فرشته صدر عرفايي، كاظم سياحي، مسعود كرامتي، سام قريبيان و ...
همه نگاه‌مان مي‌كنند
بهترين اثر نغمه ثميني به صحنه مي‌رود
پيام رضايي/ «نگاه‌مان مي‌كنند» جمله‌اي آشناست؛ نگاه كردن به زندگي ديگران هم عادتي آشناست. عادتي كه سوژه فيلم معروف پنجره پشتي هيچكاك هم شده است. اكنون«نگاه‌مان مي‌كنند» نام نمايشي است كه با همين مضمون با نويسندگي نغمه ثميني و كارگرداني محمدرضا اصلي از ابتداي بهمن‌ماه به صحنه مي‌رود. محمدرضا اصلي در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: « سال 89 من يك ايده اجرايي به ذهنم رسيد. ماجرا اين بود كه تماشاگر مي‌آمد و از اين خانه، خانه مقابل را مي‌بيند. قرار بود در خانه هنرمندان اجرا شود. به خانم ثميني گفتم و خوشش آمد و از روي اين ايده يك نمايشنامه نوشت.» اينها را ايده اوليه اين نمايش البته مبتني بر يك تجربه واقعي بوده است: «يك‌بار من از سفر برگشتم و متوجه شدم كه زن و شوهري كه در آپارتمان روبه‌رويي ما هستند به شكل فجيعي در حال دعوا كردن هستند. ناخودآگاه پرده را كنار زدم و براي لحظاتي به پنجره آپارتمان روبه‌رويي زل زدم. بعد از ذهنم گذشت كه چقدر جالب خواهد بود اگر تماشاچي را در آپارتماني بنشانيم و نمايش در آپارتمان روبه‌رويي روايت شود. » بر همين اساس هم « اين نمايش درباره يك نوع احساس عدم امنيت انسان معاصر از زير نگاه ديگران بودن است، به اين معني كه زندگي خصوصي كم‌كم معناي خود را از دست مي‌دهد و مي‌توانند از زندگي هم سر دربياورند.»
البته داستان به صحنه رفتن اين نمايش خود داستاني ديگر است. ظاهرا از سال 91 تا به امروز چندين بار زمان اجراي آن تغيير كرده است: «همان دفعه اول يعني سال 91 به ما گفتند ميراث فرهنگي ايراد گرفته كه دكور شما وزنش زياد است ولي بعد متوجه شديم آنجا كافي‌شاپ شده و خلاصه اجازه ندادند ما اجرا كنيم. » بعد از اين اتفاق كارگردان تصميم مي‌گيرد تا نمايشش را در سالن اجرا كند: «سال 91 براي سالن سمندريان درخواست دادم و پنجم‌آبان 93 به من اجرا دادند. شروع به تمرين كرديم، دكور ساخته شد و قرار بود اجرا دو سويه باشد. با توجه به تغييرات سالن البته. يك ماه قبل از اجرا در سالن استاد سمندريان با من تماس گرفتند كه اين نمايش را بنا به دلايلي اجرا نكنيد كه من واقعا نفهميدم چرا.»
در پي اين تغيير زمان اجرا ظاهرا مديران وقت قول دادند كه سال آينده در بهترين موقعيت به نمايش «نگاه‌مان مي‌كنند» وقت اجرا بدهند. «گفتند سال ديگر به شما در بهترين موقعيت بهت اجرا مي‌دهيم و امسال در اول بهمن به من اجرا دادند. درست در جشنواره فجر! و اين هم شد بهترين موقعيت! آن هم 20 اجرا. كه باز خودش اجحاف است در حق ما و من ايده دوسويه را هم دور ريختم چون سالن ناظرزاده را دادند و اجرا يك‌سويه شد. خلاصه سه‌بار شيوه اجرايي من تغيير كرد.»
محمدرضا اصلي مي‌گويد كه اين‌بار به هر شكلي شده مي‌خواهد نمايشش را به صحنه ببرد: « از سال 91 متن داريم و نويسنده زحمت كشيده و متن را نوشته و من سه بار اين گروه را جمع كردم و نشده است.»
به گفته كارگردان، اين نمايشنامه يكي از بهترين آثار نغمه ثميني در مقام نمايشنامه‌نويس است: «89 كه ما صحبت كرديم سال 91 متن آماده شد. دو سال طول كشيد. چون خانم ثميني درگير بودند ولي متن را نوشت و يكي از متن‌هاي بي‌نظير خانم ثميني است. خانم ثميني چيزي نوشت كه در ذهن من هم نمي‌گنجيد. با همين مضمون اما خيلي پيچيده‌تر. ماجرا را به شكل گسترده‌تري مطرح كرد كه در همه جاي جهان قابل درك است.»
اصلي كه تاكنون در بيش از 30 نمايش به عنوان دستيار حضور داشته است تاكيد مي‌كند: «سعي كردم بيشتر از خود متن، از گفتار، ديالوگ و داستان استفاده كنم تا فرم. متاسفانه ما خيلي به سمت فرم رفتيم و از نمايشنامه دور شديم. دغدغه من اين بود كه نمايشم داستان داشته باشد و به فرم ختم نشود. اگر فرمي هم هست از جنس خود نمايش است.»
رفتن به سمت اثر اجرايي با رويكرد روايي و قصه‌محور اتفاقي است كه در شرايط كنوني تئاتر قابل تحسين است. «ديد من از بابت تجربه چيزي ديگري است. متاسفانه شكل تجربه تغيير كرده است. من ادعايي ندارم و هنوز كارگرداني نكرده‌ام اما تلاشم را مي‌كنم كه كارم خوب شود. اما در باب تجربه متاسفانه نسلي كه الان دارد مي‌آيد كمي ناآگاه است. مثلا خودم از دستيار صحنه‌اي شروع كردم. البته ناگفته نماند موقعي كه ما تئاتر كار مي‌كرديم تئاترهاي خوبي هم مي‌ديديم. كارهاي تجربي ولي تعريف داشت و سبك و سياق داشت. الان متاسفانه اين را نمي‌بينيم. فقط يك ايده است. فقط يك تصوير كه غالبا حرفي پشت آن نيست و خيلي شخصي است. چندان عام نيست.»
اصلي تاكيد مي‌كند كه كارهاي خوب هم هست اما «خب اغلب زيبايي‌شناسي كنار گذاشته مي‌شود و هر چيزي كه در ذهن است گفته مي‌شود. داستان و روايت را فراموش كرده‌ايم و فقط داريم به سراغ فرم مي‌رويم.»
«نگاه‌مان مي‌كنند» به صورت اپيزوديك نوشته شده و داستان آن در يك مجتمع مسكوني مي‌گذرد. گروه نمايش تمرينات خود را از اول آذر شروع كرده‌اند و اين نمايش از اول بهمن در تماشاخانه ايرانشهر سالن استاد ناظرزاده كرماني روي صحنه مي‌رود.
در اين نمايش مسعود كرامتي، فرشته صدرعرفايي، سام قريبيان، كاظم سياحي، نازنين فراهاني و شيدا خليق ايفاي نقش مي‌كنند.