سهم هنرهاي نمايشي از لايحه پيشنهادي دولت
بودجه تئاتر مثل گلوله يخ آب مي‌رود
بابك احمدي
محمد نهاونديان، رييس دفتر رييس‌جمهور و نهاد رياست‌جمهوري سال گذشته در پاسخ به پرسشي در اين باره كه آيا دولت براي افزايش بودجه هنرهاي نمايشي برنامه‌اي دارد يا خير؛ گفت: «در دولت به طور جدي در اين رابطه بحث داريم اما مي‌دانيد بخش اعظمي از بودجه فرهنگي متاسفانه خارج از دولت هزينه مي‌شود كه اميدوارم به زودي با همفكري و همدلي برطرف شود.»
يك سال از آن زمان گذشت و رييس‌جمهور صبح 14 آذرماه در موعد مقرر با حضور در مجلس شوراي اسلامي لايحه بودجه ۹۶ كل كشور را تقديم مجلس كرد؛ لايحه‌اي كه مطابق هر سال ميزاني افزايش اعتبار براي بخش‌هاي گوناگون در آن ديده مي‌شود و در اين ميان هنرهاي نمايشي نيز با افزايش نسبت به سال قبل مواجه است. گرچه اين نكته نيز نبايد از نظرها دور بماند كه «افزايش بودجه روي كاغذ به اين معنا نيست كه همان رقم اعلام شده صرف رفع نياز فعالان اين عرصه و سرمايه‌گذاري در زمينه توليد و گسترش تئاتر در سراسر كشور مي‌شود.»
دولت در لايحه بودجه سال 96 كه با عنوان برنامه «حمايت و گسترش هنرهاي نمايشي» مشخص شده؛ رقم 64 ميليارد و 500 ميليون تومان براي تئاتر درنظر گرفته است كه نسبت به بودجه 55 ميليارد و 600 ميليون توماني سال گذشته، حدود 10 ميليارد تومان افزايش را نشان مي‌دهد.
مهدي شفيعي، مديركل هنرهاي نمايشي در گفت‌وگو با «اعتماد» به اظهارات اخير صالحي اميري، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي اشاره كرده و مي‌گويد: «ايشان در صحبت‌هاي اخيرشان به اين نكته اذعان داشتند كه ساختار، منابع و نيروي انساني تعريف شده در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با اهداف و انتظارها از اين حوزه فاصله دارد. اميد من اين است كه با توجه به تخصص ايشان در زمينه مسائل راهبردي و ساختاري، در دوره پيش رو شاهد برقراري تناسب هرچه بيشتر بين ساختار موجود و اهداف مورد نظر باشيم.»
مديركل هنرهاي نمايشي در ادامه مي‌افزايد: «حوزه تئاتر با توجه به فارغ‌التحصيلان و دست اندركاران نيازمند تغيير در ساختار حمايتي و هدايتي است كه خيلي خوشحالم مقام عالي وزارت از همين ابتداي كار به اين نكته اشاره كرده است. ما اگر پروژه‌هاي مشخص و دقيقي را در زمينه كاهش كمبودهایي مثل زيرساخت‌هاي مورد نياز، تغيير تعريف در رابطه با احداث زيرساخت‌ها، حمايت از ايجاد تشكل‌هاي صنفي و فعاليت بخش‌هاي غيردولتي در حوزه هنردر نظر داشته باشيم روند رفع كاستي‌ها شتاب بيشتري خواهد داشت. الگوهايي هم وجود دارد كه اميدوارم ساختارها را
به روز كنيم و با همراهي هنرمندان گام‌هاي بلندي و موثري در جهت رسيدن به اهداف برداريم.»
اما نكته قابل اشاره توجه اداره كل هنرهاي نمايشي به رشد و گسترش اين هنر در استان‌هاي كشور و رعايت عدالت امكانات است چراكه بخش عمده‌اي از استعدادها و ظرفيت موجود خارج از پايتخت جريان دارد. يكي از مسوولان بخش استان‌هاي اداره كل هنرهاي نمايشي در گفت‌وگو با «اعتماد» به اين نكته اشاره كرده و مي‌گويد: «به جز 5-4 استان كه فعاليت چنداني در عرصه تئاتر ندارند باقي استان‌هاي كشور همواره فعاليت جدي تئاتري را در دستور كار داشته و دارند. استان‌هايي مانند تبريز، مشهد، اصفهان و بوشهر، شاهد جريان دايمي تئاتر هستند ولي به عنوان نمونه كرمان مانند ديگر استان‌ها فعال نبود كه در يكي دو سال گذشته به‌شدت فعال شده است.»
اشاره اين مسوول به تلاش دست‌اندركاران كرماني براي راه‌اندازي 6 پلاتوي نمايش پس از پيگيري مديركل مركز هنرهاي نمايشي و حمايت علي جنتي، وزير سابق است. مازندراني‌ها از گذشته در اين عرصه فعال بوده‌اند و گيلاني‌ها نيز در سال‌هاي اخير تا حدودي دست به كار شده‌اند. استان‌هاي كردستان و كرمانشاه هم در حال حركت به سوي راه‌اندازي سالن‌هاي كم هزينه تئاتري و گسترش فعاليت‌ها هستند كه حمايت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي را مي‌طلبد.
براساس اطلاعات دريافتي «اعتماد»، 25 درصد از رقم بودجه تخصيصي از سوي وزارتخانه به اداره كل هنرهاي نمايشي براي حمايت از تئاتر در استان‌هاي كشور كنار گذاشته مي‌شود و اين علاوه بر بودجه استاني است. برنامه‌اي كه در صورت افزايش واقعي رقم بودجه اداره كل گسترش فعاليت‌ها و تجهيز سالن‌هاي بيشتر را درپي خواهد داشت.
با توجه به اينكه حوزه‌هايي مانند نشر و مطبوعات بودجه‌هاي كاملا جداگانه در اختيار دارند، يا بودجه سازمان سينمايي به كلي در اختيار مديريت سازمان قرار مي‌گيرد دست مديران اين عرصه براي رسيدن به اهداف مورد نظرشان بازتر است. در حالي كه بخش قابل توجهي از بودجه اداره كل هنرهاي نمايشي به پشتيباني اختصاص مي‌يابد كه يك آسيب ساختاري به بودجه اين بخش محسوب مي‌شود. حال كه وعده رييس دفتر رييس‌جمهور در زمينه افزايش اعتبار حوزه تئاتر تا حدي محقق شده و اميري صالحي به گفته مديركل هنرهاي نمايشي دغدغه‌هاي بهبود ساختار دارد، اميد است چاره‌اي انديشه شود كه بودجه هنرهاي نمايشي همچون ماجراي معروف گلوله يخ وقتي به دست صاحبان اصلي مي‌رسد آب نرود.