتماد» گفت كه براي خارج كردن طرح تشكيل اين كميسيون از «چنبره» ديدگاه‌هاي سياسي و بردن آن به سمت يك «تشكيلات فني و تخصصي» اين پيشنهاد را امضا كرده است. او ادامه مي‌دهد: «من خودم خواستم كه از امضا‌كنندگان طرح اين پيشنهاد باشم تا فردا در شرايطي كه قدم‌هاي جدي براي تشكيل آن برداشته شد بتوانيم فضا را طوري كنترل كنيم كه اين كميسيون زميني براي صف‌كشي سياسي عليه نتيجه مذاكرات نشود. » او درباره زمينه‌هاي پيشنهاد اين طرح هم توضيح مي‌دهد: «به هر حال ما حس كرديم كه مقاصد سياسي هم در كار است و برخي تمايل دارند تا از اين بزنگاه كانالي براي تاثيرگذاري سياسي بر نتيجه مذاكرات باز كنند. امضاي بنده يا آقاي تابش دو تاثير داشت؛ اول اينكه در قدم‌هاي بعدي هيچ جرياني نمي‌تواند آن موضوع را مصادره كند و دوم هم اينكه همان زمان باعث شد تا برخي كه دنبال مقاصد سياسي مي‌گشتند تمايل خود را براي اينكه امضاي‌شان زير طرحي بيايد كه ما هم آن را امضا كرده‌ايم، از دست بدهند».
كميسيون امنيت ملي، نخستين مخالف جدي تشكيل كميسيون ويژه برجام
گروه سياسي| نخستين معترضين جدي تشكيل كميسيون ويژه برررسي برجام از اعضاي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي هستند؛ كساني كه اگر قرار به ورود مجلس به بررسي برجام باشد در شرايط طبيعي بايد اين كار را در قدم‌هاي اول انجام دهند. تشكيل كميسيون ويژه اما اين امكان را از آنها مي‌گيرد. از همين رو است كه آنها مي‌گويند تشكيل چنين كميسيوني لازم نيست. از جمله اين افراد سيد حسين نقوي حسيني است كه گفته «در جلسه روز سه‌شنبه كميسيون امنيت ملي بحث مفصلي راجع به موضوع تشكيل كميسيون ويژه براي بررسي توافق هسته‌اي شد و اكثريت اعضاي كميسيون امنيت ملي نسبت به اين موضوع به‌شدت اعتراض داشتند و معتقد بودند بحث توافق موضوعي نبود كه به كميسيون ديگري مربوط شود و بايد در كميسيون امنيت ملي به عنوان كميسيون اصلي در مورد آن بحث و گفت‌وگو مي‌شد.» همچنين مهدي دواتگري ديگر عضو اين كميسيون هم اظهار كرد: «من با تشكيل اين كميسيون مخالف هستم؛ چراكه با وجود كميسيون امنيت ملي كه اعضاي آن تجربه كافي سياسي، ملي و بين‌المللي دارند اين كميسيون ضرورتي ندارد. كميسيون ويژه بررسي برجام يك كار موازي و اقدامي متناقض در روند بررسي‌هاست؛ چراكه نشان مي‌دهد مجلس نسبت به محتواي توافقنامه دقت لازم را ندارد؛ بنابراين تشكيل كميسيون ويژه محلي از اعراب نخواهد داشت.»