آخرين گلايه‌ها در آخرين روزها

گروه سياسي| سومين لايحه بودجه دولت روحاني، دو دوازدهمي شد؛ لايحه‌اي كه اين‌بار هم بوي نفت مي‌دهد و هم بوي انرژي هسته‌اي. قيمت اولي و طول كشيدن مذاكرات ايران و 1+5 بر سر دومي، ماجراي بودجه 95 را در دوراهي پاستور – بهارستان كشدار كرده است. كاهش ارزش نفت دولت را زير فشار مالي برد و طول كشيدن اجراي برجام، تاخير در كار پاستورنشينان انداخت؛ بودجه‌اي كه بايد 16 آذر تقديم مجلس شود، يك ماه و نيم ديرتر آمد تا حالا كار به لايحه چند دوازدهم و دادن تنخواه به دولت بكشد. هنوز هم در مجلس نمايندگان مي‌گويند دولت بودجه را به «برجام» گره زده بود تا كار به اينجا بكشد. دولت اما حرفش اين است كه چاره ديگري جز اين نداشته. بودن و نبودن برجام براي دولتي‌ها يعني دو راه متفاوت در بودجه سال بعد؛ دو راهي كه نمي‌دانستند قبل از قطعي شدن اجراي برجام بايد كدام يك از آنها را در پيش مي‌گرفتند. البته از آن طرف هم دولت در مقابل نمايندگان بي‌توقع نبود. همان روز 27 دي كه حسن روحاني لايحه بودجه و برنامه ششم را به بهارستان آورد، حرفش اين بود كه مجلسي‌ها مي‌توانند كار تبديل اين لوايح به قانون را تا آخر سال تمام كنند كه كار دولت لنگ نماند. براي حرفش هم البته دليل داشت؛ دليلي كه به چهار سال قبل بر مي‌گشت. به سال 90 كه قرار بود اسفندماه آن انتخابات مجلس نهم برگزار شود. آن روزها هم احمدي‌نژاد لايحه بودجه را با 40 روز تاخير تقديم مجلس كرد و مجلس هشتم هم قبل از پايان سال، با وجود برگزاري انتخابات دور نهم، لايحه دولت را تصويب كرد تا كار به بودجه چنددوازدهم نكشد. اما گويا دولت روحاني براي مجلسي‌ها قدري فرق دارد. تقريبا آنها از همان روز اول مي‌گفتند فرصتي براي تصويب لايحه بودجه 95 نيست و حسن روحاني بايد لايحه چنددوازدهم خود را تهيه كند. اصرار دولتي‌ها اما در تمام اين دو ماه با انكار مجلسي‌ها مواجه شد تا نهايتا در هفته آخر اسفند، پاستورنشينان لايحه چند دوازدهم بودجه را به مجلس تقديم كنند؛ لايحه‌اي كه ديروز صحن علني دو فوريت و كليات آن را تصويب كرد و كميسيون برنامه و بودجه جزييات آن را. حالا اگر مشكلي پيش نيايد امروز هم طبق قرار قبلي بايد صحن علني راي خود را به جزييات اين لايحه تقديم كند. آن هم در شرايطي كه دست نمايندگان تنها براي يك تغيير در اين لايحه باز است و آن اينكه بودجه ابتداي سال آينده دو دوازدهم باشد يا سه دوازدهم.

تقديم گلايه‌آميز لايحه دو دوازدهم توسط دولت
فرستاده ديروز حسن روحاني به بهارستان، محمدباقر نوبخت بود. او باز هم مثل تمام هفته‌هاي قبل اين سخن را تكرار كرد كه علت تاخير در لايحه بودجه 95، تنها تعيين تكليف اجراي برجام بوده است. اين موضوع را قبلا هم رييس‌جمهوري مورد اشاره قرار داده بود و مهم‌تر اينكه روساي مجلس هم آن را تاييد كرده بودند. هم علي لاريجاني و هم محمدرضا باهنر در چند نوبت پيش از اين گفته بودند كه دولت براي اين تاخير مواردي را با هيات رييسه مجلس هماهنگ كرده بوده. نوبخت ديروز اينگونه توضيح داد كه «در سال‌هاي 93 و 94 لايحه بودجه كل كشور در زمان مقرر تقديم مجلس شد؛ در بررسي لايحه بودجه سال 95 نيز براي اينكه چنين رعايت زماني صورت گيرد، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور در آبان‌ماه لايحه بودجه 95 را تهيه كرد تا دولت هم بتواند آن را بررسي كرده و در تاريخ 15 آذرماه تقديم مجلس كند. از مسائل مهم در بودجه پيش‌بيني منابع است. منابعي كه در بودجه 95 مشابه بودجه‌هاي قبلي براي تامين پيش‌بيني شده بود، از محل ماليات‌ها، نفت و اوراق مالي بود ولي از آنجا كه مساله نفت به مساله برجام و رفع تحريم‌ها وابسته بود و اينكه سياست نظام نيز بر آن بود كه به هيچ‌وجه با توجه به توافق صورت‌گرفته براي برجام، آن را قطعي تلقي نكند تا اقداماتي از سوي طرف مقابل صورت گيرد.» او البته باز هم اميدوار بود كه لايحه بودجه سال بعد خيلي زودتر از آن چيزي كه تصور مي‌شود، حتي در هفته سوم فروردين تبديل به قانون شود. به گفته نوبخت «هم‌اكنون بخش درآمدها به اتمام رسيده و وارد بخش هزينه‌ها شده‌ايم و ان‌شاءالله در آينده نزديك لايحه به صورت قانون به دولت ابلاغ شود. پيش‌بيني مي‌شود اگر اين كار به مدت يك هفته مداوم در جلسه علني مجلس بررسي شود هفته سوم فروردين مي‌توانيم بدون نياز به چنددوازدهم، لايحه را به صورت قانون داشته باشيم.» سخنان ديروز نوبخت چندان بازخورد مثبتي در بين نمايندگان نداشت. تنها تني چند از هواداران دولت بودند كه مانند عليرضا محجوب مي‌گفتند: «مجلس مي‌توانست با كوچك‌تر كردن ظرف زماني، به موقع لايحه بودجه 95 را مورد رسيدگي قرار دهد و به اتمام برساند، چون وقتي به تنخواه گردان تن مي‌دهيم، يعني به بي‌انضباطي مالي تن داده‌ايم كه سرمنشا همه مفسده‌هاي مالي است.» اما آنچه دولتي‌ها و هواداران‌شان در مجلس از «كم‌كاري» براي تصويب بودجه 95 مي‌گفتند، اصلا به مذاق اصولگرايان خوش نمي‌آمد. مهم‌ترين واكنش به اين موضع‌گيري را علي لاريجاني انجام داد اما محمدرضا باهنر هم در بخشي از جلسه ديروز با دادن «شهادت» براي آنچه تلاش كميسيون تلفيق مي‌خواند، گفت: «كميسيون تلفيق در تمام مدت حداكثر تلاش خود را براي رسيدگي به لايحه بودجه 95 طبق جدول زمان‌بندي انجام داد.»

لاريجاني؛ در مقام مدافع مجلس، مقابل دولت
با اين وجود مجلسي‌ها و مهم‌تر از همه اينها، رييس مجلس قسمتي از توجيه دولت را قبول ندارند. آنجا كه دولت معتقد است كه مجلس مي‌توانسته بودجه سال 95 را تا پايان اسفند تبديل به قانون كند. اين موضوع را ابتدا الياس نادران در قالب يك تذكر مطرح كرد و از يك سو به مسائلي چون «گره زدن بودجه به برجام و مذاكرات هسته‌اي» به انتقاد پرداخت و سپس گفت كه دولت بايد توضيح دهد كه چرا لايحه بودجه را با تاخير به مجلس فرستاده است. اين انتقاد البته بعد از آن با همدلي علي لاريجاني همراه شد كه مي‌گفت: «من در همان زمان به رييس‌جمهور آيين‌نامه را نشان دادم و گفتم كه در صورت تاخير دولت بايد لايحه دودوازدهمي به مجلس ارايه كند و ايشان اين مساله را پذيرفت، حال معلوم نيست كه چرا در اين فاصله زماني، در ارايه لايحه مذكور تاخير كرده‌اند.» اما اصل انتقاد لاريجاني از دولت چيز ديگري بود؛ «مقدمه نوشته شده در لايحه دودوازدهمي، مقدمه بجايي نيست و در اين مقدمه، برخي مسائل به مجلس شوراي اسلامي متصل شده است.» او موضع دولت درباره كم‌كاري مجلس براي بررسي لايحه بودجه را موضع صحيحي نمي‌دانست و معتقد بود كه همه اين تاخيرها، حاصل تاخير دولت است نه كم‌كاري مجلس. اين شايد از نخستين موضع‌گيري‌هاي جدي لاريجاني در قبال دولت حسن روحاني بود. آن هم موضع‌گيري كه مورد همدلي جريان‌هاي منتقد دولت هم قرار گرفت. لاريجاني البته نقد چنداني به اين مساله نداشت كه دولت چرا لايحه را قبل از اجراي برجام تقديم مجلس نكرده است، نقد او بيشتر به اين بود كه چرا دولتي‌ها نظر او را درباره تقديم لايحه چند دوازدهم در همان روزي كه لايحه بودجه را به مجلس فرستادند، نپذيرفتند. نهايتا نيز كليات لايحه چند دوازدهم با 160 راي موافق، 9 راي مخالف و 5 راي ممتنع از 203 نماينده حاضر در صحن و دو فوريت آن لايحه نيز با 159 راي موافق، 13 راي مخالف و 5 راي ممتنع از 203 نماينده حاضر در صحن علني، به تصويب رسيد.