ميثم سليماني
انفجار روز گذشته در تركيه نشان داد كه شرايط اين كشور پيش از انتخابات حساس ماه نوامبر ملتهب‌تر مي‌شود. نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه دولت يكپارچه در تركيه شكل نمي‌گيرد و در همين هنگام اعتراض‌ها، اقدام تروريستي و سياست‌هاي دولت شرايط را در تركيه حساس‌تر كرده است. فيروز دولت‌آبادي، سفير سابق ايران در تركيه معتقد است كه عامل اصلي شرايط بحراني در تركيه سياست‌هاي دولت و بهبود اين شرايط منوط به تغيير سياست‌هاي دولت است. دولت‌آبادي در پاسخ به سوالات ما مي‌گويد:
انفجارهاي آنكارا عليه هواداران حزب دموكراتيك خلق با واكنش عمومي در تركيه مواجه شده، به نظر شما اين انفجار كار چه گروهي است؟
اينكه پيش‌بيني كنيم كار بسيارسختي است. اما رويه اين نوع اقدامات به گروه‌هاي تروريستي داعش، القاعده و نصرت باز مي‌گردد. به نظر من انتهاي كار منتسب به آنهاست. اما اينكه بخواهيم اين اقدام را به پ.ك.ك انتساب دهيم بسيار بعيد است. چراكه رويه آنها اين گونه نبوده است. زيرا پ.ك.ك از مردمي دفاع مي‌كند كه در تركيه زندگي مي‌كنند و نمي‌خواهد جان آنها را به خطر بيندازد.
جو غالب تركيه درباره حملات عليه پ.ك.ك چگونه است، آيا از دولت در حملات به پ.ك.ك حمايت مي‌شود؟
من فكر نمي‌كنم حمايتي وجود داشته باشد. به دليل اينكه وضعيت كنوني حاصل تغيير مشي دولت تركيه است. اين بحراني است كه دولت تركيه به وجود آورده است. در پنج سال گذشته، جمهوري اسلامي و كشورهاي دوست تركيه به آنكارا به صورت مكرر اعلام كردند كه حمايت از جريان‌هاي تروريستي نتيجه‌اش انتقال بحران به داخل اين كشور است و نمي‌تواند به سادگي جمع شود. اما مشاهده كرديم دولتي كه مساله خود را با كردها حل كرده بود، وارد يك درگيري و جريان‌سازي سياسي تند عليه آنها شد و نتيجه آن نيز بحراني است كه در جنوب شرق تركيه مشاهده مي‌كنيم. سكوت عليه داعش و سپس بمباران مواضع داعش و اختلاف نظر با آنها و دوباره ورود پيامدهاي آن را به داخل تركيه از پيامدهاي اقدامات دولت آنكاراست؛ به نظر مي‌رسد سياست‌هاي دولت است كه اين بحران را آفريده است و تا زماني كه تغيير سياست ندهد از بحران خارج نخواهد شد.
انفجار روز گذشته تفاوتي با ديگر انفجارها داشته و آن اينكه در پايتخت تركيه رخ داده است آيا اين نشانه‌اي از خارج شدن كنترل از دست دولت است؟
الزاما به اين مفهوم نيست. همان طور كه مي‌دانيد اقدامات تروريستي شديدتر از اين انفجار را هم در تركيه داشتيم. بنابراين به معني خارج شدن كنترل اوضاع از دست دولت تركيه نيست. اما نكته‌اي كه وجود دارد اين است كه سياست‌ها در يك جايي با اشكال روبه‌روست كه اين دست اقدامات در اجتماعات مردمي رخ مي‌دهد.
اول نوامبر انتخابات سراسري در تركيه برگزار مي‌شود، با چنين شرايطي شاهد متشنج شدن اوضاع خواهيم بود؟
بي‌شك پس از اين انفجار هم نيروهاي امنيتي تركيه و هم ارتش نظارت‌هاي خود را دقيقتر مي‌كنند و احتمالا شاهد اين دست اتفاقات تا انتخابات نخواهيم بود. اما اين احتمال وجود دارد كه شاهد گسترده شدن اعتراض‌هاي مردمي به دليل نارضايتي از سياست‌هاي دولت باشيم. ما مشاهده مي‌كنيم خانواده‌هايي كه عزيزان خود را در اين انفجار از دست دادند، زياد هستند و اكنون بيش از 300 خانواده از اين انفجار آسيب ديده‌اند و اگر بخواهند دست به اعتراض بزنند قطعا وسيع خواهد بود.
اين دست اعتراضات و حملات تروريستي چه تاثيري بر انتخابات آينده تركيه خواهد گذاشت؟
انتخابات آينده تحت تاثير هوش و ذكاوت رهبران احزاب تركيه است. هرگروهي بتواند تحليل بهتري از اوضاع داشته باشد نتايج مطلوب‌تري خواهد گرفت. همين حادثه ممكن است به اردوغان كمك كند تا به نتايج دلخواه برسد اما همين شرايط ممكن است اردوغان را در برابر يك بحران عظيم قرار دهد. اين بستگي به بازي احزاب داخلي تركيه دارد و نمي‌توان به آساني گفت كه چه كسي مي‌تواند از آن بهره‌برداري كند.
بسياري از تحليلگران از جمله شما قبلا معتقد بوديد كه حملات عليه پ.ك.ك به دليل تضعيف مواضع كردها در داخل تركيه بود، اما اردوغان تا چه حد توانسته است به اهدافي كه از حملات به كردها آغاز كرده بود دست يابد؟
البته بايد گفت كه اطلاعات ميداني دقيقي وجود ندارد و بايد براي اين موضوع به اخبار رسمي اتكا كنيم و اين اطلاعات براي فهم دقيق شرايط بسيار مهم است. اما برداشت من اين است كه اردوغان به پيشرفت سياسي دست نيافته است. دليلش هم اين است كه رهبران سياسي كرد مواضع خود را همچنان قاطعانه دنبال كردند و از فرآيند سياسي شدن مقوله كردها حمايت مي‌كنند.
روز جمعه يكي ديگر از دبيران ارشد تودي زمان توسط پليس تركيه دستگير شد. به نظر مي‌رسد شرايط امنيتي در آستانه انتخابات سخت‌تر شده است، اردوغان چه چيزي را در اين فضاي امنيتي دنبال مي‌كند؟
فضاي رسانه‌هاي تركيه به نفع اردوغان نيست. البته بايد تاكيد كنم كه مقصر اصلي دولت تركيه است كه جامعه را به اين سمت سوق داده است كه اكنون شاهد يك بحران نظامي و سياسي باشيم. زيرا آنچه رسانه‌ها منعكس مي‌كنند با اقدامات دولت همخواني ندارد، اردوغان به دنبال فشار به رسانه‌هاست و اين كار را نيز از گذشته دنبال كرده است. اما اين اقدام تا به حال نتيجه مثبتي نداشته است و از اين به بعد نيز نخواهد داشت. اگرچه ممكن است فضا را به صورت محدود امنيتي كند اما محيط سياسي و رسانه‌اي تركيه از طريق اتحاديه اروپا رصد و كنترل مي‌شود و چون مرجع بالاتري است و مي‌تواند به دولت تركيه فشار وارد كند از همين رو دولت اردوغان به لحاظ امنيتي و حقوقي كار زيادي نمي‌تواند انجام دهد.
روزهاي پاياني نزديك به انتخابات سراسري در تركيه را براي اردوغان چگونه مي‌بينيد؟
اردوغان در طول چهار سال گذشته روز آسان و آرام نداشته است و روزهاي پيش رو طبيعتا سخت‌تر خواهد بود چرا كه بايد يك جامعه بزرگ چند صدايي را به سمت قله انتخابات سوق دهد تا رايي را بياورد كه با آن بتواند دولت غيرائتلافي تشكيل دهد و اين كار آساني نيست.
آيا توان چنين كاري را در حال حاضر دارد؟
بايد گفت كه اردوغان رهبر توانايي است و برداشت كنوني اين است كه اگر قاطعيت را ادامه دهد جامعه تركيه متقاعد مي‌شود كه به چنين رهبري احتياج دارد. البته اين برداشت با تركيه گذشته همخواني دارد ولي ممكن است با تركيه چند سال اخير همخواني نداشته باشد.