بوريس جانسون در بحرين از برنامه‌هاي جديد لندن براي منطقه خبر داد
نيم‌اشاره‌اي به يمن، حمايت از توافق با ايران
گروه جهان
بوريس جانسون، وزير امور خارجه بريتانيا در تور منطقه‌اي خود به سر مي‌برد. درست بيست و چهارساعت پس از آنكه سخنان وي در رم در خصوص نقش مخرب عربستان در پرونده‌هاي منطقه‌اي، خانم ترزا مي، نخست‌وزير را به عكس‌العمل واداشت، جانسون در بحرين تلاش كرد از اظهارات پيشين بدون اشاره مستقيم به آنها يا عذرخواهي فاصله بگيرد. ترزا مي به عنوان نخستين نخست وزير بريتانيا مهمان نشست رسمي شوراي همكاري خليج فارس شد و در ديد و بازديدهاي دو و چندجانبه تا آنجا كه ممكن بود تلاش كرد نظر شيوخ حاشيه خليج فارس را جلب كند. سخناني تند و تيز و البته نه چندان بي‌سابقه از نخست‌وزير بريتانيا را در خصوص ايران و نقش منطقه‌اي آن بر زبان آورد و تاكيد كرد كه لندن در كنار متحدان خود در خليج فارس در برابر ايران ايستاده است. اين اظهارات تازه به مذاق شيوخ عرب خوش آمده بود كه متن اظهارات بوريس جانسون در نشستي در رم منتشر شد. جانسون در آن اظهارات به صراحت عربستان سعودي و ايران را به راه انداختن جنگ‌هاي نيابتي در منطقه متهم كرده بود. دو صدا از يك دولت واحد آل سعود را نگران كرده بود كه ترزا مي مياندار شد و اعلام كرد آنچه جانسون بر زبان آورده است موضع شخصي او بوده و نه موضع دولت بريتانيا. در چنين ملغمه سياسي جانسون طبق برنامه از پيش تعيين‌شده راهي بحرين شد و از آنجا نيز به عربستان سعودي سفر كرد. مساله يمن و بحران انساني در اين كشور و همچنين مساله نقض حقوق بشر در برخي كشورهاي حاشيه خليج فارس نكته‌هايي بود كه ترزا مي‌ترجيح داد در مدت زمان اقامت خود در منامه و در حلقه اعراب به آنها اشاره‌اي نكند اما بوريس جانسون اندكي اين سوتر از خط بي‌طرفي ايستاد و تلاش كرد حداقل در جملاتي نمادين به مساله يمن اشاره كند.
ميخ و نعل بازي جانسون با مساله يمن
وي با ابراز نگراني شديد از وضعيت مردم يمن تاكيد كرد كه زور به تنهايي نمي‌تواند ثبات را براي يمن به ارمغان آورد. البته اعتراض‌هاي وزير امور خارجه بريتانيا به همين جمله خنثي و بدون مخاطب مستقيم خلاصه شد و وي در ادامه تلاش كرد خدشه‌اي بر رابطه لندن و رياض وارد نكند و گفت: درك مي‌كنم كه سعودي نياز دارد براي حفظ امنيت خود در قبال بمباران‌ها كاري بكند.
به گزارش بي‌بي‌سي، جانسون در نشست منامه در اتاقي كه گوش تا گوش آن رهبران عرب منطقه نشسته بودند، گفت: من نگراني‌هاي امنيتي سعودي را درك مي‌كنم و اينكه سعودي‌ها مي‌خواهند كشور خود را در برابر بمباران حوثي‌ها ايمن كنند. اما مي‌خواهم نگراني عمده خود كه دغدغه مشترك همه در اين اتاق است در خصوص درد و رنج مردم يمن را با شما در ميان بگذارم. فكر مي‌كنم همه ما موافق هستيم كه استفاده از زور به تنهايي نمي‌تواند ثبات را به يمن بياورد.
شجاع باش آقاي جانسون !
در حالي كه در داخل گردونه دولتي در انگلستان عده‌اي سخنان جانسون در مورد عربستان را به باد انتقاد گرفته‌اند اما يك نماينده مجلس عوام بريتانيا با حمايت از جانسون مي‌گويد: سخنان وي در خصوص جنگ نيابتي در منطقه خاورميانه كاملا درست بود. اشاره او به ايران و عربستان هم صحيح بود. البته كه اين موضع دولت انگليس نيست اما تحليل درستي است.
جرمي كوربين، رهبر حزب كارگر بريتانيا روز گذشته از جانسون خواست كه شجاع باشد و از درخواست‌هاي اپوزيسيون براي توقف فروش سلاح به عربستان سعودي حمايت كند. از سوي ديگر، كريس دويل كه مسووليت شوراي تعامل بريتانيا و اعراب را بر عهده دارد در گفت‌وگو با بي‌بي‌سي مي‌گويد كه سخنان جانسون در خصوص عربستان سعودي، تندترين و صريح‌ترين انتقادي بوده كه در اين مدت از سعودي شده است. اكنون سوال اينجاست كه آيا وي مي‌تواند در سفر خود به كشورهاي حاشيه خليج (فارس) به تقويت پيونده‌هاي سنتي سياسي و اقتصادي بريتانيا با اين كشورها كمكي بكند؟ البته من فكر نمي‌كنم كه آن سخنان و موضع‌گيري‌هاي وي تاثيري بر ميدان اجرا داشته باشد.
با اسد از صلح خبري نيست!
بوريس جانسون در سخنان خود در منامه اشاره‌اي هم به مساله سوريه كرد و با تكرار ادعاهاي پيشين در خصوص وضعيت سوريه گفت: تسلط كامل بر حلب توسط نيروهاي دولتي، پيروزي‌ای است كه به خاكستر بدل مي‌شود و دليل آن هم حس تنفري است كه مردم از بشار اسد دارند. در حال حاضر دو سوم از سوريه خارج از كنترل اسد است. از صلح پايدار در سوريه خبري نخواهد بود اگر صلح به معناي حضور دوباره بشار اسد در قدرت باشد.
ديپلماسي اقتصادي وزير امور خارجه
ترزا مي در تورخاورميانه‌اي خود ادعا كرده بود كه همكاري‌هاي سياسي و اقتصادي دوجانبه لندن و رياض در اولويت برنامه‌هاي كاري دولت او با كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس است و چندان نمي‌تواند وعده رسيدگي سريع و نتيجه بخش به انتقادهاي حقوق بشري به اين كشورها را بدهد. جانسون نيز اظهاراتي مشابه در خصوص همكاري‌هاي اقتصادي را بر زبان راند و در حالي كه شخص او از حاميان جدايي بريتانيا از اتحاديه اروپا بود، تاكيد كرد كه برگزيت مي‌تواند فرصتي براي تجارت آزاد بريتانيا با كشورهاي شوراي همكاري باشد.
تمامي سخنان جانسون به عنوان وزير امور خارجه بريتانيا به مسائل سياست خارجي ارتباط نداشت و وي تلاش كرد نوعي ديپلماسي اقتصادي را هم پيش ببرد. وي از فرصت حضور در منامه استفاده كرد تا به متحدان بريتانيا در خليج فارس اطمينان دهد كه فرصت‌هاي اقتصادي در نتيجه خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا از دست نخواهد رفت. جانسون در اين خصوص گفت: اكنون فرصت خروج از اتحاديه اروپا براي كشور من فراهم شده است. ما همچنان به برقراري ثبات و صلح در اروپا پايبند هستيم و همچنين تلاش مي‌كنيم در منطقه نيز به شركا و دوستان خود كمك كنيم. البته در منطقه براي نخستين‌بار از 1970 اين فرصت فراهم شده است كه ما تجارت آزاد با كشورها را نيز تجربه كنيم.
تلاش كنيد رابطه بهتري با تهران داشته باشيد
وزير امور خارجه بريتانيا در ادامه به توافق هسته‌اي ايران با 1+5 نيز اشاره كرده و گفت: پس از 12 سال مذاكره هسته‌اي با ايران، شركاي ما بايد با تمركز بر اين بستر موجود رابطه بهتري با تهران برقرار كنند. همان‌طور كه نخست چند روز پيش گفته بود، همه ما مي‌دانيم كه بايد درباره نقش ايران، تيزبين و هوشيار باشيم. بله، من باور دارم كه ارزش داشت 12 سال وقت صرف كنيم تا بر سر برنامه جامع اقدام مشترك - توافق هسته‌اي با ايران (برجام) - مذاكره كنيم. من واقعا اين را باور دارم. به نظر من، آن دستاورد اصيل ديپلماسي بود كه به تبديل جهان به مكاني امن‌تر، كمك كرده است و به عقيده من، ما بايد اين شالوده را زيربنا قرار دهيم و تلاش كنيم روابط بهتري با تهران داشته باشيم، اما اين اتفاق فقط زماني مي‌تواند رخ دهد كه ايران با همان قواعدي (كه همه به آن پايبندند) بازي كند و نفوذ خود را از طريق ديپلماسي و گفت‌وگو اعمال كند.
بحران شما بحران انگليس است
بوريس جانسون در ادامه از افزايش شديد حضور نظامي كشورش در منطقه خليج فارس خبر داد و به سياست قديمي انگليس مبني بر عقب كشيدن نيروهايش از تمام مناطق شرق سوئز اشاره كرد و گفت: من مي‌خواهم اذعان كنم كه آن سياست عقب‌نشيني از شرق سوئز، سياستي اشتباه بوده است و تا جايي كه ما اكنون در توان داريم - و ما توانايي‌هاي بسيار زيادي داريم - ما مي‌خواهيم آن سياست را معكوس كنيم... دست كم به اين مفهوم كه ما اتصال تاريخي قوي ميان انگليس و خليج (فارس) را به رسميت مي‌شناسيم و مهم‌تر از آن، بر اهميت و مرتبط بودن فزاينده آن روابط در دنياي غيرمطمئن و بي‌ثبات امروز، تاكيد مي‌كنيم.
جانسون با تكرار سخنان تراز مي در خصوص اتحاد ميان بريتانيا و كشورهاي حاشيه خليج فارس گفت: «هر بحراني در خليج فارس، از همان روز اول، بحراني براي انگليس است و اينكه امنيت شما، امنيت ما است. منافع شما - چه منافع نظامي، اقتصادي يا سياسي باشد - با منافع ما در هم تنيده است. ما اينجا هستيم تا پايگاه نظامي اچ‌ام اس جفير را - كه تاسيسات حمايت از نيروي دريايي (انگليس) در بحرين است - بار ديگر بازگشايي كنيم. ما در حال تجديد پيوندهاي نظامي، با دوستان قديمي‌مان هستيم. كاركنان بخش نظامي انگليس در خليج فارس در دوبي مستقر شده‌اند. نيروي هوايي انگليس، پس از امريكا، دومين كمك‌كننده بزرگ به عمليات حملات هوايي است و ما در كنار يكديگر، كمك كرده‌ايم كه به ميزان چشمگيري جاپاي آن سازمان تروريستي در منطقه كاهش يابد. ما به طور مستمر در حال افشاي پوچي ادعاي ظاهرفريب خلافت سركردگان داعش هستيم. البته همه ما از بزرگي چالش‌هايي كه در اين منطقه با آن مواجه هستيم آگاهيم. وقتي سرانجام، ثبات در عراق بار ديگر برقرار شود، همه ما بايد به بازسازي و متحد كردن آن كشور كمك كنيم.»