نخست‌وزير دستور تغيير تدابير امنيتي را صادر كرد
شب سياه سوگواري در بغداد
سارا معصومي
عكسي از همسر و دو فرزندش را در دست دارد و زار مي‌زند. به الكراده آمده كه هنوز از حرارت ناشي از انفجار سوزان است. همسر و دو فرزندش ساعتي پيش از حادثه براي خريد لباس نو به مناسبت عيد فطر به مركز خريد واقع شده در الكراده آمدند و ديگر بازنگشتند. سحرگاه خونين جاي خود را به شامگاه عزاداري و فرياد از فراق داده است. 12 ساعت از انفجار گذشته اما هنوز بوي چوب سوخته مي‌آيد و هنوز هم بخش‌هايي از ساختمان فروريخته در حال سوختن است. آمار متناقض است. عده‌اي مي‌گويند آمار رسمي تلفات 119 نفر است اما منابع غيررسمي از كشته شدن حداقل 200 نفر در خونبارترين حمله داعش به بغداد در چندماه اخير خبر مي‌دهند. خانواده‌هاي مفقودان همه جا را گشته‌اند تا شايد تكه لباسي يا نشانه‌اي از گم شده خود در ميان خاكستر و خون بيابند. شب بر بغداد سايه انداخته و عراقي‌ها شمع به دست آمده‌اند تا ياد هموطنان شهيد خود را زنده كنند. زنان سياه پوش قران به دست گرفته بر آسفالت خونين نشسته‌اند و ريز ريز اشك مي‌ريزند. مردان پرچم عراق را در دست گرفته و با خشم فرياد مي‌زنند: با خونم با روحم از وطن دفاع مي‌كنم. نواي محزون عزاداري عربي گاه جاي خود را به دست زدن‌هاي موزون مي‌دهد تا به گوش داعش برسد كه بغداد تسليم نمي‌شود. سه روز عزاي عمومي اعلام شده است؛ سه روزي كه از همان نخستين ساعات آغاز آن تلاش‌ها براي احراز هويت قربانيان آغاز شده است. يك مسوول وزارت دفاع مي‌گويد كه در ليست مفقودان به كرات نام تمام اعضاي خانواده‌ها ديده مي‌شود. براي خريد عيد با هم بيرون آمده بودند و حالا هيچ كدام پايان ماه رمضان امسال را نديدند. سقف مغازه‌ها فرو ريخته اما هنوز اقوام مفقودان گمان مي‌كنند كه گمشده‌هاي آنها جايي زير ديوارهاي فروريخته از جنون داعش، نفس مي‌كشند و دستي رهابخش را جست‌وجو مي‌كنند. مردي ميانسال گريه مي‌كند و مي‌گويد تمام دوستانم زير اين آوار هستند. شايد در ساعت‌هاي اوليه زنده مانده بودند اما آتش و دود نگذاشت آنها را بيابم. بغداد از اين روزها كم به خود نديده است اما هيچ كدام تا اين اندازه مرگبار نبودند. وزارت دفاع مي‌گويد كه يافتن اجساد يك مرحله است و انجام آزمايش دي‌ان‌اي براي احراز هويت مساله ديگري است. پارچه‌هاي سياه منقش به نام كساني كه كشته شده‌اند از ديوارهاي مركز خريدي كه حالا مخروبه شده است، آويزان است. انفجار كه رخ داد كسي فرصت فرار نداشت اما تا شعله‌هاي آتش به طبقات بالاتر برسد برخي فروشنده‌ها يا مشتري‌ها براي فرار از مرگ در آتش خود را از طبقه‌هاي بالاتر به پايين پرتاب كردند. عده‌اي جان دادند و معدودي هم شكستگي‌هاي عميق برداشتند. سه نفر در يخچال بزرگ يك رستوران پنهان شدند و ساعتي بعد زنده بيرون آمدند. در حال حاضر نگاه‌ها در عراق به حيدرالعبادي معطوف شده و نوشداروهاي بعد از مرگ سهراب‌ها. نخست وزير سه روز عزاي عمومي اعلام كرد، شخصا پس از آنكه آتش معركه خاموش شد به الكراده رفت، وعده انتقام سخت و اشد مجازات براي عاملان را داد، دستور تغيير وضعيت تدابيرامنيتي در پايتخت را صادر كرد. حيدرالعبادي در پاسخ به اعتراض‌هايي كه در حضور وي به وضعيت امنيتي در عراق شد تنها به گفتن اين جملات بسنده كرد كه خشم و غم كساني را كه مصيبت ديده‌اند يا شوكه شده‌اند درك مي‌كند. برخي منابع دولتي در عراق مي‌گويند كه با توجه به حجم ورود و خروج‌هايي كه روزانه به پايتخت صورت مي‌گيرد نمي‌توان چندان مانع از اين حملات شد يا مسائل امنيتي را كنترل كرد. با اين‌همه برخي منتقدان مي‌گويند كه اختلال‌هايي در سيستم‌هايي امنيتي وجود دارد. يكي از اين اختلال‌ها ادامه استفاده از دستگاه‌هاي تقلبي تشخيص بمب در ايست‌هاي بازرسي است. دستگاه‌هايي كه عراق از خارج از كشور و از يك شركت خصوصي خريداري كرد اما فروشنده آن در بريتانيا به جرم كلاهبرداري شناسايي و بازداشت شد. البعادي در بخشي از فرامين چندگانه امنيتي خود پس از يكشنبه خونين در بغداد استفاده از اين دستگاه‌هاي تقلبي شناسايي بمب را ممنوع اعلام كرد و دستور جايگزيني آنها را داد. وي همچنين استفاده از موبايل براي نيروهاي امنيتي در ايست‌هاي بازرسي را هم ممنوع كرد و دستور داد كه هماهنگي‌هاي بيشتري ميان بخش‌هاي مختلف امنيتي صورت بگيرد. العبادي همچنين در فرماني خواستار اعدام فوري برخي محكومان جرايم تروريستي كه در زندان هستند، شد.
بغداد در شوك است. كشوري كه از سال 2003 در دومينو تغييرات سياسي و ناامني‌هاي فاحش به سر برده است اين روزها حتي دشمن خود را هم نمي‌شناسد. حسين علي 24 ساله كه سابق بر اين سرباز و در خدمت ارتش و نيروهاي امنيتي عراق بوده در اين خصوص به خبرگزاري فرانسه مي‌گويد: شش نفر از كارگران مشغول در مغازه‌ام كشته شدند. اجساد آنها سوخته است و حتي قابل شناسايي هم نيستند. من به ميدان جنگ بازمي‌گردم. حداقل آنجا مي‌دانم با چه كسي بايد بجنگم اما اينجا در خيابان‌هاي پايتخت نمي‌دانم كه دقيقا دشمن كيست؟
عراقي‌ها شامگاه گذشته در الكراده جمع شدند تا اتحاد خود را به تصوير بكشند اما داعش در بيانيه خود گفته است كه عامل پيش برنده حمله ديروز هم عراقي بوده است. پس از آنكه داعش توانست مناطقي در شمال و غرب عراق را در سال 2014 ميلادي از آن خود كند، از تعداد و تنوع حملات به پايتخت كاست تا كمتر دولت مركزي را براي مبارزه با خود بسيج كند اما با از دست رفتن مواضع اين گروه در زمادي و فلوجه، پايتخت باز هم هدف قرار گرفته است. در 24 ساعت گذشته تدابير امنيتي در پايتخت عراق شدت گرفته و سطح آماده‌باش امنيتي بالارفته است. روز گذشته در حالي كه بغداد سه روز عزاي عمومي را تجربه مي‌كرد نيروهاي امنيتي يك خودروي بمبگذاري شده در منطقه زيتونه در شرق پايتخت را شناسايي و خنثي كردند.
داعش در حال افول است
اگر هدف داعش جلب‌توجه بود موفق شده است. اين جمله‌اي است كه گاردين گزارش خود در خصوص افزايش دامنه فعاليت‌هاي تروريستي را با آن آغاز كرده است. نويسنده اين مطلب در ادامه مي‌نويسد: در حالي كه جهان سرگرم اما و اگرهاي جدايي انگليس از اتحاديه اروپا است، داعش توانست توجه‌ها را به سمت خود جلب كند. اتفاق‌هاي استانبول و بغداد نشان مي‌دهد كه داعش در حال خودنمايي است. بسياري از حملات تروريستي در سرتاسر جهان مورد بي‌توجهي قرار مي‌گيرند. حملات در كامرون يا كنيا يا انفجارهاي تروريستي در كابل چندان نمودي در اخبار پيدا نمي‌كنند. شايد تنها در مواردي كه قربانيان از ميان غربي‌ها باشند هم اين قبيل حوادث توجه كافي را به خود جلب مي‌كنند. هرچند در خصوص بمبگذاري در استانبول، سرويس‌هاي اطلاعاتي مي‌گويند كه عوامل انتحاري از رقه سوريه به استانبول آمده بودند اما در خصوص عراق به عنوان مثال در بيانيه داعش هم تاكيد شده است كه عوامل عراقي بوده‌اند. پيش از اين حوادث نيز سرويس‌هاي اطلاعاتي هشدار داده بودند كه اگر داعش در مسير شكست‌هاي جدي و از دست دادن زمين قرار بگيرد احتمالا دست به عمليات‌هايي بي‌نهايت خشن مي‌زند كه آمار تلفات انساني بسيار را به خود اختصاص داده باشد. جان برنان، رييس سازمان سيا ماه گذشته در نشستي با اعضاي مجلس سناي امريكا تاكيد كرده بود كه بر اساس برآوردهاي ما زماني كه فشارها بر داعش افزايش پيدا كند اين گروه دامنه كمپين ترور خود را در سطح جهاني افزايش مي‌دهد. اكنون اين پيش‌بيني درست از كار درآمده است. فلوجه كه براي اهل سنت عراق از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است آزاد شده است. در ليبي، در سرت اعضاي داعش شكست‌هاي سنگيني خورده‌اند. در يمن و افغانستان و مصر هم اتفاق‌هاي مشابهي براي جريان‌هاي تروريستي رخ داده است. گاردين در ادامه مطلب خود مي‌نويسد كه داعش تنها به دنبال هدف قرار دادن غرب نيست بلكه تلاش مي‌كند تا دست بالا را در قياس با تمام گروه‌هاي تروريستي در اختيار داشته باشد. ابوبكر البغدادي رابطه بسيار پرتنشي با ايمن الظواهري، رهبر القاعده دارد. رقابت القاعده و داعش نيز بسيار جدي در سطوح متفاوت و در مكان‌هاي مختلف در حال پيشروي است. با اين‌همه داعش آسيب‌پذيرتر از القاعده است. اين گروه سوداي خليفه‌گري در سر دارد و همين روياي بزرگ آن را ضعيف هم كرده است. از دست دادن شهرهاي اصلي مانند رقه در سوريه و موصل در عراق مي‌تواند به زودي براي داعش صورت بگيرد و همزمان ابهت اين گروه و قدرت آن را زير سوال ببرد. نويسنده اين مطلب براي گاردين در نهايت مي‌نويسد: اين تنش و دعوا ميان داعش و القاعده ادامه پيدا خواهد كرد و شايد چندسال هم طول بكشد اما زماني كه به انتها برسد برنده نه غرب است و نه بازيگران منطقه‌اي بلكه برنده گروهي است كه توانسته اهداف مشخص‌تر و محدودتري را براي خود تعيين كند و بازي در زمين را هم محتاطانه‌تر پيش ببرد: القاعده.