«اعتماد» همزمان با سفر هيات تجاري آلماني به ايران بررسي كرد
آلمان به دنبال بازار 10 ميليارد يورويي ايران
گروه اقتصادي
ايران اين هفته ميزبان هيات اقتصادي آلمان است. روابط ايران و آلمان از همان نخستين ساعات پس از برجام وارد فاز جديدي شد؛ از همان زمان كه هواپيماي آلمان‌ها بدون فوت وقت در نخستين ساعات روز بعد از توافق برجام در فرودگاه مهر‌آباد فرود آمد و نخستين قرارداد صنعتي ايران در دوران جديد بي‌تحريمي را به نام خود ثبت كردند، مشخص بود كه آلمان‌ها بازار پر سود ايران را ديگر به اين راحتي‌ها ترك نخواهند كرد و همچنان نام خود را به عنوان پاي اصلي قراردادهاي جديد ثبت و حفظ مي‌كنند. از همان روزهاي نخست تاكنون قراردادهاي زيادي في مابين شركت‌هاي ايراني و آلماني منعقد شده و شركت‌هاي زيادي نيز به همين سبب به ايران آمدند. گويا براي آلمان‌ها تفاوتي نمي‌كند كه در بخش صنعت، خودرو، كشاورزي، آاي تي؛ عمران يا... در ايران فعاليت كنند مهم باز يافتن سهمي است كه در سال‌هاي تحريم، چين از آلمان‌ها گرفته است. اين موضوع حتي به صراحت از زبان رنه هارون، رييس اتاق بازرگاني ايران – آلمان هم بيان مي‌شود. وي كه سالي است مسوول تعديل و گسترش روابط تاجري – اقتصاي بخش خصوصي آلمان در ايران است، معتقد است: آلمان‌ها بايد سهم از دست رفته‌شان در جريان سال‌هاي تحريم را با گسترش همكاري با ايراني‌ها به دست آورند و بتوانند رقيب اصلي شان يعني چين را از صحنه خارج كنند. براساس آمارهاي منتشر شده، درحال حاضر آلمان، پس از چين، امارات، كره جنوبي و تركيه، پنجمين صادركننده بزرگ كالا به ايران محسوب مي‌شود و سالانه 5/2 ميليارد يورو حجم تجارت سالانه شان با ايران است اما رنه هارون از برنامه‌ريزي براي چهار برابر شدن اين حجم تجارت در سال‌هاي آينده صحبت مي‌كند يعني نهايتا تا چهار سال آينده حجم تجارت دو كشور به 10 ميليارد يورو برسد. آلمان‌ها بررسي خوبي از بازار ايران كرده‌اند و با قراردادهايي كه با جاده مخصوصي‌ها، قطعه‌سازان، نفتي‌ها و نيروگاه‌سازان ايران امضا كردند، در كنار بخش بندري و عمراني و البته كشاورزي سهم قابل‌توجهي از بازار اقتصادي ايران را در اختيار خود گرفته‌اند گويا آلمان‌ها با همان نخستين پروازشان پرونده اقتصادي شان با ايران را به سطحي ارتقا داده‌اند تا هميشه به عنوان نخستين پيشنهاد‌دهنده و طرف مذاكره پاي ميز ايران بنشينند. با همه اين احوال، براي چندمين بار در اين ماه‌ها هيات اقتصادي آلمان‌ها در چند روز آتي به ايران مي‌آيند تا با وزراي اقتصادي ايران پاي ميز مذاكره و تفاهم‌هاي جديد بنشينند آن هم در حال و هوايي كه وزير صنعت، معدن و تجارت ايران در فرانسه پاي قراردادهاي جديد صنعتي را امضا كرده است. به همين جهت حضور آلمان‌ها و پيش‌دستي فرانسوي‌ها اهميت قابل توجهي را به مذاكرات آتي داده است.
توجه آلمان‌ها به چه بخش‌هايي است ؟
گويا براي آلمان‌ها سود حاصل از مشاركت و البته بازگشت به رتبه قبلي پيش از تحريم‌ها مهم‌تر از واگذاري برخي بخش‌ها به رقباي اروپايي و آسيايي است. شايد اين همان دليلي است كه آلمان‌ها با طمانينه خاص شان همكاري شان را در سطحي گسترده با جاده مخصوصي‌ها آغاز كردند و بعد از امضاي نخستين قرارداد راهي تبريز شدند تا بخش قطعه‌سازي ايران را هم ببينند و به ارزيابي جديد برسند.
قطعا چشم آبي‌هاي اروپايي بخش قطعه‌سازي ايران را بي‌نصيب نمي‌گذارند و با توجه به تخصص شان در اين بخش و تمايل‌شان به انعقاد قرارداد با طرف ايراني آن هم به سبكي كه هم انتقال تكنولوژي داشته باشند و هم سرمايه‌گذاري كنند، موجب خواهد شد تا روي خريد كارخانه قطعه‌سازي ايران خودرو در تبريز فكر جدي‌تري كنند و جزو نخستين قطعه‌سازاني باشند كه در ايران به توليد مي‌پردازند. توليدي كه پس زمينه صادرات را نيز مورد توجه قرار مي‌دهد. پيش از اين و زماني كه چين جاي خود را در بازار ايران باز كند، آلمان به عنوان شريك اول تجاري ايران فعال بود اما در حال حاضر جاي خود را به اين كشور داده است. اما بي‌كيفيتي و نارضايتي ايراني‌ها از محصولات چيني شايد پوئن مثبتي است كه آلمان‌ها روي آن مانور مي‌دهند و مي‌خواهند مجددا بر اساس كيفيت جاي خود را در صنعت ايران باز كنند. البته بايد توجه داشت كه حضور چيني‌ها در بازارهاي مختلف مختص به ايران نيست بلكه آنها در ساير كشورها نيز سرمايه‌گذاري انجام داده‌اند.
چاي ايراني در سبد آلماني
يكي ديگر از بخش‌هايي كه به نظر مي‌رسد خيلي از سرمايه‌گذاران خارجي تمايلي به حضور در اين بخش ندارند يا حداقل توجه كمتري را بنا به دلايلي به خود جذب كرده است بخش كشاورزي ايران است. بخشي كه ايران در آن مزيت نسبي خوبي دارد اما در سال‌هاي گذشته بنا به دلايل مختلف مغفول مانده و موجب شده تا ايران در اين بازار حرفي براي گفتن نداشته باشد. ايران در بخش‌هاي مختلف كشاورزي تنها در زعفران و نهايتا مركبات توانسته در دنيا حرفي براي گفتن بيابد و در ساير بخش‌ها معمولا محصولات ايراني به نام ساير كشورها شناخته مي‌شود. اين گپ شايد موضوعي بوده است كه آلمان‌ها به آن توجه كرده‌اند و اين تيم اروپايي روي آن سرمايه‌گذاري و برنامه‌ريزي كرده‌اند. يكي از بخش‌هاي كشاورزي كه آلمان‌ها توجه خاصي كرده‌اند و ظاهرا به بازار مناسبي هم دست يافته‌اند بازار چاي و دم‌نوش‌هاست. موضوعي كه بنا به گفته يكي از مديران آلماني سرمايه‌گذاري مناسبي از سوي آلمان‌ها در ايران صورت گرفته است و بنا به نظرسنجي و بازارسنجي انجام شده بازار مناسبي را از آن آلمان‌ها خواهد كرد.
چشم آبي‌هاي اروپايي كه جزو سه كشور برند دنيا در توليد چاي و دم نوش هستند قصددارند طبق ذائقه ايراني‌ها چاي و دم نوش‌هايي را وارد بازار ايران كنند كه مي‌تواند در كنار برندهاي معتبر ايراني سهم بازار مناسبي را به آنها اختصاص دهد به همين جهت آنها قصد دارند تا با واردات مواد اوليه دم نوش‌هاي خاص خود با استفاده از كارخانجات چاي ايراني به بسته‌بندي و ارايه دم نوش‌هاي خود بپردازند. در حال حاضر در بازار ايران، در كنار برندهاي ايراني تنها يك برند انگليسي فعاليت مي‌كند كه در تمام بخش‌ها نتوانسته است ذائقه ايراني‌ها را با خود همراه كندو حالا اين ديگر اروپايي است كه با هدف گرفتن ذائقه ايراني‌ها بازاري را هدف گرفته كه به نظر مي‌رسد سهم مناسبي را دارد. بنا به گفته كارشناسان بخش كشاورزي در آينده نزديك دم نوش‌ها جايگزين چاي خواهند شد و بازار مصرف به سمت كاهش مصرف چاي و افزايش دم نوش‌ها به دليل كم ضرر بودن‌شان سوق خواهد يافت. طبق آمار ارايه شده ايراني‌ها سالانه 300 هزار تن چاي مصرف مي‌كنند كه اين رقم در حال كاهش است و ميزان مصرف دم نوش‌ها در حال افزايش است.
نگاه خاص به چابهار
در همين حال گويا آلمان‌ها نگاه فرابخشي هم به بخش‌هاي عمراني ايران داشته‌اند و دست روي بخش‌هايي گذاشته‌اند كه تاكنون متوليان آن براي‌شان مزايده و مناقصات مختلف برگزار كرده و هنوز به نتيجه نرسيده‌اند. يكي از اين بخش‌ها چابهار است كه به دليل موقعيت استراتژيك آن از توجه شايسته‌اي برخوردار است و بنا به گفته كارشناسان داخلي و خارجي چابهار به عنوان يك منطقه استراتژيك ويژه در زمينه ترانزيت كالا و اتصال قاره‌اي است. يكي از پروژه‌هايي كه سال‌ها در حال خاك خوري است و پيشرفت اندكي دارد پروژه راه آهن چابهار – زاهدان است كه در حال حاضر تنها 30 درصد پيشرفت فيزيكي داشته است و بنا بر پيش‌بيني‌ها تا سال 97 به بهره‌برداري مي‌رسد. ظاهرا بنا به گفته عبدالرحيم كردي، مديرعامل منطقه آزاد چابهار در يك سال گذشته بيش از 100 هيات تجاري داخلي و خارجي به چابهار آمده‌اند كه در ميان هيات‌هاي خارجي، آلمان‌ها و افغان‌ها نگاه ويژه‌تري به چابهار داشته‌اند. در واقع شركت‌هاي آلماني در پي توليد برق از راه انرژي‌هاي نو از جمله انرژي خورشيدي در اين بندر هستند، چرا كه چابهار 365 روز آفتابي است و تفاهمنامه اين همكاري با سازمان انرژي‌هاي نو ايران امضا شده است. در حال حاضر چهارمجموعه 10 مگاواتي خورشيدي در چابهار نصب شده كه يكي از آنها تا پايان سال به بهره‌برداري مي‌رسد.
در عين حال كردي با ذكر اينكه پروژه راه‌آهن چابهار- زاهدان اين بندر را به كشورهاي آسياي مركزي، روسيه و افغانستان متصل مي‌كند، اشاره مي‌كند و ماجراي اعطاي مجوز كميته فضايي كشور براي ساخت فرودگاه در منطقه آزاد را مورد توجه قرارداده و مي‌گويد: در حال حاضر تنها فرودگاه موجود در منطقه فرودگاه كنارك است كه محدوديت‌هاي خاصي دارد، بنابراين مجوز ساخت فرودگاهي در منطقه آزاد اخذ شده، اما به دليل تداخلاتي كه با فرودگاه كنارك دارد مكان پيش‌بيني شده براي ساخت آن خارج از منطقه آزاد است. در حال حاضر با سه مجموعه خارجي براي ساخت اين فرودگاه به نتيجه رسيده و آماده‌ايم به محض انجام تشريفات اداري ساخت آن را آغاز كنيم. مديرعامل منطقه آزاد چابهار گفت: در تلاش هستيم خط مستقيم دريايي چابهار- مسقط- چابهار تا يك ماه آينده در بندر شهيد كلانتري چابهار راه‌اندازي شود و همچنين راه‌اندازي خط مسافربري دريايي براي بنادر ديگر از جمله چابهار-كراچي نيز در دستور كار است. وي تصريح كرد: از آنجايي كه هرساله زايران پاكستاني زيادي براي زيارت حرم امام رضا (ع) از طريق مرز زميني ميرجاوه وارد كشور مي‌شوند، در حال برنامه‌ريزي هستيم كه آنها را با خط مسافربري دريايي از كراچي به چابهار آورده و از اينجا با پرواز به مشهد برسانيم و از طريق اين ترددها زمينه جذب توريست براي چابهار نيز فراهم شود.
كردي با اشاره به تشكيل شوراي برنامه‌ريزي و توسعه در سازمان منطقه آزاد چابهار گفت: براي نخستين‌بار در سطح مناطق آزاد اين شورا در چابهار تشكيل مي‌شود. اين شورا در واقع مجموعه‌اي از اتاق‌هاي ايده است به نحوي كه برنامه‌هاي مختلف كه توسط كارگروه‌هاي تخصصي آن تنظيم شده در اين شورا تصويب و عملياتي مي‌شوند. مديرعامل منطقه آزاد چابهار با اشاره به اينكه در اين شورا، كارگروه‌هاي شش‌گانه فعاليت مي‌كنند، اظهار داشت: سعي شده در كارگروه‌ها از مشاوره‌هاي نخبگان و صاحب‌نظران ملي استفاده شود.