نگاهي به دلايل تغيير در رابطه شوراي همكاري با تل‌آويو
چرا اعراب با اسراييل گرم گرفته‌اند ؟
گروه جهان| كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس اخيرا پيشنهاد برداشتن گام‌هاي جدي‌تر براي برقراري رابطه بهتر با اسراييل را داده‌اند البته به شرط اينكه نخست وزير (رژيم) اسراييل گام‌هاي مهمي براي احياي مذاكرات صلح با فلسطيني‌ها بردارد. نيوزويك با نگاهي به جزييات اين پيشنهاد جديد اعضاي شوراي همكاري خليج فارس به تحليل چرايي گرم گرفتن اعراب با اسراييل پرداخت و نوشت: كشورهاي عربي پيشنهاد داده‌اند كه مي‌توانند خطوط ارتباطي مستقيم ميان برخي كشورهاي عربي و اسراييل را راه‌اندازي كنند، به خطوط هوايي اسراييلي اجازه استفاده از حريم هوايي كشورهاي عضو شوراي همكاري را بدهند و محدوديت‌هاي همكاري تجاري با اسراييل را بردارند. ساير امتيازهاي پيشنهادي از سوي اعراب به اسراييل هم شامل اعطاي ويزا به تجار يا ورزشكاراني بود كه مايل به بازديد از كشورهاي عضو شوراي همكاري بودند. در مقابل اين امتيازها، كشورهاي عرب از نتانياهو مي‌خواهند كه گام‌هاي جدي و اساسي براي پيشبرد پروژه صلح با فلسطيني‌ها بردارد و به خصوص شهرك‌سازي‌ها در خارج از نقطه‌هاي مقرر شده را متوقف كند. اين پيشنهاد مساله كوچكي نيست. اسراييل و ديگر كشورهاي عضو شوراي همكاري هيچ گونه ارتباط ديپلماتيكي با هم ندارند. اعضاي شوراي همكاري حتي تا به امروز اسراييل را به عنوان يك كشور به رسميت هم نشناخته‌اند. اين پيشنهاد هم يكي ديگر از حلقه‌هاي تلاش كشورهاي عربي براي بهبود رابطه با اسراييل است. تلاشي كه در ترس آنها از ايران رخنه دارد. اين رابطه‌ها كه در آنها خبري از اتحاد صرف و كامل وجود ندارد بيشتر نشان‌دهنده توسل طرفين به سياست‌هاي كاربردي است و نه اشتراك در ارزش‌ها يا نزديكي عميق. با اين‌همه اسراييلي‌ها، سعودي‌ها و اماراتي‌ها با داشتن تعابير مشترك از تهديدهايي كه بايد با آن مقابله كنند و منافع مشتركي كه براي رسيدن به آنها بايد با هم تلاش كنند به هم سنجاق شده‌اند. آنها با توجه به همين نقطه‌هاي مشترك در چند وقت اخير با هم همكاري‌هاي اطلاعاتي و امنيتي هم داشته‌اند. يك مقام عربي حاضر در اين بحث‌ها و رايزني‌ها در اين باره به نيوزويك مي‌گويد: براي ما اسراييل ديگر يك دشمن نيست بلكه يك فرصت بالقوه است. اسراييل و كشورهاي شوراي همكاري يك وجه اشتراك دارند و آن هم اين است كه توافق هسته‌اي كه ايران با 1+5 در نيمه جولاي سال 2015 به آن رسيد نتوانست مانع از افزايش نفوذ ايران در منطقه شود يا برنامه‌هاي هسته‌اي اين كشور در بلندمدت را مهار كند. يك مساله ديگر كه در سال‌هاي اخير كشورهاي عضو شوراي همكاري را به اسراييل نزديك كرده سياست‌هاي دولت پيشين امريكا به رياست باراك اوباما در منطقه خاورميانه بود. هم اسراييل و هم كشورهاي عضو شوراي همكاري نگران بودند كه در بلندمدت با اين سياست‌ها مساله تامين امنيت آنها توسط امريكا و تعهد واشنگتن به اين مساله به فراموشي سپرده شود و در گام بعدي هم نفوذ نظامي و ديپلماتيك امريكا در منطقه كاهش پيدا كند. هرچند كه رابطه ميان اسراييل و اعضاي شوراي همكاري در چندسال اخير گرم‌تر شده است اما به سختي مي‌توان اين مساله را جديد دانست. عمان و قطر چه به خاطر اينكه خود را در چشم امريكا عزيز جلوه دهند و چه براي عصبانيت سعودي اما رابطه رسمي هرچند محدود و موردي با اسراييل برقرار كرده‌اند. اسراييل در هر دو اين كشورها سفارتخانه داشت اما انتفاضه دوم در سال 2000 و اتفاق‌هايي كه در نوار غزه رخ داد و منجر به بحران براي ساكنان اين منطقه شد منجر به بسته شدن سفارتخانه‌هاي اسراييل در اين دو كشور شد. با اين‌همه به نظر مي‌رسد كه به خصوص عربستان سعودي در حال حاضر مشتاق‌تر به پيشبرد رابطه با اسراييل و گفت‌وگو با اين رژيم است. شايد هم عربستان به دنبال اين است كه با گفت‌وگوهاي اوليه با تل آويو در حقيقت واكنش افكار عمومي را محك بزند. در حال حاضر ايران و حزب‌الله لبنان از اين موضوع آگاه شده و تا حدودي هم به آن واكنش نشان داده‌اند. اين شفافيت جديدي كه اعراب در پيشنهاد دادن به اسراييل از خود نشان مي‌دهند كه البته مي‌تواند تا حدودي هم پيام سياسي داشته باشد و ژست سياسي به حساب آيد، در حال اندك اندك شكستن تابوي اين است كه يك سعودي هر مرتبه‌اي در خاندان سلطنتي داشته باشد نبايد با دشمن اسراييلي در ملأعام ظاهر شود. اين روزها لازم نيست براي خواندن مطالب درباره رابطه دو جانبه در رسانه‌هاي اسراييلي و سعودي از ذره بين استفاده كنيد چرا كه به نظر مي‌رسد رسانه‌هاي دولتي در كشورهاي شوراي همكاري لحن خود را نسبت به اسراييل در گزارش‌هاي خود تلطيف كرده‌اند و ستون نويس‌ها و تحليلگران اين رسانه‌ها نيز مطالبي در باب فرصت‌ها و دورنماي رابطه مستقيم با اسراييل مي‌نويسند. به راحتي از مقام‌هاي اسراييلي نقل قول مي‌كنند و در پوشش اخبار مربوط به اسراييل و فلسطين هم كمتر از تعابير منفي استفاده مي‌كنند. درحالي كه نظم‌هاي دولتي در خاورميانه برهم ريخته است اسراييل بارديگر به دنبال رابطه با بازيگران دولتي و غير دولتي در منطقه است؛ بازيگراني كه حتي تا همين چند سال پيش هم در رده دشمنان تل آويو بودند. كشورهاي عضو شوراي همكاري در حالي كه در گذشته ترجيح مي‌دادند در سايه ديگران بايستند اما اين روزها سياست خارجي مشخص‌تر و مستقل‌تري را براي مقابله با تغييرات منطقه‌اي اتخاذ مي‌كنند. با اين‌همه هنوز معلوم نيست كه آيا هم اسراييلي‌ها و هم كشورهاي عضو شوراي همكاري مي‌خواهند براي درك فرصت‌هاي همكاري كامل ريسك‌هاي واحدي هم در حوزه سياست خارجي بكنند يا خير. برخي منابع مي‌گويند كه عربستان سعودي مشخصا اعلام كرده است كه تا زماني كه اسراييل تمايل جدي خود را براي روآوردن به طرح صلح عربي نشان ندهد و در مسير پذيرفتن رسمي فلسطين گام برندارد چيزي بيش از همين دست دادن‌هاي سمبليك مقابل دوربين از اعراب عايدش نخواهد شد. با اين‌همه بنيامين نتانياهو نمي‌تواند يا نمي‌خواهد به فلسطيني‌ها زمين‌هاي بيشتري را واگذار كند. رابطه اسراييل با كشورهاي شوراي همكاري بر بستر نه چندان محكم ترس مشترك از ايران شكل گرفت و به نظر مي‌رسد كه با سرعت در حال به حاشيه بردن مساله حساس و حياتي سرزمين مستقل فلسطين براي فلسطيني‌ها است.