رييس كل بانك مركزي در پايان سفر به امريكا اعلام كرد
غربي‌ها تمام تحريم‌هاي تعهد شده را لغو كردند
گروه اقتصادي |زهرا علي‌اكبري - «عبور از واقع‌بيني»؛ جنجال به پا شده بر سر سخنان سيف را مي‌توان با اين عبارات توصيف كرد. به نظر مي‌رسد جناحي كه به جاي چانه‌زني در عرصه بين‌الملل، مصرف داخلي تبليغات را مد نظر قرار مي‌داد، امروزه از بيان «عين واقعيت» سرمست مي‌شود و از آن به عنوان ابزاري براي كوبيدن طرف مقابل بهره مي‌برد. در حالي كه مي‌شد سخنان رييس كل بانك مركزي در امريكا، فشاري بر غربي‌ها براي عمل زودتر و بهتر به تهعدات‌شان تلقي شود، به ابزار فشاري بر دولت براي اثبات ناكارآمدي لغو تحريم‌ها بدل شد تا اين‌بار دامنه بحث از توافق يا عدم توافق به داشتن يا نداشتن دستاورد محدود شود و دوباره دور باطلي از اظهارنظرها و دفاعيه‌ها شكل بگيرد و بهره‌برداري از آنِ كساني باشد كه پرداختن به «حاشيه» حيات‌شان را بيشتر تضمين مي‌كند تا عمل به «متن».
در حالي كه تاثير تحريم‌هاي تشديديافته بين‌المللي بر نظام مالي و اقتصادي ايران، نه در موعد تصويب تحريم‌ها كه دو سالي پس از آن آشكار شد، برخي بر اين انتظارند كه لغو تحريم‌ها نه در دوره‌اي عيني كه در موعد تصويب مشخص شود.
رجوع به سخنان دولتمردان آن روزها، نشان مي‌دهد با استناد به همين تاخير در تاثيرگذاري‌ها بود كه تحريم را كاغذپاره مي‌خواندند و صراحتا مقابل دوربين‌هاي رسانه‌هاي داخلي و خارجي مي‌گفتند مردم در خيابان مي‌گويند »تحريم نمنه». خنده‌هاي هواداران در مقابل اين جملات اما چندي بعد روي لب‌ها ماسيد، وقتي كه توجيه مي‌كردند تورم 40 درصدي ناشي از تحريم‌هاي تشديد يافته است . سيف، در سفر اخيرش به امريكا براي شركت در اجلاس بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول، توضيحي آشكار درباره موقعيت نظام بانكي ايران داد. وي با تاكيد بر اينكه اقدامات صورت گرفته كافي نيست، تلاش كرد طرف مقابل را به چالش بكشد كه حراست از دستاوردهاي برجام برعهده دوطرف داستان است اما در داخل كشور، موضوع جوري ديگر تفسير شد و به جاي آنكه طرف مقابل تحت‌فشار براي عمل به تعهد قرار گيرد، دولت مورد هجمه مخالفان قرار گرفت كه چرا به دستاورد «هيچ» تن داده است. نه‌فقط سيف كه پيش از وي، مقامات بالاتر و پايين‌تر از او، وزير امور اقتصادي و دارايي و معاونان بانك مركزي تشريح كرده بودند كه نظام بانكي ايران با وجود لغو تحريم‌ها و برقراري ارتباط سوييفت با بحران روبه‌روست. دور ماندن يك دهه از نظام بانكي بين‌المللي و ظهور ابزارها و قوانين تازه كه منجر به فاصله گرفتن روش بانكداري در ايران از استانداردهاي بين‌المللي شده از يك سو و ترس بانك‌هاي بزرگ جهان از نزديكي به ايران از سوي ديگر سبب شده است روابط مالي ايران با نظام بين‌الملل هنوز در «ريل» معمول نباشد. مشهود است احتياط بانك‌هايي كه به دليل ارتباط با ايران متحمل پرداخت جريمه شده‌اند، حالا سيف، رييس كل بانك مركزي توقعش از امريكا را به گونه‌اي ديگر در قالب كلماتي متفاوت‌تر بيان كرده و گفته است: همانطور كه در زمان اعمال تحريم‌ها براي وادار كردن بانك‌ها به قطع رابطه با بانك‌هاي ايراني، به تك‌تك آنها مراجعه و آنها را تهديد كرديد، در شرايط كنوني هم شفاف، نگراني‌ها و ابهامات بانك‌هاي اروپايي را برطرف كنيد. لحن آرام‌تر وي در قبال غربي‌ها در مصاحبه ديروز با ايرنا به نظر مي‌رسد مخاطبان داخلي داشت.
حالا يك سوال مهم و اساسي بايد از سوي مخالفان دولت پاسخ بگيرد. سيف وقتي پشت تريبون شوراي روابط خارجي امريكا ايستاد، مي‌خواست از امريكا و غرب امتياز بگيرد اما معلوم نشد مخالفان با بالا بردن علم «هيچ» در رسانه‌هاي‌شان مي‌خواهند از چه كسي امتياز بگيرند.
امريكا كم كاري مي‌كند، اين چكيده كلام رييس كل بانك مركزي از سخناني بود كه در شوراي روابط خارجي امريكا و گفت‌وگو با رسانه‌هاي غربي بر زبان آورد و در آخرين روز سفرش در امريكا توضيحاتي تفصيلي در خصوص آن ارايه كرد. به گزارش «اعتماد»، گفت‌وگوي سيف با ايرنا در حالي انجام مي‌شد كه چند روز پيش در سخنانش درباره «هيچ» ايران از برجام بر صفحات اول رسانه‌هاي منتقد دولت نشست و جنجالي بر پا كرد كه تب گمانه‌زني در اين خصوص را بالا برد. برخي از بركناري قريب الوقوع سيف سخن مي‌گفتند و برخي ديگر اين سخنان را به سابقه بركناري‌اش نسبت مي‌دادند. هر چند رسانه‌هاي غربي براي توصيف سخنان سيف از عبارت «افشاگري» بهره جستند تا اينكه روابط عمومي بانك مركزي در غياب رييس دست به كار شد و توضيحي درباره چرايي اعلام اين سخنان ارايه كرد. حالا سيف، در آخرين روز سفرش، پاي مصاحبه با خبرگزاري ايرنا نشست تا درباره آنچه گفته بود توضيح دهد. وي با تاكيد بر اينكه واشنگتن براي رفع ابهامات بانك‌هاي اروپايي براي همكاري با ايران، بايد احساس مسووليت بيشتري كند، گفت: ما معتقديم طرف امريكايي
در ارتباط با تسريع بازگشت كامل ايران به بازار مالي دنيا- آنچنان كه در برجام تعهد شده است- مي‌تواند نقش جدي‌تر و ملموس‌تري را ايفا كند. البته اقداماتي را شروع كرده‌اند اما به نظر ما به هيچ‌وجه كافي نيست. او به عملكرد امريكايي‌ها در دوره تحريم اشاره و اضافه كرد: همانطور كه در زمان اعمال تحريم‌ها براي وادار كردن بانك‌ها به قطع رابطه با بانك‌هاي ايراني، به تك تك آنها مراجعه و آنها را مورد تهديد قرار مي‌داد و يا بانك‌هاي مختلف را با مبالغ هنگفت جريمه مي‌كرد در شرايط كنوني نيز بايد به صورت شفاف، نگراني‌ها و ابهامات بانك‌هاي اروپايي را برطرف كند. متاسفانه تا به حال اقدام موثري از طرف امريكايي‌ها مشاهده نكرده ايم و به همين دليل ادعا مي‌كنيم از اين نظر تقريبا «هيچ» اتفاقي نيفتاده است. لذا آنها بايد با سرعت و حساسيت بيشتر و با روش‌هاي اعتمادساز نسبت به رفع نگراني بانك‌ها و موسسه‌هاي مالي براي شروع همكاري با بانك‌هاي ايراني در سطح بين‌المللي اقدام كنند. بديهي است ما از همه فرصت‌ها استفاده مي‌كنيم كه حداكثر منافع را از ظرفيت برجام به نفع كشور و مردم به دست آوريم. او سپس به دستاوردهاي برجام براي اقتصاد ايران گريزي زد و گفت: تفاهم برجام در دوره اخير اقدامي بسيار بزرگ و تاريخي است كه بر اساس مذاكره و تفاهم، ايران توانست حقوق هسته‌اي خود را تثبيت كرده و ثابت كند اتهاماتي را كه دشمنان در مورد انحراف اين فعاليت‌ها مطرح كرده‌اند بي اساس و غلط است. وي با تاكيد به حراست از اين دستاورد بزرگ با اشاره به ويژگي مهم برجام يعني «زمان‌مند بودن» آن افزود: بعد از اجرايي شدن برجام قاعدتا همه طرف‌هاي مذاكره بايد به سرعت به تعهدات‌شان عمل مي‌كردند. همه آنها نسبت به اجراي موثر برجام متعهد هستند. در اين رابطه ايران اقداماتي را كه لازم بود انجام داده است. در طرف مقابل نيز همه تحريم‌هايي كه تعهد شده بود لغو شده‌اند. او سپس دستاورد عيني اين اتفاق را مورد اشاره قرار داد و اضافه كرد: بعد از اجراي برجام صادرات نفت ايران رشد چشمگيري داشته است. همه منابع مالي كشور نيز كه بايد آزاد مي‌شدند اكنون در دسترس هستند. اينكه شاهديم در حال حاضر آرامش در بازار ارز وجود دارد و صف تخصيص ارز براي واردات كالا از بين رفته، ناشي از همين شرايط است. البته همانطور كه گفته شده هنوز مشكلاتي بر سر راه جابه‌جايي و تبديل منابع ارزي بانك مركزي وجود دارد.
تحريم مثبت اروپا و آسيا
او درباره عملكرد اروپايي‌ها و آسيايي‌ها در قبال توافق هسته‌اي و لغو تحريم‌ها گفت: خوشبختانه طرف‌هاي آسيايي و اروپايي كم و بيش تحرك‌هاي مثبتي را نشان داده‌اند. البته نوع برخورد كشورهاي اروپايي در اين رابطه از منظر همكاري‌هاي بانكي متفاوت است. يكي از دلايل اصلي آن هم در كنار پيچيدگي‌هاي صنعت بانكداري و زمانبر بودن ايجاد ارتباطات كارگزاري جديد، مربوط به نگراني‌ها و ابهاماتي است كه بانك‌ها در مورد كار با ايران دارند. در بعضي از كشورها نگاه مثبت و استنباطي درست از وضعيت بانك‌هاي ايران وجود دارد و لذا مي‌بينيم در عمل كار را با ايران شروع كرده‌اند. به عنوان نمونه بانك مركزي ايتاليا با توجه به تحركات مثبت در روابط دو كشور به خصوص بعد از بازديد رييس‌جمهوري، به صورت فعال همكاري با بانك مركزي ايران را در سطح مناسبي شروع كرده است. حتي در حاشيه اجلاس صندوق بين‌المللي پول در واشنگتن يك تفاهمنامه بانكي بين بانك‌هاي مركزي دو كشور در ارتباط با گسترش روابط و همكاري‌هاي فني به امضا رسيد. همچنين چند بانك بزرگ ايتاليايي كه به همراه نخست‌وزير آن كشور به تهران سفر كرده بودند ارتباطات خوبي با برخي بانك‌هاي تجاري كشور شروع كرده‌اند. در جلسه‌اي كه در بانك مركزي با هيات بانكي ايتاليا به سرپرستي رييس انجمن بانكداران ايتاليا داشتيم طرف ايتاليايي علاقه‌مندي زيادي براي گسترش روابط بانكي با ايران نشان داد و همزمان يكي از بانك‌هاي تجاري بزرگ و بين المللي آن كشور روابط بانكي با بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران را آغاز كرد. بانك‌هاي اتريشي نيز تمايل زيادي نشان داده‌اند و در حال انجام تشريفات و مقدمات مربوط به افتتاح حساب براي بانك مركزي و برخي بانك‌هاي تجاري هستند. گسترش روابط با بانك‌هاي اروپايي به تدريج وضعيت مناسب‌تري پيدا خواهد كرد. وي در پاسخ به اين سوال كه مشكلات موجود در برقراري ارتباطات بانكي بين‌المللي چه مواردي است، گفت: لازم است به اين مهم توجه شود كه مكانيزم‌هاي بانكي، بانكداري و روابط كارگزاري بانكي يكي از پيچيده‌ترين موضوعات بين‌المللي است. اين پيچيدگي‌ها و قوانين و مقررات حاكم بر بانكداري بين الملل تحت تاثير دو عامل مهم بحران جهاني كه بانك‌ها در گسترش آن در سطح بين المللي نقش اصلي را داشتند و گسترش پولشويي و تامين مالي تروريسم كه باز بانك‌ها محمل اصلي آن بوده‌اند، تشديد شده‌اند و متاسفانه در اين سال‌ها به علت تحريم‌هاي ظالمانه و انزواي سيستم بانكي كشور فاصله بعضا زيادي بين روش‌هاي بانك‌هاي ايران با استانداردهاي بين المللي وجود دارد؛ البته با تلاش شبانه روزي همكاران بانك مركزي و سيستم بانكي كشور اقدامات خوبي براي شناسايي خلا‌ءها و پر كردن آنها در دست اقدام است. به عنوان يك تجربه تلخ بايد اذعان كرد كه بازسازي و جبران ويراني‌ها و تخريب‌ها به زماني به مراتب بيشتر از ساختن يك بناي جديد نياز دارد. او درباره موانع موجود نظام بانكي نيز توضيحاتي ارايه داد و اضافه كرد: بانك مركزي و نظام بانكي از زمان اجرايي شدن برجام اقدام براي رفع موانع موجود را شروع كرده‌اند. به همين جهت شاهديم كه با گذشت زمان، به مرور روابط بانكي در حال گسترش است. يكي از اقداماتي كه در اين رابطه موثر بوده تعيين وضعيت اقلام باز و تعيين تكليف مطالبات موسسه‌هاي بيمه صادراتي اروپايي مانند ساچه (ايتاليا)، هرمس (آلمان) و كوفاس (فرانسه) و اوكابه (اتريش) بوده است كه همكاران ما بعد از بررسي و رفع مغايرت، اقدامات لازم را براي پرداخت و تسويه آنها شروع كرده‌اند. به گفته وي به زودي در اتحاديه اين موسسه‌ها، موضوع رتبه ريسك ايران مطرح خواهد شد كه اميدواريم با رسيدن به رتبه مناسب در آينده بتوانيم از منابع مالي بين المللي با شرايط سهل‌تري استفاده كنيم. وي با اشاره به برقراري سوييفت براي بانك‌هاي ايراني گفت: با توجه به فضاي جديد پس از برجام نظام بانكي ما بايد به سرعت نقايص و عدم انطباق‌هاي خود با استانداردهاي روز دنيا را برطرف كند. اشاره شد به دليل شرايط تحريم نظام بانكي كشور از نظر تطابق با استانداردهاي روز دنيا عقب مانده است و لذا هرچه سريعتر بايد اين‌گونه نواقص برطرف شود. اصلاح وضعيت ايران در «گروه ويژه اقدام مالي» يكي از اقدامات بسيار مهم در اين رابطه است.