گزارش «اعتماد» از تصميم كارگران معادن زغال‌سنگ كرمان براي شكايت به ديوان عدالت اداري
مزد كارگران معادن زغال كرمان ماه‌ها عقب مي‌افتد
بنفشه سام‌گيس
كارگران 6 معدن زغال‌سنگ كرمان با 2 هزار امضاي اعتراضي، در پي ثبت شكايت در ديوان عدالت اداري هستند تا از اين طريق، مديران شركت معادن زغال‌سنگ كرمان را وادار كنند كه طرح طبقه‌بندي مشاغل را به درستي اجرا كرده و حق واقعي اين كارگران را بپردازند.
طرح طبقه‌بندي مشاغل از ماه‌هاي پاياني سال 1398 در معادن زغال‌سنگ «هشوني»، «اصلي»، «هجدك»، «باب نيزو»، «همكار»، «آبنيل» و كارخانه زغال‌شويي تحت پوشش شركت معادن زغال‌سنگ كرمان اجرا شده اما مستنداتي كه اين كارگران براي خبرنگار «اعتماد» ارسال كردند، نشان مي‌دهد كه بيشترين مزاياي حاصل از اجراي اين طرح، به كاركنان بخش اداري اين شركت تعلق گرفته و سهم كارگران پيشروي و استخراج (معروف به كارگران تونل) از اجراي طرح بسيار ناچيز بوده است.
كارگران اين معادن به «اعتماد» گفتند كه تفاوت دريافتي كارگران تونل و كاركنان بخش اداري شركت معادن زغال سنگ كرمان، دليل اصلي جمع‌آوري امضا و تصميم به ثبت شكايت در ديوان عدالت اداري كرمان بوده چون بخش اداري شركت معادن زغال‌سنگ كرمان، حدود 300 نفرند كه با اجراي طرح طبقه‌بندي مشاغل، دريافتي‌شان در مقايسه با رقمي كه به مزد و مزاياي كارگران معادن تحت پوشش اين شركت اضافه شده، حدود دو برابر بيشتر است.
اين كارگران به «اعتماد» گفتند كه نيمه آبان امسال، متن اين طومار را براي جمع‌آوري امضا در محل معدن «هشوني» نصب كردند و قرار بود در ساير معادن هم نصب شود اما كمتر از 24 ساعت بعد از نصب اين طومار در محل معدن هشوني، نيروهاي حراست شركت معادن زغال‌سنگ كرمان، اين طومار را جمع‌آوري كردند و مجموعه مديريتي شركت در تلاش است كه كارگران را از ثبت شكايت منصرف كند، چون اطمينان دارد كه در صورت ثبت شكايت كارگران، ديوان عدالت اداري به نفع معترضان راي خواهد داد. در متن اين طومار، خطاب به مديريت شركت معادن زغال‌سنگ كرمان، مديركل اداره كار و رياست ديوان عدالت اداري استان كرمان آمده است: «ما امضاكنندگان، جمعي از كارگران شاغل در معادن شركت زغال‌سنگ هستيم كه با تحمل سخت‌ترين شرايط كاري، عمر خود را در اعماق زمين سپري كرده‌ايم. با كمال تاسف، طرح طبقه‌بندي مشاغل كنوني را كاملا معيوب، ناعادلانه و غيرقابل قبول مي‌دانيم. اين طرح بدون كوچك‌ترين توجه به واقعيات عيني و خطرات ذاتي كار در معدن، تنها در پشت ميز طراحي شده است. معيارهاي سختي كار و شرايط محيطي كه در اين طرح آمده، هيچ تناسبي با خطرات واقعي چون ريزش، گاز گرفتگي، گرد و غبار معلق، رطوبت و فشار فيزيكي ندارد. امتياز و رده‌اي كه براي يك كارمند اداري در‌نظر گرفته شده كه در محيطي كاملا ايمن و استاندارد كار مي‌كند، بسيار بالاتر از رده‌اي است كه براي يك كارگر استخراج در عمق صدها متري زمين با تهديد دايم حادثه، برايش تعيين شده است. اين يعني جان و سلامت ما براي طراحان اين طرح ارزشي ندارد. هيچ كارگر باتجربه و صاحب‌نظري در طراحي و ارزيابي اين طرح مشاركت داده نشده است. فرآيند امتيازدهي مانند يك جعبه سياه است و هيچ كس به ما توضيح نداده كه چرا شغلي با اين سطح از خطر، چنين رده نازلي دارد.»
در ادامه متن اين طومار، امضاكنندگان خواستار تعليق اجراي طرح تا زمان بازنگري اساسي، تشكيل يك كارگروه مشترك متشكل از مديران، كارشناسان مستقل و نمايندگان واقعي و منتخب كارگران براي ارزيابي مجدد همه مشاغل، اعلام عمومي و شفاف معيارهاي امتيازدهي و محاسبات براي هر شغل، بازنگري در وزن معيارها و افزايش چشمگير سهم، شرايط محيط كار و ميزان خطر جاني در امتياز نهايي شده‌اند.
مستندات چه مي‌گويد
كارگراني كه در بخش پيشروي و استخراج معادن زغال‌سنگ هشوني، اصلي، هجدك، باب نيزو، همكار، آبنيل و كارخانه زغال‌شويي تحت پوشش شركت معادن زغال‌سنگ كرمان كار مي‌كنند، براي خبرنگار «اعتماد» تصاويري از فيش حقوقي خود و احكام كارگزيني برخي نيروهاي اداري شركت را ارسال كرده‌اند. تاريخ فيش‌ها و حكم‌ها، قبل از اجراي طرح طبقه‌بندي مشاغل تا دو سال قبل است. كاهش گروه شغلي كارگران اين معادن بعد از اجراي طرح طبقه‌بندي مشاغل از واضح‌ترين تغييرات بعد از اجراي طرح و البته، يكي از مهم‌ترين اعتراضات است چون همين گروه شغلي در تعيين مزد پايه و باقي مزايا تاثيرگذار است. فيش حقوقي يكي از كارگران معدن «آبنيل» كه با قرارداد كار معين مشغول به كار بوده، نشان مي‌دهد كه اين كارگر، در بهمن 1398 و تنها چند روز قبل از اجراي طرح طبقه‌بندي مشاغل، در گروه شغلي 11 بوده ولي بعد از اجراي طرح طبقه‌بندي مشاغل به گروه شغلي 2 تنزل پيدا كرده علاوه بر آنكه پيش از اجراي طرح، مزايايي ازجمله فوق‌العاده جذب و فوق‌العاده مسووليت داشته كه بعد از اجراي طرح، اين مزايا را از دست داده و مجموع افزايش پرداختي براي اين كارگر، بعد از اجراي طرح طبقه‌بندي مشاغل، كمتر از 400 هزار تومان است. تنزل گروه شغلي كارگران تونل شركت معادن زغال‌سنگ كرمان درحالي است كه تصوير حكم كارگزيني منشي مديرعامل اين شركت نشان مي‌دهد كه اين فرد، بعد از اجراي طرح طبقه‌بندي مشاغل، به گروه شغلي 17 ارتقا پيدا كرده و گروه شغلي مسوول كارگاه استخراج معدن هشوني هم به 16 رسيده درحالي كه استاد‌كار استخراج همين معدن در گروه 8 و كارگر تعميركار شارژ باتري و تعميرات لكوموتيو تونلي همين معدن در گروه 9 قرار گرفته‌اند.
كارگران معادن زغال‌سنگ تحت پوشش اين شركت زغالي البته غير از بي‌نصيب ماندن از مزاياي طرح طبقه‌بندي مشاغل، با مشكلات ديگري ازجمله تعويق مزد ماهانه، عقب افتادن پرداخت حق بيمه كارگران و قطع و تعليق بيمه درماني كارگران به دليل بدهي چند صد ميلياردي شركت معادن زغال‌سنگ كرمان به سازمان تامين اجتماعي، وقوع حوادث در معادن تحت پوشش اين شركت و مصدوميت و مرگ كارگران به دليل رعايت نشدن ضوابط ايمني، مواجهند.
روز 7 آذر امسال، كارگران شاغل در معدن ابنيل (يكي از معادن تحت پوشش شركت معادن زغال‌سنگ كرمان) به «اعتماد» گفتند كه هنوز مزد مهر و آبان را دريافت نكرده‌اند و دوم آذر هم، بيمه درمان‌شان به دليل پرداخت نشدن حق بيمه كارگران ازسوي شركت معادن زغال‌سنگ كرمان، متوقف شده كه بعد از واريز ارقام اضطراري به حساب تامين اجتماعي، بيمه كارگران تا نيمه آذر ماه تمديد شده است.
كارگراني كه در سكوت مي‌ميرند
دو هفته قبل، به دنبال ريزش يكي از كارگاه‌هاي معدن پابداناي جنوبي (كانجويان) مصيب عبدلي كه كارگرمسوول ايمني اين معدن بود، براي كنترل وضعيت گاز زغال، به عمق 600 متري زمين و داخل كارگاه محل ريزش رفت و چند ساعت بعد، تن بي‌جانش از اين كارگاه بيرون كشيده شد. حالا اداره پزشكي قانوني استان كرمان در حال بررسي دليل فوت مصيب است اما همكارانش به «اعتماد» گفتند كه احتمال گاز گرفتگي اين كارگر 37 ساله و پدر دو فرزند، خيلي زياد است چون معدن زغال پابداناي جنوبي، يك معدن گازخيز است و با وجود آنكه تهويه‌اش هم از طريق دستگاه‌هاي ونتيلاتور بزرگ انجام مي‌شده اما يك اتفاق معمول بعد از ريزش كارگاه، آزاد شدن حفره‌هاي گاز پشت ديواره زغالي است كه كارگر مسوول ايمني، بايد ميزان گاز را بسنجد و با شلنگ حاوي هواي فشرده، گاز داخل كارگاه را تخليه كند. از اول امسال تاكنون، مصيب، سومين كارگري است كه در معبرهاي تاريك معادن زغال‌سنگ كرمان جان مي‌دهد. هژبر محمدي، كارگري بود كه نيمه مهر امسال در معدن «اصلي» به دليل ضربه زدن زغال كشته شد. مهدي محسن بيگي هم هفته آخر تير امسال در دويل معدن گله توت زرند، زير توده زغالي كه از بالاي كارگاه بر سرش مي‌ريخت، گير افتاد و خفه شد.
چاره‌هاي بعد از جان باختن اين كارگران هم البته نسخه‌هاي موقتي بوده كه به درمان قطعي منجر نمي‌شود. بعد از كشته شدن مصيب، گروه بازرسي به معدن رفت تا علت وقوع حادثه را بررسي كند و از همان زمان، با دستور حوزه قضايي شهرستان كوهبنان، كارگاه محل وقوع حادثه تا عصر شنبه و به مدت يك هفته، تعطيل شد.
معدني كه جان مصيب را گرفت، يك معدن خصوصي بود و همكارانش مي‌گويند در باقي معادن خصوصي زغال‌سنگ كرمان هم، وضع بهتر نيست و از معدني مثال مي‌زنند كه راننده تونلش، 7 ميليون تومان مزد مي‌گيرد و كارگر پيمانكاري‌اش 13 ميليون تومان مزد مي‌گيرد و مي‌گويند كه در اين معادن خصوصي كه صاحبانش، خود را به هيچ ناظر و بازرسي جوابگو نمي‌دانند، گروه شغلي كارگر از 6 بالاتر نيست و اين گروه شغلي، يعني براي مزد و مزاياي كارگر هيچ اتفاق بهتري نمي‌افتد. در معادن خصوصي زغال‌سنگ كرمان، حدود 5 هزار كارگر مشغول به كارند. كارگران شركت معادن زغال‌سنگ كرمان، وقتي درباره وضع كار و دريافتي همكارانشان در اين معادن خصوصي مي‌شنوند، با اينكه همگي از يك رگ زغال جاري در استان برداشت مي‌كنند، با اينكه همگي پيكور و چكش به دست مي‌گيرند تا از سينه كوه زغال بگيرند، با اينكه همگي تجربه خزيدن در لايه‌هاي 40سانتي و 70 سانتي زغال و غرش كوه در ثانيه‌هاي پيش از ريزش و ايستادن در يك قدمي مرگ را دارند، ولي در وصف رنج همكارانشان در معادن خصوصي مي‌گويند «در اين معادن، برده‌داري به شيوه نوين حاكم است.»