طرح جايگزين امريكا براي سوريه چيست؟
دستور ويژه باراك اوباما به آژانس‌هاي امنيتي
طرح‌ها و گزينه‌هاي جديد را روي ميز بگذاريد. اين دستوري است كه باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده پنج سال و نيم پس از آغاز بحران در سوريه و سه ماه مانده به ترك كاخ سفيد به آژانس‌هاي امنيتي كشورش داده است. جان كري، وزير امور خارجه امريكا با وجود آنكه هنوز جوهر توافقنامه اخير او با روس‌ها در 10 سپتامبر در ژنو خشك نشده است اما نااميد از ادامه كار با مسكو است و مي‌گويد ديگر نمي‌توان كار را با روسيه پيش برد. بايد گزينه‌هاي جايگزين را بررسي كنيم. حلب، نقطه‌اي است كه ظاهرا امريكايي‌ها را به پايان امكان همكاري با روس‌ها رسانده است. با اين همه شايد تنها انگشت‌شمار تحليلگراني باشند كه بتوانند طرح جايگزين امريكا را پيش‌بيني كنند. جان كري پيش از اين نيز در ماه فوريه اعلام كرده بود كه اگر روند همكاري با روسيه مختل شود يا پيش نرود، واشنگتن گزينه B را روي ميز مي‌گذارد. هشدار آن موقع كري را روس‌ها جدي نگرفتند و اكنون در روزهاي اوج تنش و اختلاف روسيه و امريكا بر سر سوريه باز اين هشدار زنده شده است. روسيه مي‌گويد هيچ چيزي را قبول نمي‌كند جز آتش‌بس 48 ساعته. امريكايي‌ها در چند روز گذشته همزمان با ادامه آنچه كه آنها حملات ارتش سوريه و روس‌ها به حلب مي‌خوانند به زبان هشدار روي آورده‌اند. اين در حالي است كه سخنگوي وزارت دفاع روسيه مي‌گويد با وجود همه اين لفاظي‌ها، مسكو آماده تداوم همكاري‌هاي ضد تروريستي با امريكا است. اين در حالي است كه سطح تنش ميان مسكو و واشنگتن در چندروز اخير به اوج خود رسيده است و جان كربي، سخنگوي وزارت خارجه امريكا طي اظهاراتي عنوان كرده بود جنگ سوريه بدون شك مي‌تواند به حملاتي عليه منافع روسيه و حتي در شهرهاي روسيه منجر شود. ايگور كوناشنكف، سخنگوي وزارت دفاع روسيه اما در اظهارات جديد خود آرام‌تر از امريكايي‌ها موضع‌گيري كرد و گفت: اينكه لباس رزم را با كت و شلوار عوض كنيم دليل نمي‌شود كه اصل احترام را از ياد ببريم. ما يك بار ديگر اعلام مي‌كنيم كه به صورت كامل براي ادامه مذاكرات با امريكا درباره عمليات مشترك در مبارزه با تروريست‌ها در سوريه آماده‌ايم. اين مذاكرات البته نبايد نشانه‌هايي از تهديد عليه سربازان يا شهروندان روسي را در بر بگيرد. روسيه به خوبي آگاه است كه كجاي سوريه از جمله حلب چه تعداد مربي و كارشناس پشت صحنه در برنامه‌هاي تاكتيكي و عمليات شبه‌نظاميان مشاركت دارند.
كنگره خسته است، كاخ سفيد محتاط
بلومبرگ در خصوص طرح B كه جان كري از آن سخن گفته مي‌نويسد: ديپلماسي با روسيه در پرونده سوريه به پايان رسيده است. هرگونه ادامه ديپلماسي بايد با ابزارهاي ديگر براي تحت فشار قرار دادن روسيه همراه باشد. بايد اندك‌اندك زمين بازي در سوريه را تغيير داد. باراك اوباما با امتناع از دخالت نظامي مستقيم در سوريه در پنج سال و نيم گذشته در حقيقت بخش اعظمي از زمين بازي را به روسيه، ايران، ارتش سوريه، تركيه و حتي كردها واگذار كرده است. به اين وضعيت داعش را هم اضافه كنيد. آنتوني بلينكن در حالي به كنگره رفته و به سناتورها گفته كه دولت احتمالا گزينه‌هاي جديدي روي ميز دارد كه چندان در خصوص ماهيت اين گزينه‌ها صحبت نكرده است. در واشنگتن هم دموكرات‌ها و هم جمهوريخواهان مي‌گويند كه از ناتواني امريكا در تحت تاثيرقرار دادن زمين بازي در سوريه به ستوه آمده‌اند. در حالي كه جمهوريخواهان كنگره تلاش مي‌كنند استدلال جان كري در تداوم تلاش‌ها براي همكاري با روسيه را زيرسوال ببرند اما جان كري نگاه متفاوت‌تري به اين قضيه دارد. سناتور جان مك كين اخيرا در نشستي با وزير امور خارجه در كميته نيروهاي مسلح سنا گفته بود كه در حالي كه سوري‌ها و روسي‌ها به حملات خود ادامه مي‌دهند جان كري همچنان بخت خود در همكاري با ولاديمير پوتين را آزمايش مي‌كند. روز پنجشنبه اما كري پاسخ منتقدان خود در كنگره را داد. وي به تضادي اشاره كرد كه در اظهارات حاميان دخالت بيشتر امريكا در سوريه به چشم مي‌خورد. وي گفت: چنين حضوري به معناي درگير شدن در جنگ ديگري مانند جنگ‌هاي طولاني و پرهزينه افغانستان و عراق است. فكر نمي‌كردم كنگره بخواهد سربازان امريكايي را به سمت حضور نظامي در سوريه پيش ببرد. انتقاد كردن آسان است اما چه راهكار جايگزيني وجود دارد؟ آيا امريكا هم بايد در سوريه مشغول جنگ شود؟
چرا اوباما مي‌گويد نه؟
اين سوال از 5 سال پيش همچنان پرسيده مي‌شود و همچنان هم بي‌پاسخ است. عملكرد امريكا در سوريه تا حدود بسياري به دليل نتايجي است كه در افغانستان و عراق گرفته و همچنين نابساماني كه دامان ليبي و عراق را پس از معمر قذافي و صدام حسين گرفت. برخي تحليلگران مي‌گويند كه بيرون راندن بشار اسد از قدرت كه بسيار هم مطلوب امريكايي‌ها و برخي بازيگران است، مي‌تواند موج جديدي از پناهندگان را به راه بيندازد و همچنين به تنش ميان شيعه و سني و بازيگران متفاوت منطقه‌اي در سوريه منتهي شود. فيليپ گوردون كه در فاصله سال‌هاي 2013 تا 2015 مشاور ويژه باراك اوباما بوده است، در اين خصوص مي‌گويد: رييس‌جمهور هميشه دنبال درك پاسخ اين سوال است كه اگر اين كار را بكنم مرحله بعدي چه خواهد بود؟ با اين همه انتقادها از دولت اوباما در داخل در خصوص وضعيت سوريه ادامه دارد. برخي مي‌گويند كه امريكا هيچ گزينه دومي يا به اصطلاح طرح B ندارد. كوركر در اين خصوص مي‌گويد: فقط حرف مي‌زنند و فقط كلمات وجود دارد اما نشانه‌اي از طرح B نيست.
همه مي‌خواهند در سوريه بمانند!
هر روز بر تعداد بازيگراني كه حضور نظامي در سوريه دارند افزوده مي‌شود و اين در حالي است كه هيچ دورنماي زماني براي خروج آنها از اين كشور وجود ندارد. روز گذشته ديميتري پسكوف، سخنگوي دفتر رياست‌جمهوري روسيه تاكيد كرد كه هيچ برنامه زماني مشخصي براي پايان حضور نظامي اين كشور در سوريه وجود ندارد. وي گفت: ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه جدول زماني‌اي براي حضور در سوريه مشخص نكرده است. مهم‌ترين نتيجه حضور نظامي روسيه در يك سال گذشته در سوريه اين بوده كه اكنون «نه داعش، نه القاعده و نه جبهه النصره كنترل دمشق را در اختيار ندارند. همزمان يك مقام ارشد تركيه‌اي اعلام كرد كه اگر مبارزان كرد در آزادي شهر رقه در سوريه شركت كنند، امكان دارد يك درگيري قوي شكل بگيرد. به گزارش ايسنا، به نقل از نشريه لوفيگارو، اين مسوول تركيه‌اي همچنين گفت كه نيروهاي كرد موسوم به يگان‌هاي مدافع خلق برخلاف توافق انجام شده به طور كامل شهر منبج را ترك نكرده‌اند. به گفته اين مقام مسوول، آنكارا قصد دارد حملات خود را در شمال سوريه ادامه دهد و اگر نياز باشد ممكن است اين حملات چند سالي طول بكشد.