«اعتماد» از تعطيلي دو انجمن فعال در حوزه كودكان كار در تهران و تبريز گزارش مي‌دهد
سرپناهي كه از كودكان كار و خيابان گرفته شد
گروه جامعه
با گذشت سه روز از پلمب ساختمان يكي از مهم‌ترين انجمن‌هاي غيردولتي فعال در آموزش كودكان كار و خيابان، «برخي موانع» دليل پلمب مكان فعاليت دفتر «جمعيت دفاع از كودكان كار و خيابان» اعلام شده بدون آنكه مسوولان انجمن توضيحي درباره جزييات اين «موانع» بشنوند. اين انجمن با حكم پليس امنيت، ساعت 9 صبح روز پنج شنبه 31 فروردين ماه پلمب شد در حالي كه در متن اخطاريه پلمب كه ساعت 20 روز چهارشنبه 30 فروردين ماه و در زمان تعطيلي مجموعه به نظافتچي انجمن تحويل داده شده، آمده است: «برابر نامه... صادره از معاونت نظارت بر اماكن عمومي پاوافاتب و در اجراي قانون نظام صنفي، به دليل تخلفات ارتكابي ذيل، از مورخه 30 فروردين يك روز مهلت داريد تا كالاهاي ضروري يا فاسد شدني را از واحد كسب تخليه نماييد...»
با وجود تاكيدات اين اخطاريه، اما محمد لطفي‌آذر كه از فعالان قديمي در حمايت از كودكان كار و خيابان است و همكاري خود را با اين انجمن، از آغازين روز تاسيس آن- 11 ارديبهشت 1383- شروع كرده، در توضيح نحوه پلمب ساختمان به «اعتماد» مي‌گويد: «گفته بودند 24 ساعت مهلت داريد بياييد وضعيت مجوز را تعيين كنيد. اما ساعت 9 صبح روز پنجشنبه آمدند و پلمب كردند. ساختمان را پلمب و اعلام كردند كه شنبه برويم اداره پليس امنيت.»
روز جمعه كه مراجعان انجمن، دختران و پسران كمتر از 18 سال بودند، كودكاني كه تمام ايام هفته را مشغول به كارند و روز جمعه، تنها فرصت است براي تحصيل، كلاس‌هاي انجمن در پارك همجوار ساختمان برگزار شد چون امكان مطلع كردن بچه‌ها از پلمب انجمن وجود نداشت. شنبه، دو نفر از اعضاي انجمن به ساختمان پليس امنيت واقع در خيابان شريعتي مراجعه كردند و به آنها گفته شد: «انجمن فاقد مجوز است.»
پاسخ اعضاي انجمن به معاونت نظارت بر اماكن عمومي، مطابق همان پاسخي است كه لطفي، روز جمعه در گفت‌وگويي كه با «اعتماد» و ساير رسانه‌ها داشت، به دليل نامعلوم بودن وضعيت علت پلمب خواهش كرد اين گفت‌وگوي دوستانه تا روشن شدن علت پلمب، منتشر نشود.
«مجوز ما تاريخ صدور دارد اما تاريخ انقضا و پايان ندارد. ما موظفيم هر دو سال يك‌بار اعضاي هيات‌مديره را به پليس امنيت معرفي كنيم. تا امروز هم اين روال را اجرا مي‌كرديم. هر دوسال، اعضاي هيات‌مديره را معرفي مي‌كرديم اما تاييد يا رد صلاحيت اين افراد بي‌پاسخ و مسكوت مي‌ماند. دو سال مي‌گذشت و ما مجددا افراد ديگري را به عنوان اعضاي هيات‌مديره معرفي مي‌كرديم و باز هم سكوت. يك‌بار هم براي دريافت مجوز به سازمان بهزيستي مراجعه كرده بوديم اما بهزيستي به ما مجوز نداد. طبق قانون ثبت سمن‌ها، در چنين شرايطي و در صورت انجام نشدن رسيدگي، هيات‌مديره قبلي مي‌تواند به فعاليت خود ادامه دهد. همكاران ما هم به معاونت نظارت بر اماكن عمومي گفته بودند كه شما با سكوت در قبال تاييد يا رد صلاحيت اعضاي هيات‌مديره، مجوز انجمن را تمديد نمي‌كرديد. در نهايت، روز گذشته به همكاران من گفته شد كه برويد از بهزيستي استان تهران نامه بگيريد. در مراجعه به بهزيستي هم جواب شنيديم كه براي صدور مجوز موانعي وجود دارد كه بايد برطرف شود و اين موانع مربوط به شرايط صدور مجوز از سوي بهزيستي نيست.»
اسفند ماه سال گذشته، مجوز فعاليت «انجمن دوستداران حقوق كودك» تعليق شد. انجمني كه 10 سال سابقه فعاليت در شهر تبريز داشت اما با اين تعليق و تا اطلاع ثانوي مجاز به هيچ فعاليتي براي كودكان نيست. مسوولان اين انجمن هم در مواجهه با مسوولان انتظامي استان، همين پاسخ را شنيده بودند: «به علت موانع موجود.»
در حالي كه بنا بر اطلاع «اعتماد» يكي از انجمن‌هاي فعال در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران هم از دو سال گذشته با مشكل تمديد نشدن مجوز مواجه است، خودداري متوليان از تمديد مجوز انجمن‌هاي غير دولتي حامي آسيب ديدگان اجتماعي در حالي رو به افزايش است كه از نيمه دوم سال 94 و بنا بر دستور مقام معظم رهبري در ديدار با اعضاي شوراي اجتماعي وزارت كشور، نهادهاي مسوول، موظف به كنترل و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي شده‌اند.
«جمعيت دفاع از كودكان كار و خيابان» بعد از گذشت 10 سال فعاليت در دو منطقه فلاح و پاسگاه نعمت‌آباد، موفق شده اعتماد خانواده‌هاي ساكن در مناطق پيرامون را در آن حد جلب كند كه امروز بيش از 500 خانواده آسيب‌پذير، مراجعان و مددجويان اين انجمن باشند. به گفته لطفي، انجمن سه سال قبل هم با مشكلاتي در تامين مكان فعاليت مواجه شد. در حالي كه بنا بر قانون شهرداري‌ها، تامين مكان فعاليت انجمن‌هاي غيردولتي بر عهده شهرداري‌هاست، مسوولان وقت شهرداري قراردادي براي تامين مكان در منطقه فلاح به مسوولان انجمن دادند مبني بر اينكه به ازاي اين واگذاري كه وظيفه قانوني شهرداري هم بود، مسوولان انجمن موظف به برگزاري آموزش‌هاي فوق برنامه همچون آموزش زبان انگليسي براي كودكان كار و خيابان مي‌شدند و به دليل امتناع مسوولان انجمن از پاسخ به اين درخواست به دليل محدوديت‌هاي زماني كودكان كار و خيابان و منافات اين درخواست با اهداف انجمن (هدفگذاري براي سواد آموزي و مددكاري) و همچنين اعتراض به ايرادات حقوقي قرارداد تنظيمي شهرداري، ساختمان واگذار شده در كلام، از اين انجمن پس گرفته شد و انجمن همچنان فعاليت خود را در همان ساختمان قديمي واقع در پاسگاه نعمت‌آباد ادامه داد. ساختماني كه پيش از اين آب انبار بوده و فضاي برخي كلاس‌ها تا پيش از بازسازي‌هاي انجام شده، حتي فاقد ايمني براي تردد كودكان بود. لطفي در توضيح اهميت تداوم فعاليت انجمن در منطقه پاسگاه نعمت‌آباد به «اعتماد» مي‌گويد: «اميدواريم موانعي كه مي‌گويند و ما هم حدس مي‌زنيم، هر چه زودتر برطرف شود چون تعطيلي اين مكان، بزرگ‌ترين آسيب را به كودكان مي‌زند. ما يك محيط اجتماعي هستيم و وظايفي كه بر عهده دولت بوده را به دوش گرفته‌ايم. اين منطقه كانون آسيب است. يافت‌آباد بالاي سر ما است و متراكم از كارگاه‌هاي مبل‌سازي. ابتداي جاده ساوه و غرب ما، تراكم بازار خريد و فروش اتومبيل و كوره‌هاي آجر پزي و مركز تجمع كودكاني است كه پنجشنبه و جمعه‌ها با فروش بطري آب، نان به خانه مي‌برند. جنوب پاسگاه نعمت‌آباد، مركز تجمع صافكاري‌ها و بازار عبدل‌آباد است و شرق پاسگاه هم، با تراكم كارگاه‌هاي كفاشي و خياطي مواجهيم و بنابراين، در اين منطقه تعداد قابل توجهي كودك كار ساكن است كه نيازمند اين حمايت‌ها هستند.»
29 بهمن 1390 سمينار بررسي آسيب‌هاي كودكان كار و خيابان لغو شد. دو روز پيش از برگزاري همايش، به مسوولان برگزاري اعلام شد كه حق برگزاري همايش را ندارند. سوم اسفند 1390 و 9 روز پيش از برگزاري انتخابات مجلس نهم، دومين همايش ملي آسيب‌هاي اجتماعي ايران، لغو شد. همايشي كه قرار بود روند 10 ساله آسيب‌هاي اجتماعي ايران را بررسي كند. افرادي كه خود را معرفي نكرده بودند، تنها چند ساعت پيش از برگزاري همايش با مسوولان انجمن جامعه‌شناسي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران تماس گرفتند و دستور دادند كه همايش لغو شود.
9 خرداد 1391، تلاش برگزار‌كنندگان دومين همايش ملي آسيب‌هاي اجتماعي ايران بي‌اثر ماند و همايش براي دومين بار لغو شد.
هفته آينده، 11 ارديبهشت، روز جهاني كارگر است. هفته گذشته، روزبه كردوني، مديركل كاهش آسيب‌هاي اجتماعي وزارت تعاون، برگ برنده دولت يازدهم را حمايت از فعاليت سازمان‌هاي مردم نهاد ذكر كرد... ديگر نياز به طرح سوالي نيست.