تلاش دبيركل اوپك در تهران براي بهبود بازار نفت
نگاه خيره بازار نفت به مذاكرات باركيندو و زنگنه
گروه اقتصادي | بالاخره بعد از همه رايزني‌ها و حرف و حديث‌هاي مختلف طرح فريز نفتي وارد فاز جديد خود شد. ديشب باركيندو، دبيركل اوپك براي ديدار و گفت‌وگو با وزير نفت ايران درباره وضع بازار نفت، عرضه و تقاضا و طرح تثبيت سطح توليد نفت، براي نخستين‌بار به تهران آمد تا به بازار نفت سروساماني دهد.
حالا ديگر بازار نفت خيره به مذاكراتي است كه مي‌تواند سرنوشت قيمت را تعيين كند. محمد باركيندو نيجريه‌اي در نشست اخير اعضاي سازمان كشورهاي صادر‌كننده نفت (اوپك) در وين، با اجماع به عنوان دبيركل تازه اين سازمان برگزيده شد و امروز سه‌شنبه (١٦ شهريورماه) با بيژن زنگنه، وزير نفت ديدار و مذاكره مي‌كند تا نخستين مذاكرات رسمي‌اش در اين سمت را رسما كليد بزند. وي از طرف كشورش و البته اوپك حاوي پيامي است كه مي‌تواند بازار نفت را دستخوش تغييرات قابل توجهي كند. با نزديك شدن زمان برگزاري نشست غيررسمي اعضاي اوپك در تاريخ پنجم مهرماه در حاشيه مجمع بين‌المللي انرژي (آي‌يي‌اف) در الجزاير، رايزني و مذاكره ميان كشورهاي عمده توليدكننده نفت عضو و غيرعضو اوپك افزايش يافته است. موضوعي كه مورد تاييد كارشناسان است.
نيم‌نگاهي به سابقه نفتي باركيندو نشان مي‌دهد وي مدت كوتاهي رياست شركت ملي نفت نيجريه (ان‌ان‌پي‌سي) را بر عهده داشته و براي مدت كوتاهي به دليل نبود اجماع بر سر انتخاب دبيركل در اين سازمان، به طور موقت عهده‌دار اين مسووليت بود. با اين حال اعضاي اوپك سه ماه پيش درحالي براي انتخاب دبيركل جديد اين سازمان به اجماع رسيدند كه اين موضوع سال‌ها با بن‌بست روبه‌رو بود. و موجب شده بود تا نبود اجماع براي انتخاب يك فرد، دوره دبيركلي عبدالله سالم البدري ليبيايي را به درازا بكشاند.
بر اساس روال عادي كه هر دبيركل براي يك دوره سه ساله انتخاب مي‌شود و اين دوره براي يك بار ديگر قابل تمديد است، البدري بايد در سال ٢٠١٣ از اين مسووليت كنار مي‌رفت، اما مدت دبيركلي وي بارها تمديد شد و تا سال ٢٠١٦ ادامه يافت. با توجه به سازوكار تصميم‌گيري در اوپك براي انتخاب دبيركل، همه ١٤ عضو اين سازمان بايد درباره يك نامزد اجماع كنند.
باركيندو از نيجريه، ماهندرا سيره گار از اندونزي و علي رودريگز از ونزوئلا، در آخرين مرحله راي‌گيري از ديگر رقباي خود شانس بيشتري داشتند براي دبيركلي اوپك داشتند. هر چند نخستين ديدار باركيندو از تهران به عنوان دبيركل اوپك، مي‌تواند به عنوان سفري براي آشنايي با ديدگاه‌هاي مسوولان نفتي ايران درباره بازار جهاني نفت تلقي شود، اما شواهد از مذاكرات جدي با هدف دستيابي به ديدگاه مشترك درباره مديريت بازار، حكايت دارد.
اميرحسين زماني‌نيا، معاون وزير نفت در امور بينالملل و بازرگاني درباره سفر دبيركل اوپك به ايران، گفته است: طرح تثبيت سطح توليد نفت و بررسي وضع بازار جهاني نفت، از محورهاي اصلي مذاكره باركيندو و زنگنه خواهد بود.
احتمال توافق درباره طرح تثبيت سطح توليد نفت و همكاري براي اجراي آن در نشست الجزاير كه با حضور توليدكنندگان عضو و غيرعضو اوپك برگزار مي‌شود، وجود دارد. در اين نشست قرار است درباره بازار جهاني نفت نيز رايزني شود. همين موضوع، از هم‌اكنون در بازارهاي جهاني نفت تاثير مثبت گذاشته و قيمت‌ها را بالا برده است. به گزارش منابع غيررسمي، دبيركل اوپك تلاش مي‌كند تا در سفر به تهران، ايران را به همراهي با اجراي طرح تثبيت سطح توليد نفت، ترغيب كند. عربستان سعودي و ديگر توليدكنندگان عمده نفت، به علت ادامه كاهش قيمت جهاني نفت كه منجر به كسري بودجه گسترده اين كشورها شده است، از اجراي طرح تثبيت سطح توليد نفت، حمايت كرده‌اند. در حالي كه ايران بارها اعلام كرده است تا زمان پس‌گرفتن سهم خود از بازار نفت، هيچ محدوديتي را براي توليد نمي‌پذيرد.
پيش از اينها و براساس گزارشي كه شانا سايت رسمي وزارت نفت منتشر كرده است، وزير نفت ايران درباره حمايت از طرح فريز نفتي و طرح‌هاي مشابه براي مديريت عرضه در بازار جهاني نفت گفته است: ايران از هر اقدامي براي مديريت بازار حمايت مي‌كند، اما بايد توجه داشت كه تهران در بي‌ثباتي بازار نقشي نداشته، زيرا در زمان بروز بي‌ثباتي در بازار صادرات نفت ايران تنها حدود يك ميليون بشكه در روز بوده است.
زنگنه تاكيد كرده است: انتظار داريم كشورهايي كه ثبات را به هم ريخته‌اند نقش و سهم خود را در برگرداندن ثبات به بازار ايفا كنند. وي افزوده است: بازگرداندن سهم ايران در بازار نفت مهم است و يك خواست ملي به شمار مي‌رود؛ معنا ندارد ايران كه سال‌ها تحريم بوده و در بي‌ثباتي بازار نقشي نداشته است، اكنون براي ايجاد ثبات در بازار فداكاري كند. وزير نفت ايران تاكيد كرده است، ايران براي بهبود بازار نفت با اوپك همراهي مي‌كند اما انتظار داريم كه ديگران نيز حقوق طبيعي ما را در نظر گيرند.
نشست پيشين توليدكنندگان عضو و غيرعضو اوپك براي تثبيت سطح توليد نفت در ماه آوريل (٢٩ فروردين ماه) در دوحه قطر، به دليل كارشكني و پافشاري عربستان بر لزوم همراهي ايران با اين برنامه، به شكست منجر شد. اما تداوم روند كاهشي قيمت نفت از فروردين ماه امسال تاكنون به علت مازاد عرضه در بازارهاي جهاني كه چشم‌انداز مطلوبي نيز در ماه‌هاي پيش رو ندارد، توليدكنندگاني مانند عربستان را وادار به عقب‌نشيني از مواضع سرسختانه پيشين خود كرده است.
اگرچه عربستان و همپيمانانش با انگيزه‌هاي سياسي، همچنان بر لزوم شركت ايران در طرح محدوديت سطح توليد تاكيد دارند، روسيه به عنوان بزرگ‌ترين توليدكننده نفت غير اوپك، از موضع ايران در اين باره حمايت كرده است. ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه به طور ضمني از معاف شدن ايران از طرح تثبيت سطح توليد نفت، حمايت كرده است.