تداوم نارضايتي امريكايي‌ها از دستاوردهاي برجام
احمد خرم
وزير اسبق راه و شهرسازي
طرح اخير مجلس نمايندگان امريكا مبني بر عدم فروش هواپيما قبل از هر چيز نشان‌دهنده اين است كه بخشي از هيات حاكمه ايالات متحده از نتايج برجام راضي نيست. امريكايي‌ها توقع نداشتند كه هيات مذاكره‌كننده ايراني بازي مذاكره را پيروز شوند، پيروزي كه نه تنها شادي مردم ايران را سبب شد بلكه موجب تحسين مقام معظم رهبري از ديپلمات‌هاي كشورمان شد. مجلس نمايندگان امريكا طرحي را تنظيم كرده كه برمبناي آن امكان فروش هواپيماي مسافربري به ايران را از بين مي‌برد. اين مصوبه مصداق تحت فشار گذاشتن ايران توسط امريكايي‌ها است، چرا كه امريكايي‌ها به اين نتيجه رسيدند كه تحريم عليه ايران موثر بوده و قصد دارند به اين رويه ادامه دهند. بخش مهمي از مسوولان سياسي امريكا نسبت به تحقق برجام موضعي منفي و تمايل دارند كه تنش بين دو كشور افزايش پيدا كند. اين در شرايطي است كه در مذاكرات هسته‌اي نيز مشخص شد كه ايران اهداف صلح‌آميز را دنبال مي‌كرد و در برنامه هسته‌اي كشور هم تلاشي براي دستيابي به تسليحات هسته‌اي وجود نداشت. حال جمهوريخواهان و طيف راست حزب دموكرات قصد دارند تحريم‌ها ادامه داشته باشد تا شايد ايران دست به عملي بزند كه توجيه‌كننده رفتار غيرمسوولانه آنها باشد. مذاكره در جهان كنوني كار سختي است، پيروزي در آن كار سخت‌تري است و اگر نماينده كشور ايران در مقابل ابرقدرت‌هاي جهان باشيد، كار به مراتب سخت‌تر و پيچيده‌تر مي‌شود. همين امر سبب شد كه امريكايي‌ها تصور كنند كه ايران نمي‌تواند در برجام پيروز شود. خوشبختانه ديپلمات‌هاي كشورمان توانستند اين پيچ را با موفقيت طي كنند و رضايت مردم و رهبري را جلب كنند. اما مذاكرات نتوانست تندروهاي ايراني و امريكايي را ساكت كند. اصولگرايان افراطي در ايران و جمهوريخواهان و نو كان‌ها در امريكا، تمام تلاش خود را براي شكست برجام گذاشتند. به همين روي مساله‌اي مانند هواپيما ندادن تا اين اندازه برجسته مي‌شود. حمل و نقل هوايي و هواپيماي مسافربري علاوه بر مسائل اقتصادي، ابعاد انساني هم دارد و تقويت ناوگان هوايي مي‌تواند تلفات انساني را كاهش دهد. درواقع حتي اگر مسائل كشورها حل نشود، بايد با تجهيزات هواپيماي مسافربري مانند دارو نگاه انساني داشت و از محدوديت بر آن خودداري كرد، هر چند كه چنين چيزي تاكنون ديده نشده و امريكايي‌ها هنوز بر محدوديت‌هاي هوايي پافشاري مي‌كنند. اگر حرف فوق به تصويب مجلس نمايندگان و حتي سنا هم برسد توسط اوباما وتو خواهد شود ولي مساله اين است كه دوره اوباما به زودي تمام مي‌شود. بويينگ هم اگر به خريد و فروش با ايران ادامه دهد تحت فشار لابي‌هاي اقتصادي جمهوريخواهان قرار مي‌گيرد. درنتيجه به نظر مي‌رسد كه معادلات بسيار پيچيده هستند. فضاي كلي امريكا، فضاي مسمومي است؛ چرا كه دهه‌ها است تبليغات ضد ايراني در اين كشور ادامه دارد و در ميان كانديداهاي دوره آتي، كلينتون و ترامپ، گزينه‌اي ميانه‌رو مانند اوباما وجود ندارد. به همين دليل بايد گفت مشكلات ادامه خواهند داشت و پيچيدگي شرايط را بايد با عمل سنجيده پاسخ داد.