توافق براي مقابله با گازهاي گلخانه‌اي به زبان ديپلماتيك
كاپ اقليمي سياستمداران در پاريس
كاپ 21، پاريس، مقابله با تغييرات اقليمي، تهديد مشترك بار ديگر بهانه شدند تا رهبران و نمايندگان حداقل 150 كشور، به ويژه قدرت‌هاي بزرگ گرد هم آيند. اين در حالي است كه پاريس، پايتخت فرانسه در كمتر از بيست روز بعد از سلسله حملات تروريستي، بار ديگر در سايه تدابير شديد امنيتي رنگ و روي سياسي به خود گرفته و با همين عنوان سنتي يك بار ديگر به مركز خبري جهان تبديل شده است. نشست تغييرات آب و هوايي روز گذشته در پاريس با يك دقيقه سكوت به احترام قربانيان حملات 13نوامبر پاريس آغاز شد. باراك اوباما رييس‌جمهور امريكا، شي جين پينگ رييس‌جمهور چين، ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه، رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه و رهبران كشورهاي اروپايي از جمله آنجلا مركل صدر اعظم آلمان و ديويد كامرون نخست‌وزير بريتانيا نام‌هاي معناداري بودند كه در ليست حاضران نشست بزرگ خودنمايي مي‌كردند. براي رهبران جهان در اجلاس پاريس يك ماموريت مشترك و آن هم توافق بر سر كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي توسط كشورهاي صنعتي جهان تعيين شده بود، اما با وجود اين نام‌ها، اقليم نشست بسيار سياسي و جدي بود. ديدار هر كدام از اين سران دو به دو مهم بود؛ اوباما و شي جين پينگ- اوباما و پوتين- پوتين و مركل- و... هر چند كرملين از قبل تاكيد كرده بود امكان ندارد پوتين و اردوغان با هم ديدار كنند. در حالي كه زنان فرانسوي در خيابان‌هاي پاريس با لباس پرندگان در مقابل صف ماموران امنيتي زانو زده بودند كه ما را از قيد آلودگي آب و هوا رها كنيد.
تهديد مشترك
«هيچ كشوري بزرگ يا كوچك، ثروتمند يا فقير در مقابل تغييرات اقليمي مصون نيست». اين جمله باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا بود كه به سياق اظهارات قبلي درباره تغييرات زيست‌محيطي تكرار كرد. با آنكه همه آمارها و شواهد نشان مي‌دهد بازيگران اصلي براي رسيدن به هدف كنترل تغييرات آب و هوا، چين و امريكا هستند كه بزرگترين توليد‌كننده گازهاي گلخانه‌اي به شمار مي‌آيند. رييس‌جمهور امريكا سخنراني خود را پس از اين يك دقيقه سكوت به احترام قربانيان حوادث 13 نوامبر و سخنراني فرانسوا اولاند رييس‌جمهوري فرانسه به عنوان ميزبان اين اجلاس انجام داد. اوباما در ادامه سخنان خود بار ديگر به تاكيدات مكرر خود رجوع كرد و گفت: «ما نسلي هستيم كه تاثير تغييرات اقليمي را در زندگي خود حس مي‌كنيم و شايد آخرين نسلي باشيم كه مي‌توانيم در خصوص آن كاري بكنيم.»
بعد از رييس‌جمهور امريكا، شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين، در سخنان خود در جمع شركت‌كنندگان نشست پاريس گفت: «اين كنفرانس خط پايان نيست بلكه نقطه آغاز تازه‌اي براي مقابله با خطرات تغييرات اقليمي است.» رهبر چين از كشورهاي جهان به ويژه كشورهاي توسعه يافته خواست تا براي رسيدن به نتيجه‌اي كه آن را «برد-برد» براي همه خواند، مسووليت بيشتري را برعهده بگيرند. آنجلا مركل، صدر اعظم آلمان، بزرگترين كشور صنعتي اروپا در سخنان خود بر تعهد كشورش و اتحاديه اروپا براي حركت به سوي اقتصادي بدون تكيه بر استفاده از كربن تاكيد كرد. ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه هم در سخناني تاكيد كرد: «ما نشان داده‌ايم كه مي‌توانيم توسعه اقتصادي را تضمين كنيم و همزمان از محيط زيست خود مراقبت كنيم.»
پيمان كيوتو و اما و اگرها
هر چند رهبران كشورهايي كه توليدكنندگان بزرگ گازهاي گلخانه‌اي و مسببان اصلي آلودگي آب و هوا هستند، بر عزم جديد براي تغيير و مقابله با تهديد مشترك تاكيد دارند، اما سرانجام پيمان كيوتو چيز ديگري را نشان مي‌دهد. پيمان كيوتو به صورت غير الزام‌آور براي 192 كشور جهان به اجرا گذاشته شده است و بنا بوده كه كشورهاي جهان 5درصد از توليد گازهاي گلخانه‌اي خود را كنار بگذارند اما عملا اين معاهده به شكست انجاميد و بزرگترين كشورهاي توليد‌كننده گازهاي گلخانه‌اي اين پيمان نامه را به اجرا نگذاشتند كه از جمله بزرگترين آنها امريكا و چين بود. اما پس از روي كار آمدن باراك اوباما به عنوان رييس‌جمهوري امريكا در سال 2009 فعاليت‌هاي جديدي در اين خصوص آغاز شد تا بتوانند كشورهاي بزرگ به نتيجه بهتر از پيمان‌نامه كيوتو دست پيدا كنند. اكنون دماي جهان دو درجه سانتيگراد بالاتراز دوران ماقبل صنعتي است و تغييرات اقليمي تبديل به يكي از بزرگترين تهديد‌هاي جهاني شده است.
اقدامات عملي
ايالات متحده امريكا، كانادا و 9كشور اروپايي در مجموع 250 ميليون دلار براي آسيب‌پذيرترين كشورهايي كه تحت تاثير تغييرات آب و هوايي قرار گرفته‌اند در نظر گرفته‌اند. يافته‌هاي تحقيقات جديد درباره اقليم هوايي نشان مي‌دهد برخي كشورها در خطر اين هستند كه در زير آب فرو بروند و در بخش ديگري از جهان خشكسالي و كم‌آبي بر اقليم‌هاي جهان تاثير گذاشته است.
ترور، امنيت و درگيري
اجلاس پاريس اگرچه با موضوع تغييرات اقليمي در پاريس برگزار شد اما اين اجلاس كاملا تحت تاثير حملات 13نوامبر پاريس قرار گرفت و حضور رهبران جهاني در پاريس زير سايه تدابير شديد امنيتي برگزار شد و نگراني‌ها نيز براي عدم توفيق فرانسه در برقراري امنيت اهميت اجلاس را بسيار بالا برده بود. با اين وجود از آنجايي كه در پاريس قانون منع برگزاري تظاهرات پس از سيزدهم نوامبر برقرار است، اما معترضان به سياست‌هاي محيط‌زيستي يك روز پيش از برگزاري اجلاس سعي كردند تا در تجمعي مسالمت‌آميز و گذاشتن كفش، اعتراض خود را به قانون منع تجمع اعتراضي نشان دهند و تعداد اندكي نيز در ميدان ريپابليكن تجمع كردند. اما رفته‌رفته پليس با معترضان با خشونت برخورد كرد و حتي با افرادي كه شمع روشن كرده بودند درگير شد. پليس پاريس مي‌گويد 317 نفر را پس از اعتراض‌هاي غيرمجاز در مركز فرانسه از يكشنبه‌شب تا صبح دوشنبه دستگير كرده است. با اين وجود، فرانسوا اولاند با افتضاح خواندن اين خشونت گفت: عناصر نگران‌كننده‌اي وجود داشت كه ممكن بود مذاكرات پاريس را تحت تاثير قرار دهد بنا براين اجازه تجمع داده نشد و از مردم خواسته شد در خانه‌هاي خود بمانند. گفتني است همزمان در پاريس و برگزاري اين كنفرانس مردم در نقاط مختلف جهان جمع شدند و به سياست‌هاي اقليمي دولت‌هاي جهان اعتراض كردند.
ديدار شي جين پينگ و اوباما
اوباما در حاشيه اين كنفرانس با همتاي خود شي‌جين پينگ، رييس‌جمهور چين ديدار كرده و گفت هيچ جا هماهنگي ميان ايالات متحده و چين نمي‌تواند ثمر بخش‌تر از بحران تغييرات آب و هوايي باشد. وي در اين ديدار گفت كه رهبري ما در اين مساله كاملا حياتي است كه 180 كشور در اين زمينه از امريكا و چين پيروي خواهند كرد. شي جين پينگ نيز در اين ديدار گفت كه تغييرات آب و هوايي يك چالش بزرگ است و خواستار اين شد كه امريكا و چين براي طراحي يك مدل جديد با زبان ديپلماتيك دست پيدا كنند.
اداي احترام اوباما
اداي احترام با نثار شاخه گل و سكوتي طولاني. باراك اوباما، رييس‌جمهوري ايالات متحده امريكا كه از نخستين افرادي بود كه خود را براي شركت در كنفرانس آب و هوايي به پاريس رسانده بود، يكشنبه‌شب به همراه فرانسوا اولاند، رييس‌جمهوري فرانسه در مقابل تئاتر باتاكلان پاريس حضور يافت و به قربانيان حادثه تروريستي اخير در اين شهر اداي احترام كرد. گفتني است يكي از ۱۳۰ قرباني حملات تروريستي پاريس در ۱۳ نوامبر، ۲۲ آبان گذشته، يك دختر جوان امريكايي بود.
امتناع پوتين از يك ديدار
ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه دعوت ديدار با همتاي تركيه‌اي خود رجب طيب اردوغان در حاشيه كنفرانس آب و هوايي پاريس را در روز دوشنبه رد كرد. كرملين دليل اين موضوع را شدت گرفتن روابط بد آنكارا و مسكو پس از سقوط هواپيماي سوخو دانست. اين ديدار بنا بود در راستاي سرنگوني هواپيماي روسي توسط تركيه رخ دهد كه باعث شد روسيه تحريم‌هاي اقتصادي را عليه تركيه اعمال كند و سطح روابط ميان طرفين به پايين‌ترين حد خود برسد.
ديدار پوتين و اوباما
ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين از ديدار پوتين و اوباما در حاشيه اجلاس تغييرات آب و هوايي خبر داد. پس از گفت‌وگوهاي پوتين و اوباما در نيويورك و تركيه، اين گفت‌وگو مي‌تواند سومين ديدار رهبران دو طرف در طول سه ماه گذشته باشد. اما اگرچه اين ديدار در حاشيه اجلاس تغييرات آب و هوايي صورت مي‌گيرد اما به نظر نمي‌رسد كه مباحث اصلي ميان طرفين تغييرات اقليمي جهان باشد بلكه شايد بيشتر بحث‌ها مي‌تواند به سقوط هواپيماي سوخو و آينده سوريه معطوف باشد.