دخل و خرج دولت زير دست منتقدان دولت

    احسان بداغي/  ژنرال‌هاي اقتصادي منتقد دولت دوباره جان گرفتند. لوايح پاستور براي بررسي‌هاي مقدماتي در بهارستان حالا زير دست آنهاست. هم لايحه بودجه و هم برنامه ششم. اين پايان دو سال حضور تمام قد مدافعان دولت در راس مجموعه‌هاي اقتصادي مجلس است. تركيب اعضا و هيات رييسه كميسيون‌هاي تلفيق بودجه 95 و برنامه ششم توسعه حالا خاطره شش ماه پيش را براي دولتي‌ها زنده مي‌كند؛ خاطره تشكيل كميسيون ويژه برجام. همان مجموعه‌اي كه منتقدان تمام قد دولت در آن دست بالا را پيدا كردند تا اداره‌اش به دست يكي از مخالفان اصلي برجام بيفتد؛ عليرضا زاكاني. حالا بعد از شش ماه يار غار او در مجلس به رياست كميسيون تلفيق بودجه رسيده است؛ الياس نادران، نماينده‌اي كه شهرت دو سال اخيرش در انتقادهاي آتشين او به دولت بوده است. مخصوصا به برنامه‌هاي اقتصادي دولتي‌ها. آن سو هم در كميسيون تلفيق برنامه باز هم يكي از منتقدان اقتصادي دولت به راس كار رسيده؛ غلامرضا مصباحي‌مقدم. او شايد مثل خيلي از همقطاران اصولگرايش منتقد تند و تيز دولتي‌ها در بهارستان محسوب نشود اما در مسائل اقتصادي اين وضعيت فرق دارد. مصباحي‌مقدم هم بارها اعتراف كرده كه شيوه برنامه‌ريزي و مديرت دولت يازدهم را هر چند بهتر از سلف آن مي‌داند، اما باز هم نمي‌پسندد. برنامه‌ريزي‌اي كه قرار است براي پنج سال آينده كشور در برنامه ششم توسعه نمود پيدا كند كه حالا مصباحي مقدم سكاندار بررسي آن است. در آخرين ماه‌هاي عمر مجلس شايد اين تركيب بازگشتي «افتخارآميز» براي ژنرال‌هايي باشد كه دو سال گذشته را در حاشيه كميسيون‌ها و كارگروه‌هاي اقتصادي مجلس گذرانده بودند؛ بازگشتي در آستانه يك انتخابات مهم.

كميسيون تلفيق بودجه؛ پيروزي بزرگ
 براي منتقد سرسخت
در آخرين اقدام‌هاي مهم مجلس نهم همه‌چيز در دست منتقدان دولت افتاده است. از تركيب 46 نفره كميسيون تلفيق بودجه، 21 نفر در موضع علني انتقاد و مخالفت با دولت قرار دارند و در مقابل آنها 19 نماينده موافق حسن روحاني قرار گرفته‌اند. نهايتا هم فضاي بين اين دو طيف را شش نماينده تشكيل مي‌دهند كه نه الزاما منتقد و نه موافق دولت محسوب مي‌شوند. نمايندگاني كه در مجلس به طيف‌هاي «خاكستري» معروف هستند و معمولا راي آنها تعيين‌كننده نهايي بسياري از معادلات است. آنچنان كه به نظر مي‌رسد در جريان انتخاب اعضاي هيات رييسه كميسيون تلفيق بودجه هم اينچين بوده تا الياس نادران بتواند بعد از چهار سال در مجلس نهم بالاخره صاحب كرسي رياست شود. بقيه تركيب اين هيات رييسه هم گواه از بالادست بودن منتقدان دولت دارد؛ محمد دهقان از منتقدان دولت نايب‌رييسي اول را بر عهده دارد و احمدرضا دستغيب به عنوان نماينده‌اي از همان طيف‌ «خاكستري» نايب‌رييسي دوم را. دبيران اين كميسيون اما از موافقان دولت هستند؛ سعيد زمانيان و سيد هادي حسيني. اما در نهايت سخنگويي اين مجموعه هم سهم منتقدان دولت شده تا محمدرضا پورابراهيمي اخبار كميسيون تلفيق بودجه را براي رسانه‌ها روايت كند. بر اين اساس بيش از 45 درصد تركيب اين كميسيون در اختيار منتقدان، 40 درصد در اختيار موافقان و نزديك به 15 درصد هم در اختيار نمايندگان طيف «خاكستري» مجلس است.

كميسيون تلفيق برنامه؛ بازگشت رييس سابق
در كميسيون تلفيق برنامه ششم هم تقريبا اوضاع به همين منوال است. با اين تفاوت كه طيف «خاكستري» سهم بيشتري برده‌اند. منتقدان دولت در اين مجموعه با 19 عضو توانسته‌اند حدود 42 درصد كرسي‌ها را تصاحب كنند. در مقابل هم 16 نماينده موافق دولت سهمي 35 درصدي را از كميسيون تلفيق برنامه در اختيار دارند. اينجا اما تعداد نمايندگان «خاكستري» به 10 نفر رسيده است تا آنها بتوانند 23 درصد سهم را در بررسي برنامه ششم به خود اختصاص دهند. اما در تركيب اين مجموعه هم باز يك منتقد اقتصادي دولت در راس كار نشست. غلامرضا مصباحي‌مقدم بعد از آنكه در دو سال گذشته با ناباوري خود و همفكرانش نتوانسته بود رياست كميسيون برنامه و بودجه مجلس را حفظ كند، باز هم به يك سمت رياست در بهارستان رسيد.

در تركيب نواب او اما هم يك اصلاح‌طلب ديده مي‌شود و هم يك اصولگراي منتقد دولت. جايي كه از يك سو محمدرضا تابش و از سوي ديگر ضرغام صادقي با راي نمايندگان به عنوان نواب اول و دوم انتخاب شدند. اين اتفاق در انتخاب دبيران كميسيون هم تكرار شد تا عليرضا نوري با گرايش اصلاح‌طلبي و حسينعلي حاجي دليگاني از نزديكان جبهه پايداري به عنوان دو دبير كميسيون انتخاب شوند. سخنگويي اين مجموعه هم به نماينده‌اي رسيد كه از همان طيف تعيين‌كننده «خاكستري» مجلس است؛ محمد مهدي مفتح.
تغيير بازي به وضعيت سابق
اين تركيب اما مي‌تواند نشاني از برخي تغييرات سياسي معنادار در مجلس باشد. سال 93 و در نخستين انتخابات كميسيون‌هاي تخصصي مجلس بعد از روي كار آمدن دولت يازدهم اتفاقاتي در بهارستان افتاد كه براي خيلي‌ها حتي تعجب‌آور بود. آن روزها رياست كميسيون برنامه و بودجه مجلس در اوج ناباوري در مجلسي كه سراسر اصولگرا است به يك چهره تماما اصلاح‌طلب رسيد. غلامرضا تاجگردون توانست مصباحي مقدم را كه شش سال بر اين صندلي تكيه زده بود، كنار بزند و به تنها اصلاح‌طلبي تبديل شود كه از مجلس هفتم تاكنون در راس يك كميسيون تخصصي حضور پيدا كرده است. آن هم نه يك كميسيون عادي بلكه كميسيوني كه معمولا مهم‌ترين تصميمات مجلس را در طول سال مي‌گيرد و در اكثر موارد قانون‌گذاري حاضر است. همان زمان در كميسيون انرژي هم تحولي مشابه رخ داد؛ مسعود ميركاظمي به عنوان يك منتقد تمام قد دولت كنار رفت تا علي مروي از حاميان دولت به جاي وزير سابق محمود احمدي‌نژاد بر كرسي رياست كميسيون انرژي تكيه بزند. تعبير آن روزها اين بود كه مجلس صداي اعتدال را شنيده است و اين تغييرات نشانه‌اي از همين واقعيت است. اما اكنون در فاصله كمتر از دو سال از آن انتخابات دورن پارلماني دوباره ورق برگشته است. بازي لوايح دولت به دست منتقدان دولت افتاده است.
ورق به نفع چه كسي برگشت؟
بازي دو كميسيون تلفيق بودجه و برنامه ششم دو برنده بزرگ داشت؛ الياس نادران و غلامرضا مصباحي مقدم. دو چهره‌اي كه سال گذشته در همين روزها حتي براي عضويت عادي در كميسيون تلفيق بودجه سال جاري نيز نتوانسته‌ بودند راي نمايندگان را كسب كنند. نادران چهار سال تمام در مجلس نهم كوشيد تا به كرسي رفيع‌تر از كرسي عادي نمايندگي برسد. چهار بار حضور او در رقابت براي نايب‌رييسي مجلس با ناكامي مواجه شده بود. او وقتي سال گذشته حتي نتوانست وارد تركيب كميسيون تلفيق بودجه شود تنها شاهد بود كه چطور يك اصلاح‌طلب در راس مهم‌ترين مجموعه اقتصادي مجلس اصولگرا نشسته و تصميم مي‌گيرد. حالا نادران جبران كرده است، در مقابل چشمان همان رييس اصلاح‌طلب. او در حضور غلامرضا تاجگردون، رييس كميسيون برنامه و بودجه توانست به رياست كميسيون تلفيق بودجه برسد تا بعد از پيروزي در انتخابات مجلس نهم، يك پيروزي در داخل همين مجلس وارد كارنامه‌اش شود. غلامرضا مصباحي‌مقدم هم تقريبا دو سال گذشته را در همين فضا گذراند. تلخكامي بزرگ او كنار رفتن از رياست كميسيون برنامه و بودجه بود. كسي كه سال‌ها رياست كميسيون تلفيق بودجه را در بهارستان به عهده داشت، مانند نادران و برخي ديگر از اقتصاددانان اصولگرا، سال گذشته نتوانست حتي وارد تركيب اين مجموعه شود. او حالا در مقام كسي كه هر چند منتقد تمام عيار دولت نيست، اما انتقادات زيادي به برنامه‌هاي اقتصادي دولت دارد به رياست كميسيون تلفيق برنامه ششم رسيده است. ورقي كه در مجلس برگشته است مي‌تواند بيش از هر چيز براي علي لاريجاني معنادار باشد. آنها كه حالا در مجلس تحت رياست او بر دو كميسيون تلفيق برنامه ششم و بودجه سال 95 مسلط شده‌اند در واقع رقباي او در اردوگاه اصولگرايي هستند. اردوگاهي كه لاريجاني از آن اعلام استقلال كرده اما هنوز چشم به سبد راي آن دارد. در ضلع ديگري هم از اين بازي دولتي قرار دارد كه مي‌تواند به شكلي جدي‌تر تركيب ناهمسوي يك مجلس در قبال خود را نه براي مجلس دهم، بلكه در همين جريان بررسي لوايح بودجه 95 و برنامه ششم بيازمايد.