از اقتصاد تا موسيقي در فلسفه
مطالعه همه‌جانبه نظام‌هاي اقتصادي
نظام‌هاي اقتصادي زيرشاخه‌اي كليدي از مجموعه درس‌ها و موضوعات علوم اقتصادي است. اين زيررشته مهم از يك‌سو وظيفه توضيح و تحليل نظام‌ها و نهادهاي اقتصادي را به‌عهده دارد و از سوي ديگر، نوعي بررسي مقايسه‌اي از نظام‌ها و نهادها را انجام مي‌دهد. كتاب حاضر نوعي مطالعه همه‌جانبه از موضوع نظام‌هاي اقتصادي است كه درعين حال با سرفصل‌هاي مصوب وزارت علوم و آموزش عالي براي درس يادشده سازگاري كافي دارد. اين اثر در قالب 10 فصل، علاوه بر توضيح بحث‌هاي سنتي نظام‌هاي اقتصادي، به موضوعات جديد مكمل نظام‌ها نيز مي‌پردازد؛ به‌ويژه در فضاي تحولات قرن بيست‌ويكمي (دست‌كم تا زمان چاپ كتاب) . در ضمن محتواي كتاب به‌گونه‌اي است كه علاوه بر دانشجويان اقتصاد، علاقه‌مندان به بحث‌هاي اقتصادي از ديگر رشته‌ها نيز مي‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
در قديم، بيشتر دو نظام سرمايه داري و سوسياليسم به شكل سنتي مطرح بودند اما در شرايط قرن 21 تحولاتي رخ داده كه در پرتو آن، نظام‌ها و زير‌نظام‌هاي گوناگوني شكل گرفته‌اند. در اين اثر، علاوه بر نظام‌هاي سنتي سرمايه داري و سوسياليستي، به روند نظام‌هاي اقتصادي در جهان جديد نيز پرداخته شده است؛ از اين رو، ابعاد كاربردي نظام‌هاي اقتصادي در اين اثر بسيار نمايان است و در آن، فقط به بحث‌هاي تئوريك بسنده نشده است.
نسبت تخيل هنري و ديناميسم اجتماعي
هسته اصلي برنامه پژوهشي جامعه‌شناسي هنر اين گزاره است كه تاريخ هنر «تاريخ تحول درون ذاتي سبك‌هاي هنري نيست» بلكه داستان كشمكش گروه‌ها و گفتارها بر سر هويت بخشي به برخي آثار و دريغ داشتن اين هويت/برچسب از برخي ديگر است. اين كشمكش‌ها همواره در چارچوب يك قلمرو رخ مي‌دهند و در واقع، برسازنده و خمير مايه شكل‌دهنده همان «جهان هنري» يا «ميداني» هستند كه چيزي به اسم هنر و كسي به نام هنرمند آنجا خلق مي‌شود. آفرينش هنري و پويايي اجتماعي عميقا در هم تنيده‌اند و درك روشمند اين درهم‌بافتگي، مستلزم طرد و نفي اسطوره‌هايي چون «ذات/اصالت اثر هنري»، «منشا بدوي هنر» و «رازآلودگي/تقدس هنر» است. كتاب «جامعه‌شناسي هنر: شيوه‌هاي ديدن» به تازگي از سوي نشر ني به فارسي ترجمه و منتشر شده است كه با مقالاتي در دو بخش تئوريك و مطالعه تجربي، مي‌كوشد آراي نظريه پردازان اين حوزه را به بحث و نقد بگذارد و سپس با ارايه چند كار تحقيقاتي درخصوص موضوعات متنوع اين حوزه (موسيقي، اپرا و سينما تا نقاشي و معماري) نمونه‌هايي از شيوه انجام مطالعه تجربي و نتايج آنها را در اختيار خواننده قرار دهد. كتاب به پرسش‌هايي متعدد مي‌پردازد كه مشخصا در زمينه جامعه‌شناسي هنر مطرح مي‌شود و اگر بخواهيم پروژه تحقيقاتي جامعه‌شناسي هنر را با واژگان ژان دو وينيو صورت‌بندي كنيم بايد بگوييم كه اين حوزه پژوهشي اساسا درصدد پاسخ دادن به اين سوال است كه خلاقيت، خيال و نبوغ تا چه اندازه در زندگي اجتماعي ريشه دارند و تجربه تخيلي هنرمند كه پيوندي ارگانيك با واقعيت‌هاي اجتماعي روزمره دارد چگونه در اثر هنري انعكاس مي‌يابد. درهم بافتگي تخيل هنري و ديناميسم اجتماعي همان معمايي است كه جامعه‌شناسي هنر سعي در گشودن آن دارد.
تجزيه و تحليل اقتصادهاي رو به توسعه
اين كتاب براي افزايش شناخت دانشجويان علم اقتصاد، پژوهندگان اقتصاد توسعه و استاداني كه به تدريس اقتصاد توسعه اشتغال دارند و علاقه‌مند به گشودن بحث‌هاي تازه در اين زمينه‌‌اند، تاليف شده است.اي. واين نافزيگر، استاد ممتاز دانشگاه ايالتي كانزاس، در اين كتاب به تجزيه و تحليل اقتصادهاي رو به توسعه آسيا، آفريقا و اروپاي شرقي ـ مركزي كه حدود 85 درصد جمعيت رو به توسعه جهان را در خود جاي داده‌اند، مي‌پردازد. اين كتاب در دو جلد تاليف شده است. جلد اول مشتمل بر سه بخش و سيزده فصل است و به «نحوه زندگي آن دو سوم ديگر»، معنا و سنجش توسعه، رويكرد زيست‌شناختي تكاملي جرد دايامند به توسعه، تحليل نسبت بالايي از ستانده و نيروي كار در خدمات در كشورهاي ثروتمند، نقش نهادها در توسعه اقتصادي و مناقشه درباره رشد و سرمايه اجتماعي، نظريه‌هاي توسعه اقتصادي، ضعف داده‌هاي آماري فقر و گرسنگي و ماهيت چندبعدي فقر، فقر روستايي و تحول كشاورزي و نحوه تاثير كشاورزي در رشد كلي اقتصادي و درباره عوامل رشد به بحث مي‌پردازد. جلد دوم اين كتاب نيز شامل بخش‌هاي چهارم و پنجم و فصول چهارده تا نوزده است كه در آن، اقتصاد كلان را با اقتصاد بين‌المللي توسعه ادغام مي‌كند، فروپاشي سوسياليسم دولتي و گذار به اقتصاد آزاد و اصلاحات اقتصادي در اروپاي شرقي ـ مركزي و اتحاد شوروي سابق و گذار به اقتصاد بازار در چين را تحليل مي‌كند و درباره تثبيت، تعديل، اصلاحات، دستيابي به هر دو موازنه داخلي و خارجي، عموميت تعديل در كشورهاي رو به توسعه و در حال گذار، نقش بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول در تراز پرداخت‌ها و تعديل اقتصاد كلان داخلي، متوالي‌كردن تجارت، نرخ ارز و اصلاحات بازار سرمايه بحث مي‌كند.
چالش تفاوت نگاه
«موسيقي در فلسفه و عرفان: يك مقدمه كوتاه» سه بخش دارد با عناوين: «درآمدي بر ديدگاه‌هاي كلامي، فلسفي و عرفاني در توصيف موسيقي»، «ديدگاه جوانان امروز ايران در زمينه آراي فلسفي و عرفاني» و «چالش تفاوت نگاه». در اين پژوهش ابتدا سه نگاه كلامي، فلسفي و عرفاني به موسيقي مطالعه مي‌شود. ديدگاه‌هاي كلامي مرتبط به موسيقي در سه حوزه فكري معتزله، اشاعره و شيعه بررسي مي‌شود و در بخش مربوط به ديدگاه‌هاي حكمي و فلسفي نيز سه حوزه مشا، اشراق و حكمت متعاليه مورد كاوش قرار مي‌گيرد و در پايان ديدگاه‌هاي عرفاني معرفي مي‌شوند كه عبارتند از عرفان نخستين، عرفان نظري، مولويه و ساير عرفا و متصوفه. در بخش دوم اين كتاب ميزان باورپذيري آراي متكلمان، فلاسفه و عرفا در زمينه موسيقي در نزد جوانان امروز اهل موسيقي در ايران بررسي مي‌شود. اين بخش حاصل يك سلسله تحقيقات ميداني است. «ارتباط موسيقي با افلاك»، «تشابه آدمي به‌سازي در دست پروردگار»، «موسيقي به عنوان واسطه انتقال پيام بين آفريدگار و انسان»، «هنرهاي صوتي شريف‌تر از هنرهاي بصري» و «اوقات تغني» مهم‌ترين مباحث مطرح شده در اين بخش هستند. در بخش پاياني اين كتاب نيز چالش تفاوت نگاه جوان امروز ايراني با ديدگاه‌هاي واردشده از غرب مورد كنكاش قرار مي‌گيرد. «جوان امروز ايران در مواجهه با استيلاي نگاه علمي- مادي غرب»، «شيوه كل‌نگر در مقابل شيوه جزءنگر»، «ادراك دوري و خطي از زمان»، «شرافتِ علوم» و «جنبه‌هاي كاربردي آراي فلاسفه» محور مباحث بخش پاياني كتاب حاضر را تشكيل مي‌دهند.