منطقه سبز، نقطه‌اي مرفه و دورمانده از مردم
اما اسكاي
در حالي كه ايالات متحده در حال مبارزه با داعش و تلاش براي يافتن راهكاري براي آزادسازي موصل است، توجه عراقي‌ها به فراز و فرودهاي سياسي است كه كشورشان با آن دست و پنجه نرم مي‌كند. اين مشكلات روز يكشنبه گذشته به اوج خود رسيد و صدها هزار نفر از تظاهرات‌كنندگان وارد منطقه امريكا ساخته الخضرا يا همان منطقه سبز در بغداد شدند. معترضان براي نخستين‌بار ديوارها را شكانده و راه خود را به داخل پارلمان باز كردند و اين در حالي بود كه نيروهاي امنيتي عراق كناري ايستاده و نظاره‌گر بودند. معترضان كه همگي طرفدار مقتدي صدر، روحاني شيعه بودند روي صندلي‌هاي خالي داخل پارلمان و بر جاي نمايندگاني كه ساختمان را تخليه كرده بودند، تكيه دادند و شعار اصلاحات را تكرار كردند. وضعيت فوق‌العاده هم اعلام شد. اين اتفاق بايد زنگ خطري براي واشنگتن باشد كه ديگر نمي‌تواند عدم انسجام سيستم سياسي در عراق پس از صدام حسين را كه 13 سال پيش به دست امريكا شكل گرفت، كتمان كند. تراژدي اينجاست كه عراق به كشور بدون دولتي بدل مي‌شود كه ديگر به كشور شبه‌نظاميان بيشتر شباهت دارد تا كشوري كه نهادهاي سياسي در آن جايي براي خود دارند. تا زماني كه اين شرايط حاكم باشد حتي نيروي داعش كه هم حاميان خود را از دست داده و هم زمين‌هاي بسياري را واگذار كرده است مي‌تواند خانه‌اي براي خود در عراق پيدا كند. تهديد اصلي براي عراق امروز، از جانب داعش نيست بلكه از طرف سياست ناقص، فساد فاحش و سوءمديريت است. در حقيقت ارتباط سمبليكي ميان تروريست‌ها و سياستمداران فاسد وجود دارد: آنها هم يكديگر را تغذيه و هم حضور هم را توجيه مي‌كنند. سيستمي كه در عراق پس از 2003 به راه افتاد و بر مبناي آن كرسي‌هاي وزارت به احزاب سياسي واگذار شد، طبقه سياسي در جامعه عراق به وجود آورد كه به راحتي و با خيال آسوده در منطقه سبز زندگي مي‌كنند و از جمعيت در حال رنج كشيدن اين كشور دور هستند. مردمي كه بعضا از خدمات اوليه بهداشتي هم محروم هستند. تظاهركنندگان همگي فرياد مي‌زدند: شما همه دزد هستيد و همين مساله گوياي تمام داستان بود. اين ديوارها و منطقه سبز در سال 2003 ميلادي توسط امريكايي‌ها تاسيس شد تا اشغال‌كنندگان امريكايي در امان باشند و البته قرار بود پروژه‌اي موقت باشد. اما زماني كه امريكايي‌ها از خاك عراق بار سفر بستند، عراقي‌ها جاي آنها را در منطقه سبز به خود اختصاص دادند. پول مردم خرج ماموريت‌هاي آنها، ماشين‌ها، تدابير امنيتي، خانه‌هاي ساحلي شد. وجود منطقه سبز به تنهايي نمادي از مشكلات مشروعيتي و توانايي دولت عراق در مهار بحران‌ها است. پشت اين ديوارهاي سيماني، نخبه‌هاي سياسي عراق حداقل تا روز يكشنبه در امنيت شيكي زندگي مي‌كردند. زندگي شخصي كه هيچ شباهتي به زندگي عامه مردم در عراق نداشت. سياسيون جاخوش كرده در پشت اين ديوارها از پول نفت عراق براي پيشبرد زندگي‌هاي مجلل خود استفاده مي‌كنند. در تضادي فاحش مردم عادي يا قرباني بمبگذاري خودروها مي‌شوند يا با كمبود آب و برق دست و پنجه نرم مي‌كنند و اين در حالي است كه دولت آنها نه‌توجهي به آنها مي‌كند و نه توانايي بهبود اوضاع آنها را دارد. رقم فساد اقتصادي در دولت عراق بسيار بالا است و البته كه سال‌هاست مردم عراق در ده‌ها هزار مورد تظاهرات با هدف تقبيح فساد شركت مي‌كنند. كاهش جدي در نرخ نفت منجر به كاهش حقوق‌ها در كشوري شده است كه 95 درصد بودجه آن از فروش نفت حاصل مي‌شود و زندگي هفت ميليون نفر از مردم عراق هم با حقوق دولت مي‌گذرد. استرس و فضاي رواني منفي جوانان عصباني را به خيابان‌ها آورده و همگي آنها خواهان پايان داده شدن به 13 سال سوءمديريت هستند. در چند هفته اخير، صدر كه از همان ابتداي حضور امريكايي‌ها حضوري بي‌ثبات‌كننده در عرصه سياسي عراق داشته است، از مردم خواسته كه به اعتراض‌هاي خود ادامه دهند و تا پايان فساد موجود در دولت از پا ننشينند. صدر در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود، سياستمداران را به بلوكه كردن جريان اصلاحات متهم كرده و هشدار داد كه مقام‌هاي فاسد يا بايد كنار گذاشته شوند يا كل دولت كنار گذاشته خواهند شد. هرچند كه صدر مستقيما دستور تسخير پارلمان را نداد اما طرفداران وي به داخل منطقه سبز حمله كردند. در ميانه اين دعواها قرار است كه پنج هزار نيروي امريكايي به عراق بازگردند و اين در حالي است كه اين بازگشت با هيچ‌گونه توافقنامه امنيتي كه توسط پارلمان پذيرفته شده باشد، همراه نخواهد بود. اين ريسك و خطر وجود دارد كه اگر پارلمان نتواند بر سر كابينه نهايي دولت به توافق برسد، پيكان خشم معترضان عراقي به سمت امريكايي‌ها بچرخد و امريكا به واسطه سيستم سياسي كه پس از حمله به عراق در سال 2003 بر اين كشور حاكم كرد، هدف حملات معترضان قرار بگيرد. جالب اينجاست كه قاعده نياز به تصويب پارلمان براي بازگشت نيروهاي امريكايي به سال 2011 بازمي‌گردد. امريكايي‌ها به عراق بازگشته‌اند و درصورتي كه شرايط درست برقرار شود عراقي‌ها با حمايت امريكايي‌ها مي‌توانند داعش را نابود كنند. اما واشنگتن نبايد خود را گول بزند. اگر ريشه‌هايي كه باعث شد داعش در عراق جان بگيرد كنده نشوند، بچه‌هاي داعش دوباره به دنيا خواهند آمد و اين چرخه ادامه خواهد داشت. تجربه عراق به ما مي‌گويد كه اگر سياست درست و درماني اتخاذ نشود، موفقيت‌هاي تكنيكي ثابت نخواهند بود. اين دقيقا همان چيزي است كه اين روزها در موصل رخ مي‌دهد. مردمي كه در موصل زندگي مي‌كنند از بودن در سايه داعش راضي نيستند اما هم از مبارزان مردمي واهمه دارند و هم از پيشمرگه‌هاي كرد. داعش كه از ميان هم برود عراق در آستانه نزاع‌هاي قومي، فرقه‌اي و مذهبي ديگري خواهد بود.
منبع: پوليتيكو