تلاش ايران و آذربايجان براي عدم تاثيرگذاري عوامل ثالث بر روابط دوجانبه
همه اين مسائل موجب مي‌شود تا بگوييم كه روابط ايران و آذربايجان در بهترين حالت ممكن در طول 25 سال گذشته قرار دارد. از نظر آماري، تعداد ديدارهاي سران و ديگر مقامات دو كشور با يكديگر بيش از هر كشوري ديگري بوده است. بيشتر اسناد همكاري اجرايي شده ميان دو كشور، متعلق به ايران و آذربايجان است. در طول سه سال گذشته، كميسيون مشترك اقتصادي ايران و آذربايجان سه بار برگزار شده است در حالي كه پيش از آن، نشست‌هاي اين كميسيون به مدت چهار سال با عدم برگزاري روبه‌رو شده بود و به نوعي گرد ركود بر روابط دو كشور نشسته بود. همه اين مسائل نشانگر موفقيت و ثمره دادن ديپلماسي برد – برد جمهوري اسلامي در عرصه منطقه‌اي است.
با اين وجود، روابط تهران و باكو با وجود همه موفقيت‌ها بدون اختلاف نيز هست. البته هيچ كشوري را نمي‌توان يافت كه هيچ اختلافي با يكديگر نداشته باشند و در مسائل مختلف، صددرصد شبيه به يكديگر فكر كنند. متاسفانه عوامل ثالثي از جمله رژيم صهيونيستي تلاش مي‌كنند تا با فتنه‌افكني، روابط دوستانه ميان ايران و آذربايجان را تيره ساخته و در روند رو به جلوي مناسبات دو كشور وقفه ايجاد كنند. جمهوري اسلامي ايران به صورت مكرر و در دفعات مختلف نسبت به اين مساله به طرف آذري هشدار داده است. مي‌دانيم كه رژيم اشغالگر قدس از طريق رسانه‌ها به صورت مكرر در حال بزرگنمايي اختلافات عادي ميان تهران و باكو و تبديل كردن آن به يك مساله حاد است در حالي كه ايران و آذربايجان واقعا اختلافات نظر جدي با يكديگر ندارند. همچنين ايران به طرف آذري خود متذكر شده است كه روابطش با ديگر كشورها عليه باكو نيست و از طرف آذري نيز خواسته است در روابطش با ديگران به اين مقوله توجه داشته باشد و بر حفظ و مراقبت از اين روابط رو به رشد ممارست كند. خوشبختانه طرف آذري نيز در اين باره با ايران اشتراك نظر دارد. در طول سه سال گذشته نيز بيشترين توجه و تلاش تهران و باكو نيز محافظت روابط از اين عوامل ثالث بوده است. با اين وجود، ايران و آذربايجان به مانند هر همسايه ديگري با يكديگر اختلافاتي دارند كه طبيعي است و با گفت‌وگو قابل حل شدن است.
با اين حال، سفر الهام علي‌اف به تهران مي‌تواند به روند رو به جلو برگزاري اجلاس سران به صورت چندجانبه نيز موثر باشد. آن ديدارها مي‌تواند اثرات محسوسي در موضوعات كلان منطقه به ويژه در مسائل امنيتي و مبارزه با تروريسم داشته باشد و موجب نزديك شدن ديدگاه‌ها با يكديگر داشته باشد. متاسفانه يكي از حلقه‌هاي مفقوده اين ديدارهاي چندجانبه با كشورهاي حوزه قفقاز، اجلاس سه‌جانبه ايران، آذربايجان و گرجستان است. رييس‌جمهور نيز روز گذشته به همين مساله اشاره كرد. البته حتما ضروري نيست كه اين ديدارها از سطح سران آغاز شود و مي‌توان از سطوح كارشناسي كار را آغاز كرد تا زمينه‌هاي همكاري – كه بسيار نيز هستند – شناساسي و گره‌ها و موانع را حل كرد و سپس آن ديدارها را به سطوح وزرا و سران ارتقا داد. ايران، آذربايجان و گرجستان زمينه‌هاي همكاري بسياري دارند كه در پي آن همكاري، منافع بسياري براي طرفين حاصل خواهد شد و همين مساله موجب مي‌شود تا طرفين به بهبود و گسترش مناسبات با يكديگر توجه داشته باشند.