جلوه اعتماد به مردم و قانون
سيدپوريا گوهري
فستيوال موسيقي «كوچه» در بوشهر، رويدادي بود كه نه‌تنها به عنوان آيينه‌اي از فرهنگ و هنر بومي جنوب ايران درخشيد كه به مثابه الگويي موفق از قانون‌گرايي، اعتماد به بخش خصوصي و پيشگامي جامعه فرهنگي در همراهي با شرايط اجتماعي و ملي عمل كرد. اين فستيوال كه با مجوز رسمي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي درحال برگزاري بود، نشان داد كه چگونه مي‌توان با پايبندي به قانون، از فعاليت‌هاي زيرزميني و هنجارشكن در حوزه موسيقي و موسيقي نواحي جلوگيري كرد و در عين حال، فضايي پويا براي ترويج فرهنگ و هنر بومي فراهم آورد.
بدون ترديد بايد گفت كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با صدور مجوز براي برگزاري چهارمين دوره فستيوال كوچه در سه مكان مشخص (مدرسه سعادت، كشتي گرندفري و تالار ليان) و ايستادگي در برابر فشارهاي سازمان‌يافته برخي افراد و دستگاه‌ها، گامي بلند در راستاي قانونمداري و حمايت از فعاليت‌هاي فرهنگي برداشت. اين اقدام شايسته، نه‌تنها از هويت فرهنگي بوشهر و موسيقي نواحي ايران پاسداري كرد، بلكه پيامي روشن به جامعه هنري با اين مضمون داد كه قانون، بستري امن براي شكوفايي هنر است و پايبندي به آن، تضمين‌كننده تداوم فعاليت‌هاي فرهنگي!
اما فستيوال كوچه فراتر از يك رويداد موسيقايي، درس‌هايي بزرگ براي سياستگذاري فرهنگي به ما آموخت؛ نخست، اعتماد به بخش خصوصي و صنوف هنري؛ برگزاركنندگان اين فستيوال كه از دل جامعه بومي و با تكيه بر توانمندي‌هاي محلي شكل گرفته بودند، نشان دادند كه وقتي اعتماد و اختيار به بخش خصوصي سپرده شود، اين بخش با درك عميق از شرايط اجتماعي، بهترين مسير را براي پيشبرد اهداف فرهنگي انتخاب مي‌كند. نمونه بارز اين موضوع، واكنش خودجوش و مسوولانه آنها به حادثه تلخ انفجار بندر شهيد رجايي بود. پيش از آنكه عزاي عمومي اعلام شود، برگزاركنندگان با صدور بيانيه‌اي، برنامه‌هاي خود را به شكلي سوگوارانه ادامه دادند و در نهايت با احترام به شرايط جامعه، در صفحه رسمي خود خبر از پايان اين رويداد فرهنگي دادند. اين تصميم، بدون هيچ دستور يا دستورالعملي، از دل فهم عميق فرهنگي و بومي جامعه هنري برخاست و نشان داد كه حوزه فرهنگ و هنر، هميشه پيشگام در همراهي با مردم و شرايط اجتماعي بوده است.
دومين درس، ضرورت هدايت برنامه‌هاي فرهنگي و هنري در مجراي قانون است. فستيوال كوچه، با اخذ مجوزهاي لازم و پايبندي به چارچوب‌هاي قانوني، الگويي موفق ارائه كرد كه چگونه مي‌توان از ظرفيت‌هاي فرهنگي و هنري بهره برد، بدون آنكه به حاشيه‌هاي غيرضروري دامن زده شود. اين رويكرد، نه‌تنها از سوءاستفاده‌هاي احتمالي جلوگيري مي‌كند، بلكه به نهادهاي مسوول امكان مي‌دهد با اطمينان بيشتري از اين رويدادها حمايت كنند. همه ما، از هنرمندان و برگزاركنندگان گرفته تا نهادهاي دولتي و مردم، بايد دست به دست هم دهيم تا فعاليت‌هاي فرهنگي از اين دست را در مسير قانونمداري تقويت كنيم و با اعطاي مجوزهاي لازم و ايستادگي پاي آنها، فضايي امن و پويا براي هنر فراهم آوريم.
سومين درس، پيشگامي حوزه فرهنگ و هنر در فهم شرايط اجتماعي و همراهي با آن است. فستيوال كوچه - كه ريشه در سنت‌ها و فرهنگ بومي بوشهر دارد - نشان داد كه جامعه هنري، بدون نياز به دستورالعمل‌هاي دستوري مي‌تواند با درك عميق از شرايط همدلانه عمل كند. اين ويژگي، ريشه در اصالت و هويت فرهنگي اين رويداد دارد كه از كوچه‌پس‌كوچه‌هاي بوشهر سرچشمه گرفته و با روح جمعي مردم اين ديار گره خورده است.
در اين ميان نمي‌توان از تلاش‌هاي سازمان‌يافته برخي جريان‌ها براي تخريب دولت، رييس‌جمهور و وزارت ارشاد چشم‌پوشي كرد. اين گروه‌ها با فشارهاي غيرشفاف و هجمه‌هاي برنامه‌ريزي‌شده، قصد داشتند فستيوال كوچه را به ابزاري براي تضعيف نهادهاي فرهنگي تبديل كنند. اما پاسخ قاطع وزارت ارشاد، همراهي مسوولانه برگزاركنندگان و حمايت گسترده مردم در شبكه‌هاي اجتماعي، اين توطئه را خنثي كرد. فستيوال كوچه نه‌تنها به بن‌بست نرسيد، بلكه به نمادي از مقاومت فرهنگي و قانون‌گرايي تبديل شد.
در پايان، فستيوال كوچه به ما مي‌آموزد كه فرهنگ و هنر، وقتي در بستر قانون و با اعتماد به بخش خصوصي پيش برود، مي‌تواند به عاملي براي همبستگي، شادي و هويت‌بخشي تبديل شود. اين رويداد با تكيه بر اصالت بومي و فهم عميق از شرايط اجتماعي نشان داد كه «كوچه‌هاي بوشهر هميشه به دريا ختم مي‌شوند»؛ دريايي از همدلي، قانونمداري و پيشگامي فرهنگي.
كارشناس ارشد تحقيقات هنري