اهداف مركل
از ديدار با ترامپ
هادي جرقوئيان
قرار است در 14 مارس، آنگلا مركل، صدراعظم آلمان در واشنگتن با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا ديدار داشته باشد. پس از «ترزا مي»، نخست وزير بريتانيا، صدراعظم آلمان دومين رهبر بلند پايه اروپايي است كه با رييس‌جمهور جديد ايالات متحده ديدار مي‌كند. تا پيش از اين، دولت آلمان اعلام كرده بود با وجود دعوت رسمي ترامپ، مركل ترجيح مي‌دهد ديداري با او تا تابستان آينده و اجلاس جي 20 در آلمان نداشته باشد؛ اما اكنون صدر اعظم آلمان تغيير عقيده داده است؛ بي‌شك تغيير موضع آنگلا مركل بي‌حكمت و قصد نيست و او اهداف خاصي را از اين ديدار دنبال مي‌كند.
در اوايل شروع به كار دونالد ترامپ در كاخ سفيد كه اكثر رهبران جهان در فكر تبريك به وي بودند، آنگلا مركل سياست متفاوتي اتخاذ كرد و در برخي موارد نيز به مخالفت هوشيارانه با مواضع رييس جديد كاخ سفيد پرداخت. به نوشته تايمز مالي و بنابر گفته مشاور صدر اعظم آلمان، مركل در سياست خارجي خود و در مواجهه با ترامپ، «استراتژي صبر» را برگزيد و منتظر گذر زمان ماند؛ ترامپ چه در زمان مبارزات انتخاباتي و چه در ابتداي رياست‌جمهوري خود، انتقاد‌هاي بسياري را متوجه سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) و اتحاديه اروپا كرد؛ دو سازمان و نهادي كه از اهميت ويژه‌اي در سياست خارجي آلمان برخوردارند. رييس‌جمهور امريكا حتي در مواقعي ادامه همكاري با ناتو و تجارت با اروپا را به زيان ايالات متحده دانست. به نظر مي‌رسد آنگلا مركل صبر پيشه كرد تا دونالد ترامپ از مواضع ديوانه وار خود كمي عقب‌نشيني كرده و موضع نرمي در برابر مسائل مهم مورد اشاره دو طرف اتخاذ كند؛ اتفاقي كه پس از گذشت مدتي عملي شد و نخستين نشان عقب‌نشيني دولت ترامپ، در كنفرانس امنيتي مونيخ و توسط معاون اول رييس‌جمهور امريكا نمايش داده شد.
مايك پنس در سفر خود به اروپا، از ناتو و همكاري با اتحاديه اروپا حمايت و موضع رسمي دولت جديد امريكا را گسترش اين همكاري‌ها اعلام كرد. دونالد ترامپ نيز در نطق سالانه خود در كنگره، نرمش خاصي در برابر ناتو داشت و اعلام كرد اهميت ويژه‌اي براي اين سازمان نظامي قايل است. مساله مهم ديگر در تقابل مركل و ترامپ، اتحاديه اروپاست. در زمان كنوني و پس از ناتو، براي صدر اعظم آلمان، اتحاديه اروپا و نيز رابطه ايالات متحده با اين اتحاديه از اهميت بالايي برخوردار است؛ اتحاديه اروپا براي آنگلا مركل و كشور متبوعش، تجسم نقش بين‌المللي آلمان در صحنه جهاني است. اكنون و پس از اعلام قطعي خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا و نيز تضعيف نقش فرانسه در رهبري قاره سبز، حيات اتحاديه اروپا به آلمان و تصميم‌هاي صدر اعظم آن گره خورده است.
مركل به دنبال آن است كه نگاه ترامپ به اتحاديه اروپا را تغيير داده و امريكا را به عنوان شريك تجاري اصلي اين اتحاديه حفظ كند. اگر ترامپ در مقابل مركل و خواسته‌هاي او تسليم شود، صدراعظم آلمان نيز از خود نرمش نشان خواهد داد و ممكن است مراودات تجاري مهمي در اين بين ترسيم شود. انتقاد مهم ترامپ از ناتو و مركل آن است كه تعداد كمي از 27 كشور متحد واشنگتن به هدف اختصاص 2درصد از توليد ناخالص داخلي به هزينه‌هاي دفاعي دست يافته‌اند (آلمان تنها 2/1درصد اختصاص داده است).
ترامپ بر اين باور است كه اعضاي ناتو بدون آنكه هزينه سنگيني بپردازند، سال‌هاي طولاني از قبال امريكا تامين امنيت شده و با خيال آسوده از امنيت كامل برخوردار گشته‌اند (بار تامين امنيت اروپا بر دوش ايالات متحده بوده است)؛ اكنون وقت آن رسيده تا اعضاي اروپايي ناتو با هزينه‌هاي خود اين امنيت را برقرار كنند و اين موضوع به ايالات متحده ارتباطي نخواهد داشت. به نظر مي‌رسد اگر مركل تضمين دهد كه سرعت رسيدن به سهم 2 درصد و افزايش هزينه دفاعي در ناتو را شتاب بخشد و نيز قراردادهاي سنگين و پرمنفعت با تامين‌كنندگان امريكايي منعقد كند، احتمال تامين نظر ترامپ وجود دارد.
از سوي ديگر، مركل نگران رابطه ترامپ و پوتين و ارتباط نزديك اين دو با يكديگر است. برلين به‌شدت نگران آن است كه واشنگتن بر سر موضوعات اساسي و اصلي اروپا، با مسكو معامله كند؛ از جمله آنكه (شايد) اوكراين را مجبور كند مناقشه خود با روسيه را تغيير داده و به پوتين اين اجازه را دهد تا تاثيرات خود بر شرق اروپا را افزايش دهد.
هر چند كاخ سفيد به تازگي اعلام كرده است تحريم‌هاي امريكا و اروپا عليه روسيه (كه پس از اشغال كريمه توسط مسكو وضع شد) در آينده تغييري نخواهد كرد، اما بي‌شك مركل نگران بازي‌هاي پشت پرده و مخفي است كه ممكن است اين تحريم‌ها را بي‌اثركرده و زياده‌خواهي‌هاي پوتين را به رويه‌اي معمول تبديل كند. اكنون به نظر مي‌رسد مركل به بخشي از خواسته‌هاي خود درباره سياست خارجي ترامپ و دولت جديد ايالات متحده دست يافته كه به ديدار رييس‌جمهور جديد امريكا مي‌رود.
آنگلا مركل از همان ابتدا نيز بر اصول خود تكيه كرده و حاضر به شكستن آنها (در برابر ترامپ) نشد؛ او بارها نگراني خود از انزوا، گرايشات و حمايت‌هاي ناسيوناليستي ترامپ را ابرازكرده و از سه سازمان بين‌المللي مورد انتقاد ترامپ حمايت كرده بود: ناتو، اتحاديه اروپا و سازمان ملل. در مقابل، تيم مديريتي ترامپ نيز با وجود تاكيد بر قطع تجارت با مكزيك و انتقاد از سازمان تجارت جهاني، همواره در برابر دو كشور چين و آلمان (كه بيشترين تجارت‌ها را با ايالات متحده دارند) نرمش نشان داده است. شايد آنگلا مركل در سفر خود به واشنگتن، باعث تلطيف مواضع ترامپ در برابر اتحاديه اروپا شده و ارتباطي جديد ميان اين دو بازيگر تاثيرگذاربين‌المللي ايجاد كند.