دونالد ترامپ براي نخستين بار در جمع اعضاي ناتو حاضر شد
نمايش دلسرد‌كننده در اروپا
ميثم سليماني
اين روزها با حضور دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در بروكسل براي شركت در اجلاس سران ناتو، شايد رهبران اروپايي بيش از هر زمان ديگري دل‌شان براي باراك اوباما، رييس‌جمهور سابق ايالات متحده تنگ شده باشد. اما حالا در عكس‌هاي يادگاري رهبران اروپايي در اجلاس ناتو فردي حضور دارد به نام دونالد ترامپ كه عملا فرماندهي بزرگ‌ترين ارتش جهان را برعهده دارد و از آنجايي كه امريكا بخش اعظمي از مسووليت ناتو را به دوش مي‌كشد، اعضاي ناتو چه بخواهند و چه نخواهند مجبور هستند با رييس‌جمهور جديد ايالات متحده همكاري و ارتباط لازم را حفظ كنند.
انتقاد اوباما از ديوارسازي
در زماني كه دونالد ترامپ وارد بروكسل براي حضور در اجلاس سران ناتو شد، در اتفاقي شايد تصادفي، باراك اوباما، رييس‌جمهوري سابق ايالات متحده به برلين پايتخت آلمان سفر كرد. اما اين دو سفر عملا نظرات متضادي را از روابط ايالات متحده با اروپا به نمايش گذاشت. اوباما در روز پنجشنبه صبح در برلين حاضر شد و آنگلا مركل، صدراعظم آلمان نيز او را همراهي كرد. هر دو در جشنواره‌اي حاضر شدند كه به همت كليساي پروتستان آلمان برگزار شده بود. هردو در مقابل جمعيتي بزرگ در برابر دروازه براندنبورگ به سخنراني پرداختند. باراك اوباما صحبت‌هاي خود را با ستايش آنگلا مركل، صدر اعظم آلمان آغاز كرد. اوباما با لبخند گفت من نه‌تنها عاشق اين شهر هستم، بلكه يكي از شركاي مورد علاقه من در طول رياست‌جمهوري نيز در كنار من نشسته است. در حالي كه دونالد ترامپ چند صد مايل دورتر در بلژيك حضور داشت، باراك اوباما يك انتقاد تلويحي را عليه دونالد ترامپ مطرح كرد كه موجب تشويق مخاطبان شد. اوباما خطاب به حاضران گفت: ما نمي‌توانيم خودمان را از جهان جدا كنيم، ما نمي‌توانيم پشت يك ديوار خودمان را پنهان كنيم.
باراك اوباما همواره در ميان آلماني‌ها محبوب بوده است. او حتي قبل از اينكه رييس‌جمهور امريكا شود، در سال 2008 هنگامي كه در كوران مبارزات انتخاباتي براي نامزدي حزب دموكرات قرار داشت، سخنراني‌اي را در برلين انجام داد كه حدود 200هزار نفر در آن حاضر بودند. او پنج سال بعد نيز دوباره به آلمان سفر كرد و جلوي دروازه براندنبورگ اين‌بار در كسوت رييس‌جمهور ايالات متحده سخنراني كرد. اين محبوبيت اوباما در حالي است كه در دوره رياست‌جمهوري وي بحث جاسوسي ايالات متحده از تلفن آنگلا مركل به يك چالش بزرگ بين‌المللي بدل شد. در آخرين سفر رسمي اوباما به آلمان در ماه نوامبر اما محبت بين دو رهبر آشكار بود و آنها يك هشدار مشترك را در خصوص به خطر افتادن دموكراسي اعلام كردند. يك نظرسنجي كه سال گذشته توسط يك مركز تحقيقات منتشر شد نشان مي‌دهد كه 77 درصد اروپايي‌ها به باراك اوباما اعتماد دارند و در آلمان نيز 86 درصد آلماني‌ها اورا قبول دارند. اظهارات دونالد ترامپ در مورد اروپا در طول مبارزات انتخاباتي بسياري از اروپايي‌ها را نسبت به مواضع او نگران كرده بود. به دونالد ترامپ برچسب آقاي برگزيت زده شد. وي به عنوان فردي كه منطق اتحاديه اروپا را درك نكرده شناخته شد كه هشدار مي‌دهد سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) يك اتحاد نظامي منسوخ شده است. او حتي عنوان كرده بود كه آنگلا مركل با سياست‌هاي مهاجرتي خود آلمان را نيز نابود كرده است.
نمايش دوستي با اروپا
با اين وجود در حالي كه اوباما و مركل در برلين سخن مي‌گفتند، دونالد ترامپ در بروكسل به عنوان مركز قدرت سياسي اروپا حاضر بود. بروكسل چهارمين مقصد از تور 9 روزه سفر دونالد ترامپ به عنوان نخستين دور سفرهاي خارجي او در دوره رياست‌جمهوري به شمار مي‌آيد. اين سفر شامل توقف در عربستان سعودي، سرزمين‌هاي اشغالي و واتيكان بود. ترامپ در پايتخت بلژيك صبح پنجشنبه با تعدادي از رهبران اروپايي ديدار كرد و سپس در يك شام كاري با تعدادي از سران ناتو از جمله آنگلا مركل حضور يافت. گفتني است دونالد ترامپ در ماه آوريل باب انتقاد خود را از سازمان آتلانتيك شمالي گشود و رسما آن را سازماني با ساختاري منسوخ شده ناميد. اين بخشي از يك روند بود كه دونالد ترامپ آن را از مدت‌ها قبل آغاز كرده بود، اما با اين وجود پس از روي كار آمدن در كاخ سفيد اندكي از انتقادات و مواضع خود نسبت به اين موضوع را كاهش داد و در اين موضوع افرادي همچون مايك پينس، معاون اول و جيمز متيس، وزير دفاع ايالات متحده نقش عمده‌اي را ايفا كردند. از طرفي دونالد ترامپ نيز سعي مي‌كند تا روابط خوب و صميمي را با رهبران اروپايي حداقل در تصاوير تلويزيوني به نمايش بگذارد. او روز پنجشنبه با ترزا مي در حاشيه نشست بروكسل ديدار كرد. گزارش‌ها حاكي از آن است كه دو طرف بيشتر در خصوص درز اطلاعات عكس‌هاي محرمانه منتشر شده از صحنه انفجار در منچستر صحبت كردند. به نظر مي‌رسد بريتانيا به‌شدت از اين قضيه ناراحت و نگران است آنگونه كه دونالد ترامپ وعده داده دادگستري بناست تحقيقات گسترده‌اي را براي اين موضوع راه‌اندازي كند. دونالد ترامپ در بيانيه‌اي در اين خصوص عنوان كرد كه هيچ چيز مهم‌تر از رابطه ويژه‌اي كه ميان بريتانيا و امريكا وجود دارد، نيست.
ترجيح مركل به ترامپ
دونالد ترامپ همچنين در حاشيه ديدارهاي خود، ميزبان امانوئل ماكرون، رييس‌جمهوري جديد فرانسه در محل اقامتگاه سفير ايالات متحده در بلژيك به صرف ناهار بود. ديداري كه بسياري دست‌دادن دو طرف كنار هم را به تمسخر گرفتند. حتي تصاوير پس از نشست در جمع سران نشان مي‌دهد هنگامي كه ماكرون قصد دارد به جمع سران بپيوندد، دونالد ترامپ آغوش خود را براي پذيرش ماكرون باز مي‌كند، اما ماكرون مسير خود را تغيير مي‌دهد و ابتدا با مركل خوش و بش مي‌كند و پس از دست دادن به تعدادي از رهبران با ترامپ دست مي‌دهد كه نوع دست دادن دو طرف در آن صحنه نيز جالب توجه بود.
منت امريكايي بر سر اروپايي‌ها
به نظر مي‌رسد هنوز رهبران اروپايي و همپيمانان ايالات متحده در اروپا نتوانستند آنگونه كه بايد با ترامپ ارتباط برقرار كنند و رفتار خود را با او تنظيم كنند. اما بسياري معتقدند كه حضور دونالد ترامپ در نشست سران ناتو يك افسوس جدي را به همراه داشته است. بسياري منتظر آن بودند كه دونالد ترامپ خيال آنها را راحت كند و به مانند روساي جمهور قبلي حمايت كامل خود را از پيمان ناتو رسما اعلام كند. هرچند كه دونالد ترامپ مثل دوره كمپين انتخاباتي خود از ناتو انتقاد نكرد اما كماكان روي ناعادلانه بودن سهم ايالات متحده در اين بين تاكيد كرد و گفت كه بايد همه اعضا سهمي عادلانه را در راستاي تعهدات مالي خود به ناتو داشته باشند. وي در ادامه افزود كه اين منصفانه نيست ماليات‌دهندگان امريكايي در ايالات متحده هزينه ناتو را بپردازند. او از اين سخنان قصد داشت به اين نتيجه برسد كه اروپا مديون امريكا است و حجم انبوهي از پول را در گذشته به ناتو اختصاص داده است. او همچنين در سخنراني خود تاكيدي روي ماده پنج پيمان ناتو مبني بر دفاع از 27 عضو ديگر نكرد. او در طول مبارزات انتخاباتي خود عملا اعضاي ناتو را تهديد كرده بود. اما او با اين وجود در بروكسل گفت كه امريكا هيچگاه دوستاني كه پس از حادثه 11 سپتامبر كنار ما ايستادند را فراموش نخواهد كرد، هرچند كه دستياران رييس‌جمهور تلاش كردند كه اين موضوع و سخنان را نشانه‌اي از تعهد ترامپ مبني بر دفاع متقابل نشان دهند.
نيكلاس برنز، سفير سابق ايالات متحده در ناتو در سخناني عنوان كرد كه من از سخنراني رييس‌جمهور حيرت زده شدم. ترامپ نخستين رييس‌جمهور است كه از سال 1949 به اين طرف حرفي از تاكيد بر ماده پنج نداشته است. هرچند كه اروپايي‌ها قطعا به اين توجه كرده‌اند كه ركس تيلرسون، وزير امورخارجه تاكيد كرده است كه ما از ماده پنج حمايت مي‌كنيم، اما براي همه در بروكسل روشن نيست كه منظور از مايي كه تيلرسون از آن ياد مي‌كند شامل رييس‌جمهور نيز مي‌شود يا خير!
در اين بين با حضور همزمان باراك اوباما در اروپا به همراه دونالد ترامپ به صورت ناخودآگاه دو رييس‌جمهور به‌شدت مورد مقايسه با يكديگر قرار گرفتند. در شبكه‌هاي اجتماعي نوع پيام‌هاي ترامپ را با اوباما مقايسه كردند. كه ترامپ بسيار كوتاه پيام مي‌دهد و صحبت مي‌كند در صورتي كه باراك اوباما با تفسير و طولاني سخن مي‌گويد. او در اروپا به‌شدت محبوب بود و شايد هركسي دوست داشت خود را حول محور باراك اوباما قرار دهد، اما تصاوير سفر دونالد ترامپ به اروپا حاكي از آن است آلمان توانسته خود را تبديل به محوري كند كه امريكا مجبور است در كنار آن قدم بزند و تلاش كند تا جايي براي خود باز كند. از سوي ديگر بسياري معتقدند كه سفر همزمان دونالد ترامپ و باراك اوباما به اروپا به گونه‌اي برنامه‌ريزي نشده كه طرفين با يكديگر برخورد داشته باشند، با اين حال زمان بسيار مناسبي بود تا حداقل بتواند آنگلا مركل در ماه‌هاي منتهي به انتخابات سراسري در آلمان از شرايط سياسي موجود به طور مناسب بهره‌برداري كند.
ديدار با سران گروه 7
دونالد ترامپ پس از پايان ديدار با سران ناتو روز گذشته به سيسيل رفت تا در اجلاس سران كشورهاي هفت كشور صنعتي جهان حضور پيدا كند. نشست امسال كه در روز گذشته برگزار شد، تا حد زيادي متفاوت از سال گذشته بود. چرا كه چهار تن از رهبران هفت كشور تغيير كردند و هر كدام نسبتا رويكرد متفاوتي از گذشته را دنبال مي‌كنند. شايد چهره جديدي كه سال گذشته هيچ كس از سران دوست نداشت او را در قامت رييس‌جمهور ايالات متحده سال آينده ببيند، دونالد ترامپ بود. با اين حال بسياري معتقدند جمع جي هفت از جمله اتحادهايي است كه مورد علاقه دونالد ترامپ است. چرا كه اين جمع از تشريفات معمول به دور است و طرفين معمولا به زبان محاوره و عاميانه سخن مي‌گويند و او با توجه به اينكه زبان تجارت را مي‌داند در اين نشست راحت‌تر باشد. با اين حال بسياري معتقد بودند كه دونالد ترامپ در اين نشست توسط ساير سران پس زده شد چرا كه نظرات متضاد او در خصوص تغييرات آب و هوايي و تجارت آزاد كاملا مخالف با عقايد ساير رهبران حاضر در اين نشست بود.