مذاكرات كويت آخرين فرصت است
اصغر قريشي
سفير پيشين ايران در يمن
نشست صلح يمن سرانجام از روز پنجشنبه گذشته با حضور هيات ميهني متشكل از انصارالله و حزب كنگره مردمي و هيات رياض مشتمل از نمايندگان عبدربه منصور هادي در كويت آغاز به كار كرد. اين در حالي است كه قرار بود نشست صلح يمن زودتر از زمان كنوني، كار خويش را آغاز كند اما به دليل اعتراض انصارالله به تداوم بمباران يمن و عدم حضور، آغاز مذاكرات به تاخير افتاد. با اين حال و با گذشت چندين روز، مذاكرات با سرعت بسيار اندكي در حال پيشرفت است. تاكيد انصارالله بر توقف حملات نظامي، تثبيت آتش بس و دستيابي به يك توافق سياسي از يك‌سو و از سوي ديگر، اصرار نيروهاي نمايندگان و نيروهاي حامي منصور هادي بر خلع سلاح انصارالله پيش از دستيابي به راهكار سياسي نيز موجب شده است تا بسياري بر اين اعتقاد باشند كه مذاكرات صلح يمن در كويت با دستاورد خاصي همراه نباشد. در آخرين تحولات مربوط به اين بحران نيز عصر روز دوشنبه به وقت امريكا، شوراي امنيت سازمان ملل متحد با صدور بيانيه‌اي متشكل از 15 بند از بان كي مون، دبيركل سازمان ملل درخواست كرد تا در مدت 30 روز، طرحي را براي اجراي بندهاي مورد توافق قرار گرفته در قطعنامه 2216 ارايه دهد. از جمله بندهاي اين قطعنامه عقب‌نشيني انصارالله، به زمين گذاشتن و تحويل تسليحات نظامي توسط حوثي‌ها و همچنين تحويل نهادهاي حكومتي به دولت به اصطلاح قانوني يمن يعني منصور هادي است. طبيعي است كه در اين شرايط، انصارالله و كنگره مردمي يمن از چنين طرحي حمايت نمي‌كند. از ابتدا نيز انصارالله گفته بود تنها زماني حاضر به اجرايي شدن قطعنامه 2216 خواهد شد كه ابتدا مذاكرات سياسي با مشاركت تمامي گروه‌هاي سياسي آغاز شود. آنها اعتقاد دارند تنها راهكار خروج يمن از بحران كنوني، توقف حملات نظامي و شروع مذاكرات براي دستيابي به يك راهكار سياسي است. با وجود اين وضعيت نه چندان اميدواركننده، صبح روز گذشته نيز هيات انصارالله با شيخ صباح، امير كويت ديدار كرد و طرفين در خصوص آخرين وضعيت مذاكرات و يمن به رايزني پرداختند. بر اساس آخرين اخبار، محمد عبدالسلام، سخنگوي هيات انصارالله در رابطه با اين ديدار گفته است كه هيات ميهني از امير كويت اطمينان‌هاي لازم و روشني براي حمايت از مذاكرات سياسي در جهت رسيدن به يك راهكار سياسي دريافت كرده است. او در ادامه سخنان خود گفته است كه شرايط كنوني يمن موجب مي‌شود تا همه طرفين درگير در بحران از روند دستيابي به صلح و خروج از جنگ حمايت كنند زيرا بي‌ترديد تداوم شرايط بحران كنوني به نفع هيچ جرياني نيست و جز خسارت و كشته شدن غيرنظاميان و خطر ايجاد يك فاجعه انساني نتيجه‌اي باقي نخواهد گذاشت. او در سخنان خود تاكيده كرده است انصارالله به دنبال صلح و تثبيت آتش بس است و معتقد است كه انجام عمليات‌هاي نظامي و تداوم بمباران بر مذاكرات كويت سايه مي‌اندازد و انعكاس خوبي در ميان مردم يمن نخواهد داشت. اين سخنان نشانگر آن است كه انصارالله به دنبال دستيابي به راهكاري سياسي و خروج از بحران است. البته اين سخنان و اين رويكرد، سخن جديدي نيست و آنها در توافقي كه در 21 سپتامبر 2015 با منصور هادي و ديگر گروه‌هاي يمني داشتند، همين سخنان را بيان كردند و همين موجب مي‌شود تا كورسوي اميدي براي دستيابي به راهكار سياسي ايجاد شود. با اين حال، تداوم روند كند دستيابي به توافق موجب شده است تا اسماعيل احمد ولد الشيخ هشدار دهد كه نشست صلح يمن آخرين فرصت دستيابي به صلح و خروج از بحران است اما با همه اين مسائل، به نظر مي‌رسد دامنه وسيع اختلافات ميان هيات ميهني و نمايندگان منصور هادي موجب شده تا بسياري بر اين اعتقاد باشند كه دستيابي به يك راهكار سياسي در آينده‌اي نزديك شدني نيست. بمباران‌هاي گاه و بي‌گاه عربستان و ائتلاف حامي منصور هادي نيز موجب شده است تا اندك اميدها نيز بر حل اختلافات و دستيابي به توافق بيش از هر زمان ديگري رنگ ببازد. موضوع اصلي اختلافات ميان دو طرف نوع نگرشي است كه بر روي اجراي قطعنامه 2216 وجود دارد. نمايندگان دولت مستعفي يمن در مذاكرات معتقدند كه ابتدا بايد انصارالله خلع سلاح و از صنعا خارج شود و تمامي مراكز دولتي را طبق قطعنامه به دولت مستعفي هادي ارايه دهد. كارشناسان معتقدند كه چنين كاري در شرايط فعلي شدني نيست. ابتدا اينكه انصارالله دست به چنين كاري نخواهد زد. از طرفي هم اگر انصارالله بدون هرگونه توافق سياسي دست به چنين اقدامي بزند يك خلأ سياسي در يمن به وجود مي‌آيد كه اين فرصت را براي القاعده و داعش مهيا مي‌كند تا اين خلأ را پر كند. انصارالله معتقد است كه بايد قبل از اجراي كامل قطعنامه 2216 و تحويل قدرت، يك توافق سياسي ميان دو طرف به وجود آيد تا كشور دچار خلأ قدرت نشود. اين اختلاف ديدگاه باعث شده تا مذاكرات به بن بست برسد. با اين وجود دولت كويت و نماينده وي‍ژه دبيركل تلاش خود را بر ادامه مذاكره گذاشته‌اند، هيات صنعا نيز علاقه‌مند است تا مذاكره انجام شود و حتي نمايندگان دولت مستعفي نيز راضي به قطع مذاكرات نيستند آنها اما اصرار بر اجراي قطعنامه دارند درصورتي كه كارشناسان معتقدند تقدم روند سياسي است تا نظامي. از طرفي پس از سفر باراك اوباما به عربستان به نظر مي‌رسد تلاش‌هايي براي تغيير رويكرد عربستان از حملات نظامي به القاعده به جاي مردم يمن را شاهد هستيم. حملات روزهاي اخير عربستان به مواضع القاعده در منطقه مكلا را نيز مي‌توان در اين راستا دانست زيرا امريكا علاقه‌مند است عربستان به جاي حملات گسترده به مردم يمن مواضع القاعده را مورد هدف قرار دهد تا اجازه رشد اين گروه‌ها در يمن داده نشود.