معارضه مخالفت كرد، واشنگتن با احتياط استقبال كرد
اما و اگرهاي مناطق امن
يسرا بخاخ
در پايان چهارمين نشست آستانه درباره سوريه كه در پايتخت قزاقستان برگزار شده بود، ايران، روسيه، تركيه و كشورهاي حامي اين مذاكرات روز پنجشنبه توافقي را امضا كردند كه بر اساس طرح پيشنهادي كرملين تدوين شده و طي آن مناطق امني كه شدت درگيري و تنش در آن كاسته خواهد شد در سوريه ايجاد مي‌شود. الكساندر لاورنتيو، رييس هيات روسيه كه در آستانه حضور داشته تاكيد كرد از روز شنبه در ادلب، بخش‌هايي از حلب و حمص و جنوب سوريه كه در اين سند به عنوان مناطق امن انتخاب شده‌اند درگيري‌هاي مسلحانه متوقف خواهد شد. وي ضمن تاكيد بر لزوم تلاش بيشتر براي مرزبندي دقيق محل‌هايي كه قرار است تنش در آن مناطق كاهش پيدا كند، افزود كه كشورش آمادگي دارد ناظراني را به اين مناطق اعزام كند. قرار است بر اساس اين توافق بخش‌هايي از سوريه شاهد كاهش درگيري‌هاي نظامي يا توقف كامل آن و فراهم كردن شرايط ارسال كمك‌هاي بشر دوستانه به مردم اين مناطق است. اين در حالي است كه در دسامبر گذشته روسيه و تركيه نيز توافق كرده بودند كه در سوريه آتش‌بس اعمال شود اما با ادامه حملات گروهك‌هاي تروريستي به نيروهاي ارتش سوريه عملا اين آتش‌بس در ميدان اجرايي نشد. مناطقي كه تحت عنوان مناطق امن مشخص شده‌اند، بخش‌هايي هستند كه در كنترل معارضان مسلح سوري است كه با توقف درگيري‌ها و كاهش تنش، ساز و كار بازگشت آوارگان سوري به اين مناطق و امدادرساني فوري براي مردم اين منطقه فراهم خواهد شد.
معارضان جلسه پاياني را تحريم كردند
استفان دي‌ميستورا، فرستاده سازمان ملل در پرونده سوريه از اين طرح استقبال كرد و آن را گامي در مسير صحيح براي توقف درگيري‌ها در سوريه توصيف كرد اما در مقابل، معارضان سوري كه پيش از آن از اين طرح استقبال كرده و آن را اميدبخش توصيف كرده بودند، نه تنها با اين طرح مخالفت كردند بلكه جلسه امضا براي توافق نهايي آن را نيز ترك كردند. در حالي كه ايالات متحده واكنش خاصي نسبت به اين طرح نداشته روزنامه العرب معتقد است عقب‌نشيني معارضان از پذيرش اين طرح به اين دليل است كه درك كرده‌اند طرح پيشنهادي روسيه خواسته‌هاي معارضان را تامين نمي‌كند و با حضور ايران به عنوان يكي از كشورهاي تضمين‌كننده اجراي اين توافق مخالف است. بر اساس اين گزارش محمد شامي، يكي از فرماندهان گروه مسلح موسوم به ارتش آزاد سوريه گفت كه خروج تعدادي از اعضاي معارضان مسلح از مراسم امضاي توافق ايجاد مناطق امن به دليل اعتراض آنها به چند بند اين توافق بوده از جمله اينكه ايران و روسيه تنها كشورهايي هستند كه مي‌توانند نيروي نظارتي به مناطق مورد نظر اعزام كنند. در حالي كه معارضان مسلح روز اول مذاكرات نيز مدعي شده بودند به دليل آنچه نقش منفي ايران در سوريه مي‌دانند، حاضر نيستند در اين مذاكرات حضور داشته باشند؛ روز دوم دوباره در زمان امضاي توافق شماري از آنها محل مذاكرات را ترك كردند. با اين وجود فرمانده يكي از همين گروه‌هاي مسلح گفته تعداد كمي از اعضاي هيات معارضان مسلح محل مذاكرات را ترك كرده بودند. او همچنين درباره نقش تركيه در اين ساز و كار گفت: تناقض‌هايي در برخي مواقع وجود دارد؛ به طور كلي تركيه و قطر تضمين‌دهندگان معارضان هستند اما اين به اين معنا نيست كه اختلاف وجود ندارد. شامي گفت كه بر اساس توافق صورت گرفته قرار است تركيه نظارت بر مناطقي كه در شمال سوريه قرار دارد را بر عهده داشته باشد كه در حال حاضر با حضور نيروهاي سپر فرات تركيه در شمال سوريه اين مساله صورت گرفته است، اما مناطقي كه كُردها در آن حضور دارند قرار است در نشستي در نيمه ماه جاري ميلادي با حضور ايالات متحده و تركيه درباره آن بحث خواهد شد.
الاخبار: توافق آستانه گامي ناقص در مسيري دشوار است
روزنامه الاخبار اما درباره تفاهمي كه در پايان نشست آستانه صورت گرفته نوشته كه اين گام يك اقدام ناقص است زيرا مسيري كه پيش روي حل بحران سوريه است با چالش‌هاي زيادي مواجه شده. الاخبار در گزارش خود تاكيد كرد كه افزايش شمار طرف‌هاي درگير در سوريه و تنوع منافع آنها نشان مي‌دهد بر روند حل بحران سوريه تاثير گذاشته است. بر اساس اين گزارش رفتار معارضان سوريه در نشست آستانه نشان داد كه كشورهاي تضمين‌كننده نمي‌توانند اجراي اين توافق را به ويژه در حومه درعا و حومه القنيطره تضمين كنند.
نماينده روسيه در اين نشست در واكنش به معارضان سوري گفت كه آنها نشان دادند كه تجربه كافي كار سياسي را ندارند و رفتارشان احساسي است. از طرفي اجراي چنين توافقي نياز به چراغ سبز عربستان هم دارد كه بر جيش‌الاسلام در اين منطقه تاثير بسزايي دارد به همين دليل اجراي توافق آستانه با چالش‌هاي زيادي مواجه است. الاخبار تاكيد كرده كه بخشي از چشم‌انداز اجراي اين توافق به سفر دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا به عربستان واسراييل مربوط است و اگر دقت كنيم مي‌بينيم كساني كه در آستانه با توافق ايجاد شده مخالفت كردند گروه‌هايي هستند كه به اردوگاه عربستان، تركيه و امريكا وابسته هستند.
اعتراض كُردها، اشغال سوريه
به وسيله تركيه
از سوي ديگر كُردهاي سوريه نيز در واكنش به توافق صورت گرفته تاكيد كردند كه حضور تركيه به عنوان كشور تضمين‌كننده در بخش‌هاي شمالي سوريه يعني مجوز دادن به اشغال شمال سوريه به وسيله اين كشور. منابع كُردي تاكيد كردند كه برخي گزارش‌ها حاكي است كه تركيه قول‌هايي گرفته تا اگر توافق آستانه موفق اجرا شود، بحث تبديل منطقه الباب و جرابلس به مناطق امن نيز مورد بررسي قرار گيرد.
از طرف ديگر نيز بشار جعفري، نماينده سوريه در سازمان ملل و رييس هيات مذاكره‌كننده اين كشور در آستانه از مسكو و تهران خواست كه جزييات توافق آستانه را در دمشق مورد بررسي قرار دهند، در همين راستا يك منبع آگاه به الاخبار گفته كه دولت سوريه به اجراي اين توافق متعهد است و در عين حال به مبارزه با تروريسم ادامه خواهد داد و اين مبدا اساسي دولت سوريه و شركايش
است.
مسكو: معارضان سوري تجربه سياسي ندارند
الكساندر لاورنتيو، نماينده روسيه در گفت‌وگوهاي صلح سوريه كه در آستانه برگزار شده بود روز جمعه اعلام كرد كه مناطق امني كه قرار شد در سوريه ايجاد شود در برابر جنگنده‌هاي ارتش امريكا و ائتلاف اين كشور براي مبارزه با داعش بسته خواهد بود. وزارت دفاع روسيه نيز تاكيد كرد با استناد به اين توافق مي‌توان تنش را در مناطق ديگري نيز كاهش داد و بخش‌هاي ديگري از سوريه را به مناطق امن تبديل كرد.
وزارت دفاع روسيه تاكيد كرد كه مبارزه اين كشور با داعش ادامه خواهد داشت و يادآور شد كه سرگئي شوينگو، وزير دفاع اين كشور با وزراي دفاع ايران، تركيه، سوريه و اسراييل در خصوص ايجاد مناطق امن در سوريه گفت‌وگو كرده است. قرار است سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه با ركس تيلرسون وزير خارجه امريكا نيز درباره نتايج نشست آستانه گفت‌وگو كند.
استقبال محتاطانه امريكا از توافق آستانه
وزارت خارجه امريكا در پي توافق در جلسه پاياني نشست آستانه با صدور بيانيه‌اي ابراز اميدواري كرد كه تفاهم صورت گرفته بتواند حجم خشونت و رنج مردم سوريه را كاهش دهد و زمينه را براي حل سياسي اين بحران فراهم كند. واشنگتن تاكيد كرد كه نماينده اين كشور در چهارمين دور مذاكرات آستانه حضور داشته اما به صورت مستقيم در گفت‌وگوها شركت نكرده و تا اين لحظه جزء بخشي از توافق صورت گرفته نيست.
سخنگوي وزارت خارجه امريكا تاكيد كرد كه واشنگتن از تلاش‌هاي روسيه و سوريه براي رسيدن به اين توافق قدرداني مي‌كند و يادآور شد كه ايالات متحده معارضان سوري را تشويق كرده بود در اين گفت‌وگوها حضور فعالي داشته باشند با اين وجود نسبت به حضور ايران به عنوان يكي از طرف‌هاي تضمين‌دهنده اجراي اين توافق ابراز نگراني كرد. واشنگتن ايران را به دست داشتن در افزايش حجم خشونت‌ها در سوريه متهم كرده و افزود: در سايه شكست توافق‌هاي گذشته حق داريم نسبت به اين توافق هم ترديد داشته باشيم. اميدواريم روسيه به اجراي اين توافق پايبند باشد. از سوي ديگر در حالي كه قرار است روسيه در مناطق امن انتخاب شده وضعيت پرواز ممنوع اعمال كند گروه‌هاي معارض سوري بايد با تروريست‌هاي داعش و جبهه النصره مبارزه كنند. وزير خارجه قزاقستان اعلام كرده كه دور بعدي مذاكرات آستانه در نيمه جولاي پيش رو برگزار مي‌شود.