برجام نتيجه يك نياز دوجانبه از سوي ايران و امريكا بود

گروه ديپلماسي| «ايران پس از برجام» عنوان نشستي بود كه روز گذشته به همت مركز فرهنگ و سياست سازمان جهاد دانشگاهي دانشگاه تهران در محل دانشكده حقوق و علوم سياسي اين دانشگاه برگزار شد. نشستي كه قريب به دو ماه پس از حصول توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 براي بررسي داده‌ها و ستانده‌ها در مذاكرات هسته‌اي با حضور چهار كارشناس و تحليلگر مسائل بين‌المللي و اقتصادي برگزار شد. در ابتداي نشست محمدصادق كوشكي، عضو هيات علمي دانشگاه تهران بحث خود را به رويكردهاي متفاوتي كه در هيات حاكمه امريكا در رابطه با برجام وجود دارد، آغاز كرد و گفت: برجام تنها خواسته يك گرايش در هيات حاكمه امريكاست و گروها و بخش‌هاي ديگر هيات حاكمه اين كشور از جمله جمهوريخواهان با آن توافق ندارند و طرحي كه چند روز پيش در سناي امريكا مبني بر غرامت گذاشتن براي اجراي برجام اعلام كرد، نشان مي‌دهد كه كليت ايشان با برجام موافق نيستند و اگر رييس‌جمهور بعدي امريكا با برجام مخالف و با اين گروه‌ها موافق باشد، اجراي آن با مشكل مواجه خواهد شد. وي در ادامه به پيامد اقتصادي برجام اشاره كرد و گفت: مشكلات اقتصادي ايران مبنايي و ساختاري است و اگر فرض كنيم برجام اجرا هم شود، در بهترين حالت شاهد وضعيتي مشابه سال 1384 هستيم كه نفت با قيمت 100 تا 120 دلار به فروش مي‌رفت اما نتيجه آن شد كه كشور به بيماري هلندي دچار شود. اين استاد علوم سياسي برجام را در حوزه روابط بين‌الملل نيز ناكام خواند و گفت: اجراي برجام به كشورهاي منطقه اين نشانه را داد كه گويا جمهوري اسلامي ايران ضعيف شده و عدم پذيرش وزير امور خارجه ايران از سوي همتاي سعودي‌اش در نيويورك با وجود چهار بار درخواست ايشان، نشانه اين وضعيت است. نشانه ديگر اقدام بحرين مبني به فراخواندن سفير خودشان و اخراج سفير ايشان است كه هيچگاه در تاريخ روابط جمهوري اسلامي سابقه نداشته است. كوشكي در پايان اجراي برجام از حيث سياسي و فرهنگي را نيز تهديدآميز خواند و گفت: اين فرمايش مقام معظم رهبري كه بايد مواظب نفوذ و گسترش امريكا پس از برجام در ايران باشيم. اينكه آقاي ابوطالبي در مصاحبه‌اي برجام را گام نخست در حل مشكلات ايران و امريكا مي‌خواند، نشانه اين وضعيت است. حسن بهشتي‌پور، كارشناس مسائل بين‌الملل به عنوان دومين سخنران اين نشست با اشاره به اظهارات مهمان نخست نشست مبني بر اينكه رفت و آمدهاي ديپلماتيك به ايران هيچ سود و فايده‌اي براي ما در بر نداشته است، گفت: چطور است كه در دولت قبل رييس‌جمهور وقت اگر با يك مقام عالي غربي ديدار مي‌كرد براي ما افتخار ملي بود اما حالا اين مساله بي‌فايده است. ما نمي‌دانيم بالاخره به صف شدن اين همه كشور اروپايي براي ملاقات با مقامات كشورمان خوب است يا نه؟ بهشتي‌پور در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه يكي از اعضاي تيم مذاكره‌كننده پيشين ايران در دولت قبل در كميسيون برجام اعلام كرده است كه هيچ‌يك از قطعنامه‌هاي شوراي امنيت عليه ايران در چارچوب فصل هفت منشور ملل متحد نبوده است، گفت: بله بنده هم شنيدم كه آقاي حميدرضا عسگري در كميسيون برجام گفتند كه اگر كشوري بخواهد در چارچوب قطعنامه‌هاي شوراي امنيت در فصل هفت قرار گيرد بايد در مقدمه قطعنامه بيايد آن كشور تهديد، صلح، يا برهم زننده صلح و امنيت بين‌المللي است و از آن‌جايي كه درباره ايران در اين قطعنامه‌ها چنين چيزي گفته نشده است پس در چارچوب فصل هفت هم قرار ندارد. خب اين استدلال از معجزه‌هاي عجيب است يعني شش قطعنامه عليه ايران كه صراحتا در آن اشاره شده در چارچوب فصل هفت و بند 40 و 41 است به اين معنا نيست كه ايران در چارچوب فصل هفت قرار دارد؟ اگر ايران در چارچوب فصل هفت نيست پس به چه مجوزي تحريم‌ها عليه ايران وضع شده است؟سعيد ليلاز، كارشناس مسائل اقتصاد بين‌الملل در مقام سومين مهمان نشست با بيان اينكه مذاكرات هسته‌اي بدون نظر رهبري و دستگاه‌هاي امنيتي و ديگر دستگاه‌هاي ذي‌ربط 10 دقيقه هم نمي‌توانست صورت گيرد، افزود: اصولا مذاكرات در اين سطح مذاكرات آدم‌هاي امنيتي با چهره ديپلماتيك است بنابراين آنچه در برجام به دست آمده ناشي از يك نگاه كلي و جمعي از سوي تمامي مسوولان و تصميم‌گيران است. وي با بيان اينكه اقتصاد ايران در سال‌هاي آخر دولت قبل به قدري تنزل كرده و وابسته شده بود كه يك مصالحه هسته‌اي را گريزناپذير مي‌كرد، افزود: معتقدم برجام نتيجه يك نياز دو جانبه از سوي ايران و امريكا بود. ما نياز داشتيم تا در هم كوفتگي اقتصادي‌مان از سال 84 تا 92 را جبران كنيم و امريكا نياز داشت وقتي گزينه نظامي را از روي ميز برمي‌دارد به سمت يك مصالحه با ايران بيايد و راهي جز گزينه ديپلماسي برايش باقي نمي‌ماند. او با اشاره به تحولات منطقه علت عصبانيت عربستان را در فاجعه منا تضعيف شدن اين كشور در اثر توافق هسته‌اي دانست و گفت: «برخي رسانه‌هاي داخلي رفتار و عملكردشان با صحبت‌هاي نتانياهو و رفتار عربستان در بحث حج كاملا همسو است. همان‌طور كه ديديد كم مانده بود نتانياهو در سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل اشكش در بيايد و دو، سه بار بغض كرد و خطاب به امريكا گفت چه كار داريد مي‌كنيد ما همان اسراييل شما هستيم. برجام تغيير ساختار ژئوپولتيك را در منطقه ايجاد خواهد كرد. در صحنه بين‌الملل و منطقه دو قدرت ايران و تركيه در حال شكل‌گيري است و عربستان، مصر و اسراييل در حال تضعيف شدن هستند و به لحاظ اقتصادي اگر بتوانيم از تنگناي كاهش قيمت نفت عبور كنيم و فساد را در كشور كنترل كنيم از اواسط 95 اقتصادمان رشد خواهد كرد.» ليلاز در بخش‌هايي از سخنان خود خطاب به دانشجويان گفت: ما قصد داريم به سال 84 برگرديم نه سال 1354 بنابراين معتقدم در چارچوب اين نظام و سيستم اين كار شدني است.

سعيد معيدفر، جامعه‌شناس به عنوان آخرين سخنران اين نشست با بيان اينكه عده‌اي با بهانه تحريم و مقابله خودشان با دنيا، سرمايه‌هاي اجتماعي و فرهنگي را نابود كردند، گفت: در اين ميان شايد خسارت بزرگي كه به سرمايه‌هاي اجتماعي و فرهنگي در كشور وارد شد، ديده نشود. در دولت اصلاحات شكاف بزرگي كه ميان دولت و ملت وجود داشت، پر شد و اعتماد عمومي و مشاركت مردم در بحث‌هاي سياسي اجتماعي افزايش يافت و آن دولت توانست فاصله بين مردم و حكومت را كم كند اما در دولت قبل متاسفانه اين سرمايه از دست رفت و دولت جديد در فضايي كار را در دست گرفت كه اين شكاف به مراتب گسترش يافته بود. در دولت قبل خسارت‌هاي اقتصادي زيادي به كشور وارد شد كه دولت يازدهم سعي كرده است اين خسارت‌ها را جبران كند و مجاري فساد را ببندد و البته دستاوردهايي در اين زمينه داشته است اما مردم از اين بهبود هيچ احساس خاصي نداشته و موجب نشد تا آنها در جامعه بخروشند و خوشحالي خود را نشان دهند. مردم معتقدند همان‌هايي كه ايران را به اين روز انداختند بايد شرايط را عوض كنند و اين جايي براي تشويق ندارد.

متن كامل اين نشست را در شماره آتي روزنامه اعتماد در صفحه سياست‌نامه بخوانيد.