جواد ظريف در پاسخ به سوالي در خصوص احتمال تنش نظامي ميان تهران - رياض:
جنگ با عربستان؟ نه!
گروه ديپلماسي|داووس به سنت هر سال ميزبان برگزاري مجمع جهاني اقتصاد است؛ ميزباني كه رنگ و بوي اقتصادي دارد اما همواره حاشيه‌هاي سياسي آن از تصميم‌گيري‌ها و جزييات اقتصادي مهم‌تر است. نخستين گردهمايي سياستمداران بين‌المللي در سال نوي ميلادي در حقيقت نخستين حضور ايران بدون تحريم در روزهاي پسابرجام هم در جمع جامعه جهاني است. نماينده ايران در داووس 2016 هم محمد‌جواد ظريف است؛ وزير امور خارجه دولت يازدهم و رييس تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي در دو سال گذشته. محمد نهاونديان، رييس دفتر رييس‌جمهور و سرپرست نهاد رياست‌جمهوري كه چهره اقتصادي دولت يازدهم هم به حساب مي‌آيد در اين سفر حضور دارد. نخستين روز حضور ظريف در داووس با حضور در چند ميزگرد و گفت‌وگو با خبرگزاري آسوشيتدپرس همراه بود.
محمد‌جواد ظريف در ميزگرد «گام بعدي براي ايران و جهان» در پاسخ به سوالي درباره پيام جهاني توافق هسته‌اي ايران گفت: پيام جهاني توافق هسته‌اي اين است كه ديپلماسي كار مي‌كند. اين پيام بسيار خوبي است كه بايد همه از آن واقعا خرسند باشيم. ديپلماسي نيازمند صبر است و نيازمند آنكه تلاش براي فشار آوردن و تحميل كردن كنار گذاشته شده و با تلاش براي مذاكره و رسيدن به راهكارهاي مورد قبول دوجانبه جايگزين شود.
وي با يادآوري اقدامات دو سال گذشته اظهار داشت: آنچه در طول دو سال و نيم گذشته انجام داديم، اين بود كه تلاش كنيم تا ببينيم چطور مي‌شود به بهترين نحو به اهداف خود برسيم، بدون آنكه الزاما به منافع، اهداف و نگراني‌هاي شركاي مذاكره‌كننده خود آسيب زده باشيم. اين چيزي است كه ما نهايتا به آن نايل شديم. البته توافقي كه به دست آورديم، كامل نيست، هيچ توافقي كامل نيست. اما اين توافق خواسته‌هاي ما را تامين مي‌كند، اينكه تحريم‌ها برداشته شوند و در عين حال به حق ما براي داشتن انرژي هسته‌اي براي اهداف صلح‌آميز احترام گذاشته شود.
ظريف با بيان اينكه برنامه هسته‌اي ما همواره صلح‌آميز بوده است، يادآور شد: آنچه اكنون مي‌خواهيم انجام دهيم اين است كه شفافيت بيشتري در حوزه هسته‌اي داشته باشيم تا جامعه بين‌المللي آنچه را كه ما خودمان مي‌دانيم، يعني صلح‌آميز بودن فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران را متوجه شود.
ظريف با اشاره به رفع تحريم‌هاي هسته‌اي ايران با اجرايي شدن برجام عنوان كرد: رفع تحريم‌ها فرصتي را براي ما فراهم مي‌كند كه از لحاظ اقتصادي چه در سطح منطقه‌اي و چه در سطح جهاني تعامل داشته باشيم. تصور مي‌كنم كه اين پيام خوبي براي همه است. بنابراين، توافق چه از لحاظ سياسي و چه از لحاظ اقتصادي يك وضعيت برد - برد و يك پيروزي براي همه است.
رييس دستگاه ديپلماسي ايران درباره پيام منطقه‌اي توافق ابراز داشت: پيام منطقه‌اي توافق هم اين است: وقتي اختلافي كه رفع آن غيرممكن به نظر مي‌رسيد، ممكن شده است، آن هم بين دو كشوري چون ايران و ايالات متحده كه براي دست‌كم 37 سال با يكديگر تخاصم داشته‌اند، پس هيچ مانعي براي حل اختلافات منطقه‌اي ميان كشورهايي كه يكديگر را برادر و خواهر خطاب مي‌كنند و با دين مشترك، تاريخ مشترك، فرهنگ مشترك و ارزش‌هاي مشترك به هم مرتبط شده‌اند، وجود ندارد. همين امر اين امكان را فراهم كرده است كه همه با هم با جدي‌ترين چالشي كه منطقه با آن روبه‌روست، يعني چالش افراط‌گرايي مبارزه كنيم. چالش افراط‌گرايي، تهديدي براي تك تك كشورهاست و چالشي نيست كه بتوان آن را در يك منطقه جغرافيايي مهار كرد. اين چالش حتي در منطقه ما هم محدود نمي‌ماند و به ديگر نقاط جهان هم كشيده مي‌شود. نشانه‌هاي آن را مي‌توان در سن برناردينو، پاريس، مسكو، سيدني يا كانادا يا هر شهر ديگري كه روي نقشه پيدا كنيد، مشاهده كرد و ديد كه افراط‌گرايي تا آنجا گسترش يافته و نفوذ كرده است.
وزير امور خارجه با بيان اينكه افراط‌گرايي تهديدي براي تك تك ما در منطقه است، گفت: زماني كه ما توانسته‌ايم مساله دشواري مانند پرونده هسته‌اي ايران را كه برخي آن را غير قابل حل مي‌دانستند و چنين اختلافات مبنايي‌اي در آن وجود داشت حل كنيم، چرا نتوانيم اختلافات كوچكي را كه در منطقه وجود دارد، برطرف كنيم. ظريف اضافه كرد: «براي من مايه تاسف است كه برخي همسايگان ما اين توافق را به چشم يك تهديد ديدند و مايه تاسف است كه واكنش برخي همسايگان ما به مذاكرات مساله هسته‌اي و دستاوردهاي ما اين بود كه تلاش كردند آن را از بين ببرند، تا آن را ناكام بگذارند و الان هم تلاش مي‌كنند كه در منطقه يك بحران به راه بيندازند. من دليل اين كار را نمي‌فهمم. تصور مي‌كنم كه ما بايد به دنبال برطرف كردن سوءتفاهم‌ها باشيم و براي رسيدن به آينده‌اي بهتر تلاش كنيم. به نظرم اين پيامي است كه توافق هسته‌اي بايد داشته باشد.»
ظريف در پاسخ به سوالي درباره آزمايش‌هاي موشكي صورت‌گرفته توسط ايران گفت: ما در دو سال گذشته نشان داده‌ايم كه در پايبندي و انجام تعهدات خود جدي هستيم و به انجام آن تعهدات سرعت مي‌بخشيم و آنها را انجام مي‌دهيم. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز تاييد كرده است كه ايران به تعهدات خود بر اساس توافق ژنو و همچنين برنامه جامع اقدام مشترك پايبند است اما دستيابي به توافق به معناي آن هم نيست كه ايران از تمامي خواسته‌هاي خود به صورت يكجانبه دست بكشد و عقب‌نشيني داشته باشد.
وي با بيان اينكه مساله موشكي و دفاعي ايران، يك مساله داخلي و خارج از مولفه‌هاي اين توافق است، اظهار داشت: برنامه موشكي ايران كاملا دفاعي است و تهديدي نيز براي كسي محسوب نمي‌شود. بودجه نظامي ايران به اندازه بخش كوچكي از هزينه‌هاي نظامي است كه برخي دوستان ما در منطقه انجام مي‌دهند. بودجه دفاعي ما به خصوص هزينه‌ها كه به‌طور مشخص روي سخت‌افزار نظامي انجام مي‌شود، كمتر از يك‌دهم هزينه‌اي است كه عربستان سعودي براي سخت‌افزارهاي نظامي انجام مي‌دهد. رييس دستگاه ديپلماسي افزود: براي من عجيب است كه ايالات متحده از برنامه موشكي ايران كه دفاعي هم هست ابراز نگراني مي‌كند. اين برنامه هيچ‌يك از قوانين كنوني بين‌المللي را نقض نكرده است. شايد زماني كه قطعنامه 1929 شوراي امنيت اجرايي بود، كساني مي‌توانستند استدلال كنند، اما اكنون كه قطعنامه 2231 اجرايي است، كسي ديگر نمي‌تواند ادعا كند كه برنامه دفاعي و موشكي ايران چيزي را نقض كرده است. بودجه دفاعي ما بخش كوچكي از هزينه‌اي است كه برخي همسايگان به مراتب كوچك‌تر ما انجام مي‌دهند. درك نمي‌كنم كه مساله كجاست. البته خوب قطعا در ايالات متحده نمايندگاني بودند كه از ابتدا مخالف اين توافق بودند و تلاش كردند تا مانع آن شوند و متاسفانه از طريق پول‌هايي كه از منطقه ما مي‌رفت و فشار سياسي از سوي منطقه ما، حمايت مي‌شدند.
ظريف با بيان اينكه گذشته‌ها گذشته است و ما بايد از نو شروع كنيم، خاطرنشان كرد: در گذشته ثابت شده است كه ايران به هيچ كشوري حمله نكرده است و ما فقط از خودمان دفاع كرده‌ايم. البته ما حاضر هستيم تا براي اعتمادسازي با ديگران گفت‌وگو و مذاكره كنيم. من پيش از اين در يادداشتي در نيويورك‌تايمز و پيش از آن در يادداشتي در نشريه عربي الشرق‌الاوسط پيشنهاد كردم كه مجمعي منطقه‌اي شكل بگيرد. ما مي‌توانيم نگراني‌هاي‌مان را درباره مسائل مختلف مطرح كرده و درباره آنها صحبت كنيم و مقايسه كنيم كه هزينه‌هاي دفاعي و نظامي هر كشور به چه ميزان است.
مجري اين ميزگرد از ظريف پرسيد كه آيا ممكن است جنگ بين ايران و عربستان رخ دهد؟ كه وي پاسخ داد: «جنگ؟! نه. تصور مي‌كنم كه شركاي سعودي ما بايد درك كنند كه تقابل به نفع هيچ‌كس نيست. متاسفانه از زمان توافق ژنو در نوامبر 2013 طرف عربستاني ترسيده است ولي دليلي براي ترس وجود ندارد. ايران حاضر به همكاري است و دليلي هم براي مقابله وجود ندارد. ايران نمي‌خواهد هيچ‌كس را از منطقه مستثني كند.»
وي با اشاره به اتفاقات رخ داده در روابط ايران و عربستان بيان كرد: عربستان بارها ايران را تحريك كرد. در فرودگاه جده به دو نوجوان ايراني تعرض شد، آن زمان از من خواسته شد كه روابط ديپلماتيك‌مان را با عربستان سعودي قطع كنيم اما من اين كار را نكردم. حادثه تاسف‌بار سفارت عربستان از سوي همه محكوم شد، از رييس‌جمهور گرفته تا رهبر تا هر كسي كه در هر حزب و گروه‌بندي سياسي در ايران قرار دارد. ما تنها ساعتي پس از آن حادثه بسيار ناگوار و تاسف‌بار اقداماتي را براي محافظت از ديپلمات‌هاي سعودي انجام داديم و عاملان حادثه را تحت‌پيگرد قرار داديم، اما متاسفانه همسايگان سعودي ما به دنبال بهانه‌اي براي قطع روابط ديپلماتيك بودند. عربستان سعودي نه‌تنها بي‌دليل روابط ديپلماتيك خود را با ايران قطع كرد بلكه تنش‌هاي دوجانبه را افزايش داد.
رييس دستگاه ديپلماسي با بيان اينكه ايران در برابر تنش‌آفريني‌هاي عربستان خويشتنداري كرده است، تاكيد كرد: ما در‌اين‌باره آماده گفت‌وگو هستيم و حتي مي‌توانيم از طريق همكاري منافع ملي‌مان را تامين كنيم و حتي با گروه‌هاي تروريستي مبارزه كنيم.
ظريف در پاسخ به سوالي درباره مذاكرات بين‌المللي سوريه در هفته آينده و انتظارات جهاني درباره آن گفت: بايد نخست بگويم كه تصميماتي كه از سوي كشورها روي آنها تفاهم مي‌شود، بايد از سوي همه اعضا پذيرفته و رعايت شود. همچنين بايد بگويم كه سوريه هيچ راه‌حل نظامي ندارد و هيچ گزينه نظامي‌اي پاسخگوي اين بحران نيست.
وزير امور خارجه با يادآوري اقدامات ايران براي حل و فصل بحران سوريه اظهار داشت: ايران تلاش‌هاي خود را براي شكل‌گيري فرآيند سياسي در جهت حل اين بحران آغاز كرده است. ما مي‌خواهيم مذاكرات سياسي را در سوريه به پيش ببريم. ما بايد بپذيريم كه اين مردم سوريه هستند كه بايد در نهايت درباره آينده سوريه تصميم بگيرند. بايد در اين راستا قانون اساسي اصلاح و انتخابات برگزار شود.
وي با بيان اينكه مهم نيست چه كسي پيروز نهايي انتخابات است، تصريح كرد: آنچه مهم است شكل‌گيري اتحاد و آشتي در ميان مردم، پايان جنگ و ايجاد آتش‌بس است؛ اين چارچوبي است كه ايران دنبال مي‌كند.
توافق هسته‌اي ابزاري
براي تاثيرگذاري بر انتخابات نيست
در اين نشست، محمد نهاونديان وجود امنيت و مبارزه با افراط‌گرايي را لازمه رسيدن به شكوفايي اقتصادي دانست. به گزارش فارس، وي در اين ميزگرد ادامه داد: تصور مي‌كنيم كه شكوفايي اقتصاد بايد با امنيت و مقابله با افراط‌گرايي و خشونت پيش رود. به همين منظور ما بايد شغل ايجاد كنيم و براي توسعه منطقه هزينه كنيم. سرپرست نهاد رياست‌جمهوري با بيان اينكه رشد توليد ناخالص ملي ايران چه در سال 2016 و چه سال‌هاي پس از آن بالاتر از متوسط رشد جهاني و حداقل 5درصد خواهد بود، يادآور شد: محيط كسب‌و‌كار اقتصادي در ايران ارتقا پيدا كرده است و اين نشان‌دهنده تعهد دولت كنوني بر ارتقاي وضعيت محيط كسب و كار است.
نهاونديان با اشاره به وضعيت اقتصادي ايران در آغاز روي كار آمدن دولت يازدهم بيان كرد: زماني كه دولت جديد روي كار آمد، رشد اقتصادي ما منفي 8/6 درصد بود. با وجود تحريم‌ها ما توانستيم از رشد منفي به رشد مثبت برسيم و سال گذشته اين رشد به سه درصد رسيد. همزمان نرخ تورم از بيش از 35 درصد به 13 كاهش پيدا كرده است. اين نشانگر نگرش و جهت‌گيري اقتصادي دولت كنوني ايران است. وي همچنين تاكيد كرد: رويكرد دولت كنوني ايران در پيش گرفتن سياست‌هاي برد - برد است و اين چيزي است كه ما در اقتصاد هم دنبال مي‌كنيم. مجري از نهاونديان پرسيد كه حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران گفته است جمهوري اسلامي ايران مي‌تواند جزو 10 اقتصاد نوظهور دنيا باشد. ايران چگونه مي‌خواهد به اين مقام دست يابد؟ كه رييس دفتر رييس‌جمهوري پاسخ داد: ايران هفدهمين كشوري است كه در توليد ناخالص ملي رشد داشته است. ايران اين ظرفيت و توان را دارد كه از ركود كنوني خارج شود و ما فكر مي‌كنيم با توجه به خروج از تحريم‌ها، رشد 9 درصدي امكان‌پذير است. وي با بيان اينكه ايران در زمينه‌هاي فناوري‌هاي ارتباطي، انرژي، ترانزيت و حمل‌و‌نقل، جاده‌سازي و... آماده همكاري با شركت‌هاي بزرگ دنيا است، گفت: ايران با رفع تحريم‌ها مي‌تواند جزو 10 اقتصاد نوظهور دنيا باشد. دولت ايران اين اعتقاد را دارد كه بايد اقتصاد ايران بهبود يابد. رييس دفتر رييس‌جمهور با بيان اينكه هدف ايران جذب سرمايه‌گذاري خارجي است، تصريح كرد: شركت‌هاي خارجي مي‌توانند در ايران حضور يابند. ايران از سال‌ها پيش خصوصي‌سازي را انجام داده است و شركت‌هاي خصوصي در ايران آنقدر قوي هستند كه شريك شركت‌هاي بزرگ بين‌المللي باشند. نهاونديان در پاسخ به سوالي درباره تاثير توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 بر انتخابات آتي خاطرنشان كرد: من فكر مي‌كنم دستاوردهاي توافق هسته‌اي توسط مردم درك شده است. اين دستاوردها، دستاوردهايي ملي است و مردم اين تصور را ندارند كه جناحي يا براي اين يا آن حزب است.
وي تاثيرات توافق هسته‌اي را به گونه‌اي دانست كه به هيچ عنوان ابزاري نخواهد بود و اضافه كرد: توافق هسته‌اي بي‌ترديد به افزايش اتحاد و انسجام ملي در داخل كشور و تمايل بيشتر براي حضور و مشاركت در انتخابات كمك مي‌كند. ما پس از انقلاب اسلامي ايران شاهد برگزاري انتخابات‌هايي دموكراتيك هستيم كه البته هركدام با فرازو‌نشيب‌هايي همراه بوده است. هيجان انتخابات هم بالا است. من اين تصور را كه توافق هسته‌اي ابزاري براي تاثيرگذاري در انتخابات باشد را ندارم.
امريكا به تحريم اعتياد دارد
محمد‌جواد ظريف وزير امور خارجه ايران در گفت‌وگو با خبرگزاري آسوشيتدپرس، درباره تحريم‌هاي جديد امريكا عليه كشورمان كه به بهانه برنامه موشكي بالستيك تهران وضع شده است را نمونه‌اي از اعتياد امريكا به تهديد و اجبار خواند و گفت كه اين اقدامي غيرقانوني است. مهم‌ترين محورهاي سخنان وي به شرح زير است:
چشم‌انداز بازگرداندن روابط ديپلماتيك ميان دو كشور ايران و امريكا با وجود توافق هسته‌اي بسيار دور است.
ما معتقديم كه تحريم‌هاي موشكي غيرضروري است ما اين تحريم‌ها را غيرقانوني مي‌دانيم چرا كه اصول اوليه را نقض مي‌كند. برنامه موشكي بالستيك ايران قانوني و براي دفاع از خود است.
امريكا براي غلبه بر هر چيزي كه برايش بسيار سخت است؛ به اعمال فشار، تهديد و اجبار و تحريم اعتياد دارد.
در ايران نيز همانند امريكا، تمام صداها يكسان نيستند و امريكايي‌ها آن را خواهند فهميد. بنابراين شما در ميان بازيگران مختلف سياسي ديدگاه‌هاي متفاوتي داريد و اين موضوع در ميان اقشار مختلف جامعه نيز صدق مي‌كند.
امريكا مي‌تواند براي رفع بي‌اعتمادي موجود ميان تهران و واشنگتن گام بردارد همان‌طور كه در اجراي توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 اتفاق افتاد.