ميثم سليماني/ برگزاري نخستين انتخابات پارلماني مصر پس از روي كارآمدن عبدالفتاح سيسي به عنوان رييس‌جمهور اين كشور از دو روز گذشته آغاز شده اما اين انتخابات زير سايه چند عامل اساسي انجام مي‌شود. نخستين آن تحريم انتخابات توسط گروه‌هاي مخالف از جمله اخوان‌المسلمين است و ديگري تداوم حملات تروريستي در مصر است. از همين رو در گفت‌وگو با حجت‌الله جودكي، رايزن پيشين ايران در مصر، شرايط موجود در انتخابات مصر و آينده اين كشور را مورد بررسي قرار داده‌ايم كه حائز نكات زيادي است.
نخستين انتخابات پارلماني مصر پس از كودتاي نظامي و روي كار آمدن عبدالفتاح سيسي در حال برگزاري است، برآيند اين انتخابات را چگونه مي‌بينيد؟
اين انتخابات براي سيسي بسيار مثبت است. دليل آن هم اين است كه سيسي با كودتا سر كار آمد و توانست در يك انتخابات تحميلي رييس‌جمهور شود و اكنون هم مي‌خواهد تاييديه نمايندگان مردم را داشته باشد و به همين دليل اين انتخابات را تدارك ديد تا از شر انتقادهاي بين‌المللي در امان بماند زيرا كشورهاي اروپايي و امريكا نمي‌خواهند وجهه خود را خراب كنند تا با يك نظام ديكتاتوري همكاري كنند. اما اين انتخابات را به گونه‌اي طراحي و مهندسي كردند كه هيچ مخالفي حضور نداشته باشد و از قبل نيز با نظارت سختي كه بر انتخابات داشتند مخالفان را كنار گذاشتند و كساني در آن حضور پيدا كردند كه همه همسوي آقاي سيسي هستند و هركسي نيز انتخاب شود در مجلس از طرح‌هاي دولت هواداري مي‌كند و در نتيجه اين براي سيسي حكم يك داروي شفابخش را دارد كه بتواند در مواجهه با نظام بين‌الملل به پشتوانه انتخاباتي مجلس اتكا كند.
چه نوع گرايش‌هاي سياسي در انتخابات مصر حضور دارد؟
دولت عملا اخوان را از سيستم انتخاباتي حذف كرد، برخي گروه‌هاي ديگر نيز خودشان انتخابات را تحريم كردند، مانند گروه‌هاي ملي و اسلام‌گرا و تنها بخش سلفي اسلام‌گرايان در انتخابات شركت كردند و به گونه‌اي انتخاب شده‌اند كه با حداقل راي نيز بتوانند وارد مجلس شوند.
شرايط كنوني اخوان‌المسلمين در مصر را چگونه مي‌بينيد؟
ضربه تشكيلاتي قوي به اخوان‌المسلمين مصر وارد شده است. دولت اين تشكيلات را غيرقانوني اعلام كرده و بسياري از افراد برجسته كادر اخوان را دستگير كرده و برخي از آنها در زندان جان خود را از دست داده‌اند. حداقل بيش از صد مورد از مخالفان سيسي در زندان تحت عنوان‌هاي مختلف كشته شدند ولي دليل اصلي آن روشن نشد و اين موضوع تبديل به يكي از مسائلي شده است كه گروه‌هاي حقوق بين‌المللي به دنبال آن هستند. از طرفي عناصر سطح پايين اخوان نيز به دليل هزينه‌اي كه دولت براي اخواني بودن تعيين كرده، مرعوب شده و نتوانستند تظاهرات يا حركت اعتراضي انجام دهند. بر اساس قانون جديد هر اخواني سطح پايين كه در يك تظاهرات شركت كند، به 30 سال زندان محكوم مي‌شود. هزينه آن فوق‌العاده سنگين است. همچنين تمام روزنامه‌ها و مجلات اخواني بسته شده‌اند و مهم‌تر از آن اموال اخواني‌ها نيز مصادره مي‌شوند و ديگر اخوان مانند قديم نمي‌تواند كار خيريه انجام دهد. در زمان مبارك دولت مي‌دانست كه اخواني‌ها چه نوع فعاليت‌هايي را انجام مي‌دهند و حتي 85 نفر آنها عضو مجلس مصر بودند و كارهاي خيريه بين‌المللي انجام مي‌دادند ولي اكنون اخواني‌ها در وضع فوق‌العاده بدي به سر مي‌برند.
آينده اخواني‌ها را چگونه مي‌بينيد؟
اخواني‌ها حداقل تا دو يا سه دهه آينده نمي‌توانند كاري انجام دهند و اين موضوع زمان مي‌برد. به وي‍ژه كه اسلام‌گرايي به سبك اخوان در تمام منطقه قدرت توليد خود را از دست داده است. بهترين نوع آن را در تونس مشاهده كرديم كه آن نيز به‌شدت كمرنگ شده است و تنها مي‌تواند به بقاي خود ادامه دهد. اما اينكه بخواهد تكثير شود و كار فوق‌العاده‌اي در صحنه اجتماعي انجام دهد تقريبا منتفي است زيرا اسلام‌گرايي به‌شدت با اقداماتي كه اسلام گراهاي سلفي و اخواني در طول سال‌هاي گذشته انجام داده‌اند تفكرات‌شان زير سوال رفته است.
اگر اخواني‌ها بخواهند مي‌توانند غيرتشكيلاتي و مستقل وارد انتخابات شوند؟
اگرچه اخواني‌ها انتخابات را تحريم كردند اما اگر مي‌خواستند به انتخابات هم بيايند اجازه حضور پيدا نمي‌كردند. در زمان مبارك نيز با نام اخوان در انتخابات مجلس شركت نمي‌كردند و به عنوان عناصر مستقل وارد رقابت مي‌شدند اما اخواني بودند و دولت نيز اين را مي‌دانست اما اين موضوع را ناديده مي‌گرفت و وقتي كه وارد مجلس مي‌شدند فراكسيون اخواني تشكيل مي‌دادند ولي اكنون اگر بويي ببرند كه فردي اخواني است به‌شدت با آن برخورد خواهند كرد و مشخص نيست شايد اخواني‌ها جريانات و افراد خفته‌اي را داشته باشند كه هويت‌شان را كتمان كرده باشند و وارد انتخابات شوند و بتوانند در مجلس خودنمايي كنند.
آيا عدم حضور اخواني‌ها تاثيري بر وجهه انتخابات خواهد گذاشت؟
نه، به نظر نمي‌رسد چنين موضوعي تاثيرگذار باشد. دولت كاري با اين موضوع ندارد زيرا دولت تحت عنوان قانون مبارزه با تروريسم اخواني‌ها را تروريسم اعلام كرده و گفته است ما با اين اقدام جلوي تروريست‌ها را گرفته‌ايم و به گونه‌اي به جامعه بين‌الملل قبولانده‌اند كه اخوان مساوي با تروريسم است. جامعه بين‌الملل نيز از اين موضوع كوتاه آمده و حرفي نمي‌زند. از طرفي پنج درصد از وكلايي كه به مجلس راه مي‌يابند انتصابي از سوي رييس‌جمهور هستند و از آنها براي رياست كميسيون‌ها و حتي رياست مجلس استفاده مي‌كنند در نتيجه كاملا مجلس را در اختيار خواهند داشت و بعيد مي‌دانم كسي بتواند اقدامي را صورت دهد و مجلس دكور خوبي براي سيسي است كه به آن بسيار نياز دارد تا بعد‌ها به غربي‌ها اعلام كند اقداماتي را كه در مصر انجام مي‌دهد با حمايت پارلمان صورت مي‌گيرد.
دوسال از كودتا مي‌گذرد، آيا سيسي توانسته خود را تثبيت كند؟
به نظر من توانسته اين كار را انجام دهد زيرا به‌شدت توانسته مخالفان خود را سركوب كند. جامعه هم كه به‌شدت فقير است، احساس مي‌كند اگر حركتي انجام دهد فقرش افزايش پيدا مي‌كند. حكومت توانسته شرايط را به گونه‌اي مهار كند كه حرفي از مخالفت زده نشود. همچنين تعداد زيادي را كشتند، زنداني كردند، فراري دادند و باعث شد كسي مخالفتي انجام ندهد و قدرت مطلقه آقاي سيسي تثبيت شود.
بعد از اين انتخابات آينده مصر را چگونه مي‌بينيد، آيا سيسي مي‌تواند شرايط را بهبود ببخشد؟
مصر در سطح ديپلماسي بين‌المللي فعال‌تر مي‌شود ولي اينكه بتواند داخل را كنترل كند بستگي به توان مخالفان دارد. مخالفان گروه‌هاي متعدد و متضادي هستند. از يك طرف داعش و در طرف ديگر اخوان و ساير گروه‌هاي داخلي هستند. اينها هر كدام در سطوح متفاوتي با دولت مبارزه مي‌كنند و تنها گروه‌هايي مثل داعش و شبه نظاميان در سينا هستند كه كار مسلحانه در مصر انجام مي‌دهند. سينا زير چتر كامل اسراييل است و بر همه جاي آن اشراف دارد و حتي خيلي از اين انفجارها را پيش‌تر اعلام كرده بود ولي ديگر در توان دولت مصر نبود كه كاري انجام دهد. من فكر مي‌كنم اگر نظام سيسي بتواند روابط خود را با امريكا و به خصوص اسراييل بهبود ببخشد انفجارها و عمليات‌هاي تروريستي در سينا به حداقل مي‌رسد.