تهران و لندن رابطه دوجانبه را به سطح سفير ارتقا دادند
خروج رابطه ايران و انگليس از اغما
گروه ديپلماسي | «8 آذر 1390، تجمع دانشجويان معترض مقابل سفارت انگلستان در تهران و ورود آنها به داخل ساختمان سفارتخانه و باغ قلهك.» آغاز تنش‌هاي لفظي ميان مقام‌هاي دولت وقت ايران و انگلستان. «9 آذر 1390، ويليام هيگ، وزير امور خارجه وقت بريتانيا به پارلمان اين كشور در لندن رفت و در جريان سخنراني‌اش دستور تعطيلي فوري سفارتخانه ايران در انگلستان را صادر و قطع رابطه ديپلماتيك با ايران را هم اعلام كرد.» كارمندان سفارتخانه ايران در لندن 48 ساعت فرصت داشتند تا خاك انگلستان را ترك كنند. رابطه ميان تهران و لندن پس از اين اتفاق در اغماي كامل فرو رفت تا يك سال پس از اين تاريخ در خرداد 1391 كه علي اكبر صالحي، وزير امور خارجه وقت ايران در حاشيه نشستي در كابل، پايتخت افغانستان با همتاي انگليسي خود ديدار كرد. رايزني‌هاي اوليه پس از قطع رابطه از همان ديدار در كابل آغاز شد و يك ماه پس از رويارويي صالحي و هيگ در 25 تيرماه بود كه دو كشور به سنت تعيين حافظ منافع براي هم در پايتخت‌ها تن دادند. عمان، حافظ منافع ايران در انگليس و سوئد پذيراي همين عنوان براي انگليس بود. رابطه ايران و انگليس تا پايان دولت دهم رابطه كج‌دار و مريزي باقي ماند تا اينكه در مهرماه 1392، محمدجواد ظريف براي نخستين‌بار به عنوان وزير امور خارجه ايران به مجمع عمومي سازمان ملل رفت و با ويليام هيگ، همتاي انگليسي خود ديدار كرد. يك ماه پس از اين تاريخ رايزني‌هاي پشت پرده جواب داد و محمدحسن حبيب‌الله‌زاده به عنوان كاردار غيرمقيم ايران در لندن و جي شارما نيز به عنوان كاردار غيرمقيم و ترددي انگلستان در تهران انتخاب شدند. از آن زمان دو كشور در مسير حل اختلاف‌ها درخصوص مساله ورود معترضان ايراني به داخل سفارت و ساير چالش‌هاي في‌مابين گام برداشتند. دي ماه سال 1394 در حالي كه پيش‌بيني مي‌شد ايران و انگليس در مسير ارتقاي رابطه به سطح سفير گام برداشته‌اند، لندن نيكلاس هاپتون را به‌عنوان كاردار جديد اين كشور در تهران منصوب كرد؛ اقدامي كه نشان مي‌داد احتمالا كاردار جديد به‌زودي رداي سفارت را برتن خواهد كرد و به همين دليل انگليسي‌ها ترجيح دادند ابتدا وي را به عنوان كاردار راهي تهران كنند.
تلاش‌هاي انگلستان براي ارتقاي رابطه با ايران در روزهاي پسابرجام شدت گرفت. فيليپ هاموند، وزير امور خارجه وقت انگلستان در تابستان سال 94 دقيقا يك سال پيش در چنين مقطع زماني براي نخستين‌بار به عنوان وزير امور خارجه انگلستان به تهران آمد. در همان مقطع زماني نيز گفته شد كه اين سفر و ديدار با ظريف تلاشي است براي احياي رابطه دو كشور به شكل كامل. در جريان همين سفر بود كه سفارت جمهوري اسلامي ايران در لندن نيز بازگشايي شد.
ارتقاي سطح رابطه، خواست دوجانبه است
«يكي از مسائلي كه در دستور كار ما است ارتقاي سطح رابطه با انگلستان است و اين مساله خواست هر دو كشور است و اميدوار هستيم كه اين پروسه مسير عادي خود را به خوبي طي كند و دو كشور بتوانند رابطه را به سطح سفير برسانند.» اين جمله را صبح روز گذشته بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت امور خارجه كشورمان در پاسخ به سوال «اعتماد» درخصوص صحت زمزمه‌هاي رسانه‌اي در مورد ارتقاي رابطه انگليس و ايران به سطح سفير به اهالي رسانه گفت. بهرام قاسمي در اين خصوص گفت: رابطه ايران و انگلستان گاهي با فراز و فرودهايي همراه بوده است. در گذشته رابطه دوجانبه ايران و انگلستان به دلايلي قطع شد اما مجددا اين رابطه از سر گرفته شد و سفارتخانه‌هاي دو كشور در تهران و لندن بازگشايي شد. بخش‌هاي كنسولي نيز باز شد و آغاز به كار كردند و روابط دو كشور به سطح كارداري رسيد. يكي از مسائلي كه در دستور كار ما است ارتقاي سطح رابطه با انگلستان است و اين مساله خواست هر دو كشور است و اميدوار هستيم كه اين پروسه مسير عادي خود را به خوبي طي كند و دو كشور بتوانند رابطه را به سطح سفير برسانند. قاسمي در ادامه افزود: البته داشتن رابطه در سطح سفير به اين معنا نيست كه تمام اختلاف‌ها و مسائل ميان دو كشور حل و فصل شده است يا تمام ديدگاه‌هاي دو كشور يكسان است. چنين الگو و رابطه‌اي ميان هيچ دو كشوري در سطح بين‌المللي وجود ندارد. ايران و انگلستان نيز در تمام مسائل با هم ديدگاه‌هاي مشترك ندارند. پروسه ارتقاي رابطه در حال تكميل است و اميدوارم در زمان مناسب انجام و اعلام شود. ايران ديدگاه‌هاي خود را به صراحت اعلام مي‌كند در شرايطي كه پاسخ سخنگوي وزارت امور خارجه كشورمان به سوال «اعتماد» در رسانه‌هاي داخلي و بين‌المللي به قريب‌‌الوقوع بودن ارتقاي سطح رابطه ميان تهران و لندن تعبير شد، هنوز هياهوي رسانه‌اي پيرامون اين مساله فروكش نكرده بود كه وزارت امور خارجه كشورمان خبر تعيين و اعزام سفراي ايران و انگلستان به لندن و تهران را اعلام كرد. بنابرخبر منتشر شده از سوي وزارت امور خارجه كشورمان، بعدازظهر روز گذشته (15 شهريورماه) حميد بعيدي‌نژاد، سفير جديد ايران در بريتانيا و نيكولاس هاپتون، همتاي انگليسي وي در تهران با وزراي امور خارجه دو كشور در پايتخت‌ها ديدار كردند. در اين دو ديدار همزمان سفراي جديد رونوشت استوارنامه‌هاي خود را به محمد جواد ظريف و بوريس جانسون، وزير امور خارجه انگلستان تقديم كردند. به گفته يك مقام آگاه در وزارت امور خارجه، سفارتخانه‌هاي جمهوري اسلامي ايران و بريتانيا از بيش از يك سال پيش در پايتخت‌ها فعال بوده‌اند و تمام امور جاري توسط كاردارهاي دو كشور هدايت مي‌شده است. به گفته اين منبع، با محقق شدن شرايط براي ارتقاي روابط، مقام‌هاي دو كشور تصميم گرفتند كه سفراي خود را در تهران و لندن مستقر كنند. اعزام سفراي ايران و انگلستان به دو كشور هرچند ارتقاي رابطه به حساب مي‌آيد اما به معناي حل‌و‌فصل مسائل في‌مابين نبوده و مقام‌هاي كشورمان تاكيد دارند كه ايران كماكان ديدگاه‌هاي خود را به‌صورت دوجانبه و به صراحت اعلام خواهد كرد.
ديروز مذاكره‌كننده هسته‌اي، امروز سفير
حميد بعيدي‌نژاد، مديركل امور سياسي و امنيت بين‌المللي وزارت خارجه و عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي و رييس هيات كارشناسي ايران در مذاكره با 1+5، از ديروز تمام اين عناوين را در سابقه كاري خود گذاشت و عنوان جديد نخستين سفير ايران در انگليس پس از پنج سال قطع و كاهش روابط بين تهران و لندن را به خود اختصاص داد. بعيدي‌نژاد در سال 1368 از دانشكده روابط بين‌الملل وزارت خارجه فارغ‌التحصيل و در همان سال هم جذب اين وزارتخانه شد. به گزارش فارس، بعيدي‌نژاد حرفه خود را به‌عنوان كارشناس خلع‌سلاح در وزارت امور خارجه آغاز و در برنامه خلع‌سلاح سازمان ملل متحد در سال 1990 شركت كرد. او پس از آن براي نخستين بار به عنوان نماينده ايران در كميته خلع سلاح مجمع عمومي سازمان ملل متحد در سال 1991 شركت كرد. پس از آن وي به‌طور جدي در مذاكرات كنوانسيون ممنوعيت سلاح‌هاي شيميايي در كنفرانس خلع‌سلاح در ژنو شركت و همچنين در مذاكرات اجراي آن كنوانسيون در سازمان تازه تاسيس شناخته شده در لاهه، شركت كرد. بعيدي‌نژاد به عنوان دبير اول نمايندگي ايران از سال 1992 تا سال 1996 در نمايندگي دايم ايران در سازمان ملل متحد در ژنو و معاون نماينده ايران دركنفرانس خلع سلاح (CD) منصوب شد و طي اين سال‌ها در مذاكرات كنفرانس خلع سلاح پيرامون مذاكره معاهده منع آزمايش هسته‌اي شركت مي‌كرد. وي حرفه خود را در تهران به عنوان رييس اداره امور خلع سلاح وزارت امور خارجه ادامه داد و از سال 1999 تا سال 2002 به‌عنوان رايزن خلع‌سلاح در هيات نمايندگي ايران در مقر سازمان ملل در نيويورك منصوب بود و فعاليت كرد. پس از بازگشت به تهران او به‌عنوان رييس اداره امور سياسي چند جانبه و پس از آن مديركل امور سياسي بين‌المللي كه عمدتا شامل مسائل خلع‌سلاح است، مشغول به كار شد. وي از سال 2008 تا سال 2011، به عنوان سفير و معاون نماينده دايم ايران در سازمان ملل متحد در ژنو خدمت كرده است. بعيدي‌نژاد در آگوست 2013 به عنوان مديركل امور سياسي و امنيت بين‌المللي وزارت خارجه منصوب شد و به عنوان يكي از اعضاي تيم جديد مذاكرات هسته‌اي ايران و رييس هيات كارشناسي مذاكرات برنامه اقدام مشترك ژنو و همچنين مذاكرات برنامه جامع اقدام مشترك وين (برجام) فعاليت كرده است.
از دوحه و صنعا تا تهران
نيكلاس هاپتون كه دي ماه ۱۳۹۴ به عنوان كاردار جديد انگليس در ايران و به جاي شارما منصوب شد در كارنامه كاري خود حضور در سفارتخانه‌هاي انگليس در قطر و يمن را دارد. «هاپتون» از زمان پيوستن به وزارت خارجه انگليس در سال 1989 در سمت‌هاي گوناگوني فعاليت كرده است. وي همچنين در دولت انگليس عهده‌دار سمت‌هايي در ارتباط با امور امنيت ملي بوده است.
خبرهاي توييتري و اينستاگرامي دو سفير
نيكلاس هاپتون و حميد بعيدي‌نژاد نخستين اظهارنظرهاي خود به‌عنوان سفراي جديد ايران و انگلستان را در توييتر و اينستاگرام خود انجام دادند. حميد بعيدي نژاد با انتشار عكس ديدار خود با بوريس جانسون، وزير امور خارجه بريتانيا در اينستاگرام خود نوشت: اميدوارم با عنايت‌اللهي و دعاي خير شما خوبان بتوانم در خدمت به اهداف نظام جمهوري اسلامي ايران و خدمت‌رساني به مردم عزيز كشورمان موفق شوم. نيكلاس هاپتون نيز در صفحه توييتر خود ضمن ابراز خرسندي از اينكه به عنوان سفير جديد انگلستان در ايران منصوب شده است، نوشت: به دنبال مرحله بعدي همكاري ميان ايران و انگليس هستم.
لحظه‌اي مهم در رابطه تهران – لندن
«بوريس جانسون» وزير خارجه بريتانيا نيز روز گذشته پس از پذيرش رونوشت استوارنامه حميد بعيدي‌نژاد از ارتقاي روابط اين كشور با ايران استقبال كرد. وي در بيانيه‌اي كه به مناسبت تبادل سفير با تهران صادر كرده، اين مساله را «لحظه‌اي مهم در روابط» انگلستان و ايران توصيف كرده است. جانسون افزود: «ارتقاي روابط ديپلماتيك اين فرصت را در اختيار ما قرار مي‌دهد كه بحث‌هاي‌مان را در مورد طيفي از موضوعات از جمله موارد كنسولي كه من عميقا از آنها نگرانم و پيش از اين هم با وزير خارجه (محمد جواد ظريف) در ميان گذاشته‌ام، توسعه دهيم.»وزير خارجه انگلستان در اين مورد گفت: «اميدوارم اين آغازگر همكاري سازنده‌تري ميان كشورهاي‌مان بوده و اين امكان را به ما بدهد كه موضوعاتي چون حقوق بشر، نقش ايران در منطقه و همچنين ادامه اجراي توافق هسته‌اي و توسعه روابط تجاري ميان دو كشور را به نحوي مستقيم‌تر مورد بحث قرار دهيم.»