پسامدهاي اقتصادي تروريسم
دكتر حميد زنگنه٭
معمول چنين بود كه ما در مورد پسامدهاي صلح بعد از جنگ‌هاي جهاني و منطقه‌اي مطلب بنويسيم و از گشايش فرصت‌ها و صرفه‌جويي‌ها و پس‌اندازهاي حاصل از صلح سخن بگوييم ولي اين روزها كه دنياي جديدي در مقابل داريم بايد پسامدهاي ترور و دهشت‌هاي تقريبا روزمره را مورد بررسي قرار دهيم. مسلما مهم‌ترين پسامدي كه مي‌توان به طور يقين نام برد پسامد اقتصادي نيست بلكه پسامدهاي سياسي - اجتماعي اين مساله است اما بايد توجه داشت اين پسامدهاي سياسي-اجتماعي لزوما منجر و منتهي به پسامدهاي ناخواسته و جانبي اقتصادي مي‌شوند كه مستقيما تهيدستان و مستضعفان را بيش از پيش تهيدست و مستضعف مي‌كند. تروريسم دولت‌ها را قدرتمندتر مي‌كند و به آنها اجازه مي‌دهد كه منابع مملكت را به طور كلي در راه مبارزه با مردم بيشتر كنند كه لزوما به معناي كم كردن هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري براي رفاه عمومي است. نيروهاي سركش و امنيت افزايش مي‌يابند و دولت بزرگ‌تر و بزرگ‌تر مي‌شود و رانت خوارهاي وابسته به دولت انبوه‌تر و قدرتمندتر مي‌شوند و شهروندان محدود‌تر مي‌شوند. ما همين رويه نامطلوب را در امريكا بعد از فاجعه 11 سپتامير 2001 ديديم و هنوز هم ادامه دارد. در مقاله‌اي علمي كه از روش‌هاي اقتصادسنجي استفاده شده است بلومبرگ با استفاده از آمارهاي 177 كشور نشان مي‌دهند كه:
- تروريسيم بيشتر در كشورها ي متمول رخ مي‌دهد.
- تروريسم با درآمد، رابطه مستقيم دارد به اين معني كه تروريسم در كشورهاي مترقي و پردرآمد بيشتر است.
- هر اتفاق تروريستي، درآمد سرانه مملكت قرباني ترور را در حدود 5/1 درصد كاهش مي‌دهد.
البته بايد متذكر شد كه واقعه 11 سپتامبر براي امريكا چيزي استثنايي بود و تار و پود مملكت را تكان داد و مملكت را به ركود برد ولي فجايعي مانند آنچه روز 13 نوامبردر پاريس اتفاق افتاد نمي‌توانند از هر نظردر آن بعد باشند ولي مطمئنا به گسترش نيروهاي امنيت و دولتي با هدف كاهش تروريسم كمك مي‌كند كه اين اتفاق خود مي‌تواند زمينه‌ساز كاهش درآمدها شود. بايد توجه كرد كشورهايي مانند مصر كه در چند سال گذشته مكررا مورد حملات گروه‌هاي مخالف بوده‌اند از كشورهايي مانند فرانسه كه به طور پراكنده مورد حمله قرار مي‌گيرند مستثني هستند. بخش عمده‌اي از درآمدهاي كشوري مانند مصر از محل توريسم تامين مي‌شد اما حوادث رخ داده سبب شده است اين منبع درآمدي به كلي از ميان برود و در نتيجه اقتصاد اين كشور آسيب سختي را پذيرا شود. به اين ترتيب شدت و حدت آسيب عمليات تروريستي را بايد در وضعيت اقتصاد هر كشور جست‌وجو كرد اما آنچه مشخص است اينكه تروريسم به هر نامي و عنواني، به اقتصاد مملكت لطمه مي‌زند و اگر به شهرت مملكت لطمه بزند و مملكت به يك مقصد نا امن مشهور شود شهروندان معمولي تنها كساني هستند كه نقره داغ مي‌شوند.
٭استاد اقتصاد دانشگاه وايدنر پنسيلوانياي امريكا