حقوقدان برنده شد

از حمله مالياتي هيلاري تا انتقاد برجامي ترامپ

دونالد: ايران پس از توافق هسته‌اي به يك قدرت بزرگ تبديل مي‌شود

ميثم سليماني

نخستين مناظره كانديداهاي رياست‌جمهوري امريكا دوشنبه شب به وقت نيويورك و سه‌شنبه صبح به وقت تهران، در دانشگاه هافستراي نيويورك برگزار شد؛ مناظره‌اي كه شايد بتوان آن را پربيننده‌ترين مناظره تاريخ سياسي امريكا دانست و گفته مي‌شود كه 80  ميليون بيننده داشته است، جايي كه در آن دونالد ترامپ و هيلاري كلينتون براي نخستين‌بار رودرروي هم قرار گرفتند. دو طرف اگرچه با چهره‌اي خندان روي سن آمدند اما اين چهره خندان را مي‌توان پيش درآمدي براي يك مناظره جدي دانست كه ميليون‌ها نفر پاي‌گيرنده‌هاي خود به صورت زنده در حال تماشاي آن بودند؛ مناظره‌اي كه از طريق آن بناست مردم امريكا نامزدهاي انتخاباتي خود را بيشتر بشناسند و راحت‌تر تصميم‌گيري كنند. با اين وجود به نظر مي‌رسد نخستين مناظره شخصيت دو طرف را به رخ تماشاگران كشيد. هيلاري كلينتون نماد يك سياستمدار كهنه‌كار امريكايي بود كه با كوله‌باري از تجربه سياسي پا به عرصه اين رقابت گذاشته و خود را به‌طور كامل براي رويارويي با دونالد ترامپ آماده كرده و تمامي سناريوهاي موجود را در برابر ترامپ مورد ارزيابي قرار داده است. اما در طرف مقابل دونالد ترامپ تلاش كرد خود را تا مي‌تواند از نقش يك سياستمدار براي رياست‌جمهوري امريكا دور كند و در طول اين مناظره تاكيد داشت كه بيش از اينكه يك سياستمدار باشد يك تاجر و دلال معاملات املاك است چرا كه در تمامي صحبت‌هاي ترامپ متر و معيار براي او پول و سود و زيان بود. او نيز هرچند در برابر كلينتون خود را آماده كرده بود اما بر خلاف مناظره‌هاي درون حزبي جمهوريخواهان بيش از اينكه در موضع تهاجم قرار گيرد در موضع تدافعي قرار گرفت و تلاش كرد تا صحبت‌هاي خود را توجيه كند و در مورد بسياري از مسائل توضيح دهد. با اين وجود موضوعات اصلي مناظره به رونق امريكا، مسير امريكا و امنيت امريكا معطوف شد و طبق سيستم مناظره امريكا در هر بخش مجري يك سوال مي‌پرسيد و هرفرد دو دقيقه راجع به آن توضيح مي‌دادند و هرطرف در حدود پانزده دقيقه در هر بخش به صورت آزاد به مناظره مي‌پرداختند.
رونق امريكا
در بخش اول مناظره انتخاباتي، لستر هالت، مجري اين مناظره در خصوص برنامه نامزدها براي ايجاد اشتغال در امريكا سوال كرد و هيلاري كلينتون آغاز‌كننده اين بحث بود. وي در پاسخ به اين موضع گفت كه قصد دارد كار را بر مبناي توزيع منابع پيش ببرد و ماليات ثروتمندان را افزايش دهد و در راستاي رشد طبقه متوسط امريكا قدم بردارد. او عنوان كرد زماني كه دونالد ترامپ شغل خود را آغاز كرد 16ميليون دلار از پدرش براي گسترش شركت خود قرض گرفت، در صورتي كه پدر من تجارت كوچكي داشت و به فعاليت مشغول بود. ما بايد اقتصادي داشته باشيم كه به كار همگي بيايد و تمام طبقات كشور را پوشش دهد و تنها اين اقتصاد در راستاي اهداف ثروتمندان قرار نگيرد. در اين شرايط بايد شغل‌هاي با درآمدهاي خوب ايجاد شود و سرمايه‌گذاري من براي آينده مردم است. وي در ادامه اين سخنان گفت: شغل‌هاي ما در حال خارج شدن از كشور هستند. چين با نگه داشتن نرخ ارز خود كاري را انجام مي‌دهد كه مشاغل ما را تضعيف مي‌كند و ميلياردها دلار ارز را به خارج از كشور مي‌برد. ما اكنون تبديل به صندوق پس انداز براي چين شده‌ايم و بسياري از كشورهاي ديگر نيز اين كار را با ما انجام مي‌دهند. او در ادامه تاكيد كرد كه ما نبايد اجازه دهيم كه هزاران هزار شغل از كشور خارج شود. بر اساس طرحم، من ماليات‌ها را بسيار كاهش خواهم داد و ماليات 35درصدي براي شركت‌هاي بزرگ را به 15درصد مي‌رسانم و اين موضوع بيش از هر زمان ديگري ايجاد شغل مي‌كند. شركت‌ها مجدد به امريكا باز مي‌گردند و ‌شركت‌هاي جديد به وجود آمده و مشتاق هستم كه اين كار را ببينيم و قراردادهاي تجاري خودمان را تصحيح كنيم و اجازه ندهيم مشاغل كشورما را بدزدند و اگر شركتي كه از كشور خارج مي‌شود بايد براي ورود محصولات آنها به داخل تعرفه قايل شويد. كلينتون در پاسخ به اين موضوع گفت كه ما تنها 5درصد از جمعيت جهان هستيم و بايد با 95درصد ديگر مردم جهان كار انجام دهيم و بايد سيستمي ايجاد كنيم كه به كار پاداش دهد نه فقط به تجارت؛ من هم حمايت مي‌كنم از كاهش ماليات، اما اينكه بياييم ماليات پردرآمدترين قشر جامعه را كم كنيم اقتصاد كشور را به سمت رشد نمي‌برد. ترامپ در بخشي از صحبت‌هاي خود با اشاره به ثروت پدر خود كه به او ارث رسيد، گفت: پدر من در سال 1987 يك شركت بسيار كوچك داشت و من آن را تبديل به تجارتي كردم كه ميلياردها دلار ارزش دارد. وي در ادامه گفت: زماني كه خانم كلينتون در مورد اصلاح قراردادها سخن مي‌گويد، آنها سي سال است كه در جريان امور قرار دارند و بايد سال‌ها قبل دست به چنين كاري مي‌زدند، اتفاقي كه براي مشاغل ما رخ داده اين است كه اكنون 20 تريليون دلار كسري بودجه وجود دارد و شرايط بسيار بحراني است. كلينتون در دفاع از شرايط كنوني اقتصادي كشور گفت: ما در هشت سال پيش بدترين بحران را از دهه30ميلادي تجربه كرديم و دليل آن هم كاهش ماليات‌ها و ولنگاري وال استريت بود. در سال 2006 آقاي ترامپ گفت كه من اميدوارم اقتصاد سقوط كند تا من سود كنم و در اين شرايط 9ميليون شغل از بين رفت، 7ميليون نفر خانه‌هاي خود را از دست دادند و 13 تريليون‌دلار از منابع نيز نابود شد. ما حالا از آن شرايط خارج شديم و به جايي رسيديم كه شرايط را بهتر كنيم، آيا مي‌خواهيم دوباره به گذشته برگرديم؟ وي در ادامه عنوان كرد: كارشناسان، برنامه مالياتي ترامپ را مورد ارزيابي قرار دادند و اعلام كردند كه اگر اين برنامه اجرا شود به ضرر طبقه متوسط تمام خواهد شد و سه ميليون شغل از بين مي‌رود، اما همان افراد و كارشناسان با نگاه به برنامه من تاكيد كردند با اجراي آن مي‌توان 10 ميليون شغل ايجاد كرد كه از جمله تاكيد من سرمايه‌گذاري روي منابع انرژي پاك تجديد پذير است. ترامپ در پاسخ به اين موضوع عنوان كرد كه انرژي‌هاي پاك مناسب نيست و اوباما هرچند مشوق‌هايي به شركت‌هايي كه اين كار را انجام مي‌دادند، ارايه داد اما بدهي‌هاي زيادي را به بار آورد. مشاغل در حال خارج شدن از كشور هستند و شما سي سال است كه در راس كار قرار داريد و هيچ كاري نتوانستيد انجام دهيد. ترامپ در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به قراردادهاي بين‌المللي دولت اوباما گفت: شما مي‌خواهيد بزرگ‌ترين معافيت‌هاي مالياتي خارجي را ارايه بدهيد در صورتي كه من مي‌خواهم در سراسر كشور معافيت‌هاي مالياتي ارايه دهم و ضوابط را كم ‌كنم و شما مي‌خواهيد اين ضوابط را افزايش دهيد. در بخش ديگري از اين مباحث دونالد ترامپ در توضيح نحوه كاهش ماليات‌ها گفت: من ماليات‌ها را كمك مي‌كنم. شركت‌هاي بزرگ نمي‌توانند كار كرده و مشاغل ايجاد كنند چرا كه ماليات‌هاي بالايي پرداخت مي‌كنند و سيستم ديوان‌سالاري در كشور وجود دارد كه مانع بر سر ايجاد مشاغل ايجاد مي‌كند. رييس‌جمهور نمي‌تواند مشاغلي كه خارج شده‌اند را باز گرداند. اكنون پنج‌هزار ميليارد دلار در خارج سرمايه داريم كه دولت نمي‌تواند آنها را به داخل كشور بازگرداند اما من اين كار را انجام مي‌دهم. كلينتون در پاسخ به اين موضوع گفت: ولي در برنامه اقتصادي تو يك چيزي به نام «حفره ترامپ» وجود دارد. معافيت‌هاي مالياتي كه در برنامه تو وجود دارد به نفع تو، خانواده تو و امثال تو است. زيرا اين منافع از بالا به پايين سرازير مي‌شود و همين شرايط بود كه موجب شد در سال 2009به چنين مصيبتي دچار شويم. اين سياست در گذشته جواب نداده و بسياري از افراد باهوش و ثروتمند اين موضوع را مي‌دانند. نامزد جمهوريخواهان در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا نيز عنوان كرد: سياستمدارها هميشه حرف‌هاي قشنگ مي‌زنند، ولي افرادي مانند خانم هيلاري تصميمات بد گرفتند. ما بدترين برنامه احياي اقتصادي را شاهد هستيم و تنها بورس است كه شرايط مناسبي دارد كه به عقيده من يك حباب است و اگر نرخ بهره بالا برود اين حباب نيز از بين مي‌رود. ما با يك حباب زشت چاق مواجه هستيم. خزانه‌داري امريكا كار سياسي مي‌كند. به زودي اوباما به جايي نقل مكان مي‌كند كه تا آخر عمر گلف بازي كند، اما با رفتن او نرخ بهره اندكي جابه‌جا شود شاهد تركيدن حباب خواهيم بود. دونالد ترامپ در پاسخ به سوالي در مورد عدم انتشار ليست حسابرسي مالياتي خود گفت: من دوست ندارم آن را منتشر كنم و در آمد من به‌طور مرتب در حال حسابرسي است و زماني كه تمام شود آن را نشان خواهم داد. من در كميسيون انتخابات يك اظهارنامه مالياتي ثبت كردم كه در آن عنوان كردم درآمد كنوني من 694ميليون دلار است. 10، پانزده سال پيش كسي تصور نمي‌كرد كه در آمد من اينقدر پايين باشد. درآمد كشور ما در حال حاضر به حدي بد است كه همه سر امريكا كلاه مي‌گذارند. تراز تجاري امريكا 800ميليارد دلار منفي است. با اين وجود به محض اينكه حسابرسي و نظارت‌ها انجام شود آن را منتشر مي‌كنم. من به ماليات دادن عادت كرده‌ام. من اظهارنامه مالياتي خودم را با وجود خواسته‌هاي وكلايم منتشر مي‌كنم، اما وقتي كه خانم كلينتون سه هزار ايميلي را كه پاك كرده منتشر كند؛ به محض اين كار، من اظهارنامه مالياتي را منتشر مي‌كنم. هيلاري كلينتون در جواب به صحبت‌هاي ترامپ گفت: نوع حرف زدن ترامپ مثال ديگري از حرف‌هاي بي‌ربط او است. چهل سال است فردي كه مي‌خواهد نامزد انتخابات شود اظهارنامه‌هاي خود را منتشر مي‌كند. مي‌دانيم كه IRS گفته است كه مشكلي در انتشار اين اظهارنامه‌ها نيست. اما به نظر من ترامپ به اندازه‌اي كه ادعا مي‌كند پولدار نيست يا آن‌گونه كه مدعي است در فعاليت‌هاي نيكوكاري حضور ندارد. يا اينكه شايد همه فعاليت‌هاي تجاري ترامپ را نمي‌دانيم و حتي بدهي‌هاي زيادي به وال استريت و بانك‌هاي خارجي دارد يا نمي‌خواهد مردم امريكا بدانند هيچ‌وقت ماليات فدرال خود را نپرداخته است. او ماليات‌هاي كازينوهاي خود را نپرداخته است. اين يعني صفر؛ صفر براي سربازان، بازنشسته‌ها و مدارسي كه از طريق ماليات‌ها حمايت مي‌شوند. سوال اصلي اينجاست كه وقتي او به كاخ سفيد مي‌رود به آنهايي كه طلبكار هستند چگونه مي‌خواهد بدهي‌هاي خود را پرداخت كند. در خصوص ايميل‌ها نيز بايد بگويد كه من بر سر ايميل‌ها اشتباه كردم و از سرور شخصي استفاده كردم و اين اشتباه را نيز پذيرفتم. اما ترامپ در واكنش به اين گفته‌ها عنوان كرد: استفاده از سرورهاي شخصي عمدي بود و همه كشور اين را مي‌دانند. همچنين صحبت‌هايي كه از ماليات كرديد، نشان داديد كه چيزي از ماليات نمي‌دانيد. تمام سرمايه من به 4ميليارد دلار مي‌رسد و با تمام بانك‌هاي داخلي و خارجي كه معامله مي‌كنم معتبر هستند و وقت آن رسيده كسي كه پول را مي‌شناسد رييس‌جمهور شود. ما اكنون 20تريليارد دلار بدهي داريم و در وضعيت بدي به سر مي‌بريم و هيچ كاري نكرديم. 6هزار ميليارد دلار در خاورميانه بيهوده خرج كرديم و با اين پول مي‌توانستيم 3بار امريكا را بازسازي كنيم.
مسير امريكا
در بحث دوم مناظره اصلي‌ترين موضوعي كه مطرح شد بحث تبعيض نژادي در امريكا بود. كلينتون در خصوص اين موضوع عنوان كرد: اين موضوع مساله بزرگي است كه در كشور ما هنوز تعيين‌كننده است و چند نمونه وحشتناك را در سال‌هاي اخير در امريكا شاهد بود؛ ما بايد اعتماد را برقرار كنيم و همه بايد به قانون احترام بگذاريم و من به دنبال اصلاح نظام قضايي و حل مشكلات هستم و بايد اسلحه را از دست افرادي كه نبايد اسلحه در اختيار داشته باشند بگيريم و خشونت با اسلحه را كاهش دهيم. ترامپ درخصوص همين موضوع گفت: كلينتون نمي‌خواهد از دو كلمه نظم و قانون استفاده كند. ما اگر اين دو را نداشته باشيم، كشور نداريم. در برخي نقاط امريكا برخي آفريقايي تبارها و لاتين‌تبارها در جهنم زندگي مي‌كنند و هر لحظه مي‌توان شاهد تيراندازي در مناطقي مانند شيكاگو بود. 40هزار نفر در دوره اوباما در شيكاگو جان خود را از دست دادند و ما بايد نظم و قانون را حاكم كنيم. يكسري گروه‌هاي تبهكار وجود دارند كه بايد اينها را متوقف كرد كه پليس‌ها مي‌ترسند با اينها روبه‌رو شوند. ما نيازمند پليس بيشتر هستيم و روابط بهتري بايد بين جوامع ايجاد شود كه اصلا شرايط خوبي در حال حاضر حاكم نيست. كلينتون در پاسخ به ترامپ گفت: اين تاسفبار است كه چنين تصوير منفي از شرايط سياهپوستان در كشور ارايه دهيم. فكر مي‌كنم جنايات و خشونت‌هاي خياباني به نسبت اوايل دهه 90 كاهش زيادي پيدا كرده است. ما يكسري همكاري‌هاي خوب و موفق داشتيم ولي يكسري مشكلات نيز وجود دارد. تبعيض ميان سفيدپوستان و سياه پوستان وجود دارد. بايد اين نژادپرستي سيستماتيك را حل كنيم و اين تنها با قانون و نظم شدني نيست. اما يكي از بحث برانگيز‌ترين مباحث در اين بحث بر سر درخواست ترامپ براي گواهي محل تولد باراك اوباما بود. ترامپ در توضيح اين مساله گفت: مشاور كمپين هيلاري در طول كارزار هشت سال پيش يك خبرنگار را به كنيا فرستاد تا گواهي محل تولد اوباما را پيدا كند اما چيزي پيدا نشد. من در كارم شكست نخوردم و تنها اوباما را مجبور كردم كه گواهي تولد خودش را نشان دهد، من از اين موضوع راضي هستم. كلينتون نيز در واكنش به اين بحث عنوان كرد: ترامپ قضيه را با يك دروغ نژادپرستانه آغاز كرد كه اولين رييس‌جمهور سياه پوست امريكا متولد امريكا نيست و روي آن اصرار كرد تا عده‌اي را جذب خود كند. دونالد زماني كه فعاليت خود را در سال 1973شروع كرد در همان سال وزارت دادگستري به دليل بحث تبعيض نژادي و عدم اجاره خانه به سياهپوستان شكايت كرد. ترامپ يك سابقه طولاني در زمينه رفتار نژادپرستانه دارد و دروغ در مورد گواهي تولد باراك اوباما بسيار رنج آور بود.
امنيت امريكا
بحث امنيت در امريكا بخش پاياني مناظره بود كه با بحث امنيت سايبري آغاز شد. كلينتون جنگ سايبري را يكي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي امريكا دانست و گفت: برخي حملات سايبري از سوي برخي هكرهاي مستقل صورت گرفت اما تاسف‌آور اين است كه بخش اعظمي از اين حمله‌هاي سايبري از سمت دولت‌ها صورت مي‌گيرد كه بسيار نگران‌كننده است، از سمت كشوري مانند روسيه مورد حمله هكري قرار بگيريم و مي‌دانم كه ترامپ تحسين‌كننده پوتين است؛ اگرچه ايالات متحده توانايي بيشتري دارد و در اين زمينه غير فعال نخواهيم بود و دوست داريم از اين ابزارها در جاهاي مناسب‌تري استفاده كنيم. من شوكه شدم كه ترامپ آشكارا از پوتين دعوت كرد براي سفر به امريكا كه نشان مي‌دهد اوضاع خراب است و پنجاه نيروي امنيتي در نامه‌اي عنوان كردند كه او صلاحيت فرماندهي كل قوا را ندارد. ترامپ در واكنش به اين سخنان گفت: ما بايد در امنيت سايبري قوي باشيم اما نيستيم، مشخص نيست كه اين كار را روسيه، چين و حتي يك هكر مستقل انجام داده است، مهم اين است كه تيم شما از برني سندرز سوءاستفاده كرده است. داعش مارا از طريق اينترنتي كه خود به وجود آورديم شكست مي‌دهد. اما موضوعي كه در اين بين مطرح شد بحث شهروندان امريكايي بود كه در داخل كشور عمليات انتحاري انجام مي‌دهند كه در مورد اين موضوع ترامپ گفت: ما داعش را نابود مي‌كنيم. اما نبايد به عراق مي‌رفتيم ولي حالا كه رفتيم نحوه خروج فاجعه بار بود و يك خلأ به وجود آمد و موجب شكل‌گيري داعش شد. ولي اگر امريكايي‌ها مي‌ماندند و ما اگر نفت عراق را استخراج مي‌كرديم، داعش نمي‌توانست با استفاده از منابع نفت عراق شكل بگيرد در ليبي نيز بايد اين كار را انجام مي‌داديم. كلينتون در پاسخ به ترامپ گفت: دونالد از حمله به عراق و ليبي حمايت كرد. هرچند كه او مدتي با قذافي تجارت كرده بود. از طرفي ديگر بوش توافق كرده بود كه امريكايي‌ها از عراق خارج شوند و تنها راه ماندن توافق با دولت عراق بود كه آنها مصونيت به سربازان امريكايي ندادند. ما براي جلوگيري از حملات داخلي بايد يك جست‌وجوي هوشمندانه داشته باشيم و بايد سريع واكنش نشان دهيم. ما بايد هركاري مي‌توانيم بكنيم تا اطلاعات لازم را جمع كنيم و دونالد آن را دست كم گرفته است. او به ناتو كم توجهي كرده است. دونالد پيوسته به مسلمانان توهين مي‌كند در صورتي كه مي‌توانيم با آنها در مبارزه با تروريسم و جمع‌آوري اطلاعات همكاري داشته باشيم. ترامپ نيز در مقابل گفت: ما سال‌ها است در حال كار كردن هستيم. شما توافق هسته‌اي را با ايران به راه انداختيد كه اين كشور با تحريم‌ها در حال سقوط بود. به ناتو نگاه كنيم. من يك تاجرم و عقل سليم تفكر من را در مورد ناتو دارد. 20 كشور حق عضويت خود را نمي‌دهند و ما از آنها حفاظت مي‌كنيم. آنها بايد براي حفظ امنيت خود به ما پول بدهند. ناتو بايد روي مبارزه با تروريسم متمركز شود. حرف من اين است كه بايد ناتو به خاورميانه برود و داعش را سركوب كند. با اين حال هيچ‌وقت نبايد اين اتفاق رخ مي‌داد و حالا در مورد نابودي داعش صحبت مي‌كنيد. وقتي وزيرخارجه بوديد داعش يك بچه كوچك بود ومن هيچ‌وقت در مورد حمله به عراق دفاع نكردم. با اين حال مجري برنامه در سوالي چالشي گفت كه اسناد نشان مي‌دهد شما از حمله دفاع كرديد و سپس نظر خود را تغيير داديد. ترامپ در پاسخ عنوان كرد: بله من در مصاحبه‌اي كه براي نخستين بار از من پرسيده شد، گفتم كه بله شايد طرفدار حمله به عراق بودم ولي بعد مصاحبه‌اي كردم كه با فاكس نيوز داشتم. من مخالف جنگ بودم و بعد يك مقاله از من منتشر شد كه نشان مي‌داد تا چه حد مخالف حمله به عراق هستم. اگر كسي به شان هنتي زنگ بزند قبل از حمله به عراق با او به عنوان موافق حمله به عراق بحث داشتيم. من تشخيص بهتري از كلينتون دارم. كلينتون صدها ميليون دلار خرج يك آگهي كرد. بزرگ‌ترين سرمايه من خويشتنداري است و بلدم چگونه ببرم ولي كلينتون اين شخصيت را ندارد. كلينتون در مقابل حرف‌هاي ترامپ گفت: ناتو به عنوان يك اتحاد نظامي است كه حمله به يكي از اعضا به منزله حمله به همه است كه تنها مورد اجرايي آن پس از يازده سپتامبر است، هشت كشورعضو ناتو همراه ما به افغانستان رفتند و با تروريسم جنگيدند. در مورد ايران وقتي من وزير خارجه شدم ايران تنها چند هفته با اينكه بتواند مواد لازم براي ساخت بمب اتم را به دست آورد، فاصله داشت. آنها تحت دولت جورج بوش سانتريفيوژهاي فراواني ايجاد كردند و توانسته بودند غني‌سازي انجام دهند ولي من وقتي به سمت وزارت خارجه رسيدم ائتلافي به همراهي روسيه و چين تشكيل داديم تا سنگين‌ترين تحريم‌ها را عليه ايران وضع كنيم تا آنها به ميز مذاكره بيايند و سپس جان كري به همراه اوباما، سقفي را روي برنامه هسته ايران گذاشتند، بدون اينكه حتي يك گلوله شليك شود. اين يعني ديپلماسي و ائتلاف ساختن؛ دونالد به تازگي گفته بود كه اگر ايراني‌ها ما را تحريك كنند من آنها را منفجر و يك جنگ ديگر آغاز مي‌كنم، اين قضاوت و تشخيص خوبي نيست. اين خلق و خوي مناسب و خويشتنداري براي فرماندهي كل قوا نيست اينكه بتوانند تو را تحريك كنند و بدترين چيز استفاده از سلاح هسته‌اي است. او بارها گفته است كه براي او مهم نيست كره جنوبي، ژاپن و حتي عربستان سعودي سلاح اتمي داشته باشند، در حالي كه سياست امريكا اين بوده كه هركاري كه مي‌توانيم انجام دهيم تا از گسترش سلاح اتمي جلوگيري كنيم در صورتي كه ترامپ گفته است كه يك جنگ هسته‌اي در خاورميانه به وجود آيد. اين رفتار لاابالي‌گرايانه ترامپ در قبال سلاح هسته‌اي بسيار نگران‌كننده است و اين خود يك تهديد بزرگ است و اين خطرناك‌تر خواهد شد زماني كه تروريست‌ها به اين مواد دست پيدا كنند. بنابراين مردي كه اينگونه بتوان تحريكش كرد نبايد اصلا نزديك كدهاي هسته‌اي شود و هركسي كه منطق داشته باشد با من موافق است. ترامپ نيز در واكنش به كلينتون گفت: مشكل بزرگي كه دنيا دارد گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي است و نه گرمايش كره زمين، آنگونه كه رييس‌جمهور شما فكر مي‌كند. از اين فهرست بياييم پايين ما از عربستان، كره جنوبي و ژاپن حفاظت مي‌كنيم اما آنها به ما پولي پرداخت نمي‌كنند، در صورتي كه بايد به ما پول بدهند. ولي ما كلي هزينه مي‌كنيم و پولي پرداخت نمي‌كنند. ما همواره در حال از دست دادن منابع هستيم. من مي‌گويم اين است كه اگر آنها به ما پول ندهند ما هم نمي‌توانيم از آنها حفاظت كنيم. تنها مساله اين است كه يا خودشان از خودشان حفاظت كنند و روي حمايت ما حساب نكنند. اكنون بحث سلاح هسته‌اي بزرگ‌ترين خطري است كه امريكا با آن مواجه است. شما روسيه را نگاه كنيد براي خودش ظرفيت‌سازي كرده است. هواپيماهاي B52 امريكا بسيار قديمي هستند. من فكر مي‌كنم اگر يك درگيري هسته‌اي صورت گيرد همه‌چيز به پايان مي‌رسد اما ما بايد آماده باشيم و نمي‌توان هيچ گزينه‌اي را مردود دانست. در مورد كره شمالي ما نبايد كاري كنيم، در صورتي كه بايد دراين زمينه چين وارد شود و مساله را حل كند. بحث توافق هسته‌اي كه بدترين توافق هست، ايران روي كره شمالي نفوذ دارد و آنوقت چنين توافقي با ايران صورت مي‌گيرد. حداقل كاري مي‌كرديد ايراني‌ها فشار وارد مي‌كردند روي كره شمالي و اينگونه امتياز مي‌گرفتند. طبق اين توافق ايراني‌ها فقط كافيه ۱۰ سال دست نگه دارند بعدش هر كاري كه بخواهند مي‌توانند انجام دهند. جان كري 400 ميليون دلار نقد كه بعداً معلوم شد يك ميليارد و هفتصد ميليون دلار نقد بوده، به ايران پرداخت كردند و واضحه كاملا واسه چي بود، من ميگم واسه آزادي گروگان‌ها بود. كلينتون نيز در پاسخ گفت: حرف‌ها مهم هستند، من مي‌خواهم به متحدان‌مان قول دهم كه من به معاهدات وفادار هستم. در بين بسياري از رهبران جهان نگراني ايجاد شده است، با بسياري از آنها صحبت كردم و از جانب خودم و اكثريت امريكايي‌ها مي‌گويم كه ما به قول خود وفاداريم. همچنين مهم است كه به تصوير تمام جهان نگاه كنيم. طبيعي است كه ما با ايران مشكلات ديگري داريم اما شخصا ترجيح مي‌دهم با مشكلات ديگر زماني مواجه شوم كه مساله هسته‌اي تمام شده باشد و دونالد نگفته كه چه كاري انجام مي‌داد. او وقتي كه به اين توافق تا اينجا موفقيت‌آميز بوده انتقاد مي‌كند و اجازه دسترسي به مراكزي را داده كه پيش‌تر نداشتيم، حالا او كه انتقاد مي‌كند جايگزين آن چيست؟ در مورد داعش نيز مي‌گويد يك برنامه محرمانه دارد اما شايد رمز ماجرا اين است كه اصلا برنامه‌اي وجود ندارد، بنابراين وقتي در مورد برخي مسائل صحبت مي‌كنيم كمپين رياست‌جمهوري ما را از نزديك دنبال مي‌كنند و سعي مي‌كنند حدس بزنند رييس‌جمهور در آينده چه اقداماتي انجام مي‌دهد. اجازه نمي‌دهيم كه افرادي كه مي‌خواهند در آينده جهان و منافع امريكا مداخله كنند موفق شوند. ترامپ نيز عنوان كرد: هيلاري مي‌گويد، بريد به وبسايتش و طرح نابودي داعش را آنجا بخوانيد ولي اگر راست مي‌گفت همان اول اجازه شكل‌گيري داعش را نمي‌داد. من مي‌خواهم به همه متحدان كمك كنم ولي ما اينجا پول از دست مي‌دهيم، ما نمي‌توانيم پليس دنيا باشيم و از همه كشورها حمايت كنيم بدون اينكه به ما پولي بدهند. هيلاري كلينتون اين را نمي‌گويد چرا كه هيچ منافعي در جاي ديگري از دنيا ندارد. تمام حرفاي هيلاري كه قصد دارد مسائل را حل كند مي‌توانست در 10 سال گذشته مطرح كند زماني كه قدرت بيشتري داشت. اگر او رييس‌جمهور شود هيچكدام حل نخواهد شد.
بخش پاياني
ترامپ در پاسخ به اين موضوع كه گفته است خانم كلينتون ظاهر رياست‌جمهوري ندارد نيز گفت: من گفتم كه ايشان استقامت يك رييس‌جمهور خوب را ندارد و نمي‌تواند يك قرارداد مناسب را منعقد كند. ما از عربستان با آن همه حفاظت مي‌كنيم ولي هيچ پولي به ما نمي‌دهند. كلينتون در پاسخ گفت: ترامپ به 140 كشور سفركند زندانيان سياسي را آزاد كند و حتي يك ساعت در برابر كميته‌هاي سنا قرار گيرد، آن‌ وقت مي‌تواند به من در مورد بنيه و استقامت درس بدهد. اما ترامپ عنوان كرد: هيلاري بله تجربه دارد اما يك تجربه بد است. ما اين همه قراردادهاي بد را امضا كرديم و خيلي بد بوديم. من قبول دارم كه او تجربه دارد ولي آنها بد هستند و اين كشور نمي‌تواند از چنين تجربه بدي براي چهار سال ديگر استفاده كند. با اين وجود كلينتون گفت: اين مردي است كه به زنان گفته خوك، تنبل و سگ. مخالف اين هست كه مرد و زن دستمزدشان يكي باشد و از جمله موضوعاتي كه گفت اين بود كه به يك خانم شايسته كه ترامپ به آنها علاقه‌مند است به دليل لاتين تبار بودن وي را خانم خدمتكار خواند. اين خانم اسم دارد و شهروند امريكايي شده و به من راي خواهد داد. ترامپ در پاسخ به اين موضوع گفت: هيلاري مي‌خواهد عليه من با پولي كه مي‌دهد تبليغات كند، بله من اين حرف رو زدم و حقش بود اما راجع به همه خانم‌ها نگفتم. كاري كه هيلاري مي‌كنه اين است كه صدها ميليون دلار آگهي تلويزيوني عليه من به راه انداخت كه همه‌شان اشتباه و اطلاعات گمراه‌كننده بود و من نخواستم اين كار را انجام دهم. هرچند كه او اين همه عليه من هزينه مي‌كند، در نظرسنجي‌ها برابر هستيم. دو نامزد در آخرين سوال اين مناظره به يك پرسش مشترك پاسخ دادند كه آيا نتيجه انتخابات هرچه باشد قبول مي‌كنيد، هيلاري كلينتون گفت: من از دموكراسي‌مون كه بعضي وقت‌ها برنده و گاهي بازنده مي‌شوند حمايت مي‌كنم. من قويا از نتيجه انتخابات حمايت خواهم كرد و مي‌دانم كه دونالد هم سعي مي‌كند يكسري شك‌هايي را مطرح كند ولي مردم مي‌دانند كه اين موضوع به آنها بستگي دارد. اين بحث من و دونالد نيست، بلكه بحث خانواده شما، كشورشما و آينده‌اي كه براي اين كشور مي‌خواهيد و مطمئنم از خانه بيرون خواهيد آمد و راي خواهيد داد، چرا‌كه آينده به راي شما بستگي دارد. ترامپ نيز به عنوان پايان‌دهنده اين مناظره گفت: من مي‌خواهم امريكا را به شكوه خودش برگردانم. ما كشوري داريم كه با مشكلات فراواني روبه‌رو است و شغل از دست داديم و بسياري به كشور ما وارد مي‌شوند. من امريكا را به شكوه بر مي‌گردانم و حرف‌هاي هيلاري را باور نكنيد، ولي اگر پيروز شود از او حمايت خواهم كرد.