«مروري بر گنجينه موزه هنرهاي معاصر» به كوشش مهدي حسيني رونمايي شد
كتابي براي پاسخ به مطالبات اصلي جامعه هنري
علي مطلب‌زاده
عصر روز سه‌شنبه موزه هنرهاي معاصر تهران كه چندماهي است نمايشگاه «مسافران برلين و رم» با آثاري كه قرار است از گنجينه موزه در خارج از كشور به نمايش در‌آيد روي ديوارهاي آن رفته شاهد برنامه رونمايي از كتاب گنجينه‌اش بود، كتابي كه سال‌هاست صحبت از انتشار آن مي‌شد و هر بار به دلايلي اين اتفاق عقب افتاده بود. به هر حال كتاب «مروري بر آثار خارجي گنجينه موزه هنرهاي معاصر تهران» به كوشش مهدي حسيني هم با حضور مجيد ملانوروزي، مديركل دفتر امور هنرهاي تجسمي وزارت ارشاد، علي زارع، سرپرست موزه هنرهاي معاصر تهران و هنرمنداني مثل حسين محجوبي، بهنام كامراني، سلطان كاشفي، محمدحسين عماد و... رونمايي شد تا اين برنامه عقب افتاده موزه هم انجام شود. در ابتداي اين مراسم مجيد ملانورزي از اهميت انتشار كتاب «مروري بر آثار خارجي گنجينه موزه هنرهاي معاصر تهران» گفت. به گفته او پيش از اين هر چيزي كه درباره گنجينه موزه هنرهاي معاصر تهران چاپ شده، به صورت كاتالوگ بوده و با انتشار اين كتاب براي نخستين‌بار علاوه بر انتشار آثار توضيحات جامعي هم درباره آنها و هنرمندان‌شان در اختيار علاقه‌مندان قرار مي‌گيرد. ملانوروزي با اشاره به اينكه انتشار اين كتاب پاسخي به مطالبات جامعه هنري است توضيح داد: «يكي از مطالبات اصلي جامعه هنري در طول اين سه سالي كه بنده در موزه بودم اين بود كه آثار گنجينه روي سايت موزه قرار بگيرد و كتابي جامع درباره آن منتشر شود. اين كاري بود كه از زمان آقاي شالويي و آقاي آقايي آغاز شده بود و قرار بود يك كار تحليلي روي برخي از مهم‌ترين آثار گنجينه به كوشش آقاي حسيني ارايه شود. » ملانوروزي انتشار اين كتاب را با اتفاقاتي كه در ديگر موزه‌هاي دنيا در معرفي آثارشان مي‌افتد مقايسه كرد و از اين كتاب به عنوان يك مرجع مفيد براي دانشجويان و فرهيختگان ياد كرد.
تلاش براي معرفي گنجينه موزه به عامه
كتاب مروري بر مجموعه آثار خارجي گنجينه موزه هنرهاي معاصر تهران در بخش‌هاي نقاشي، طراحي و هنرهاي چاپي، نقاشان فتورئاليست، مجسمه‌سازي، آثار ميني‌مال و هنرمفهومي در ۵۰۴ صفحه با كاغذ گلاسه و جلد گالينگور به كوشش مهدي حسيني و توسط انتشارات آبان منتشر شده است. در اين كتاب ۲۲۰ اثر از ۸۵ هنرمند چاپ شده است و علاوه بر آن در هر بخش هم توضيحاتي اضافه شده كه به درك بهتر فضاي هر دوره و عوامل شكل‌گيري هر سبك و خلق اثر كمك مي‌كند. مهدي حسيني در بخش ديگري از اين مراسم درباره مقدمات انتشار چنين كتابي صحبت كرد. به گفته او پيش از اين از آثار گنجينه كاتالوگ‌هايي چاپ شده است كه تنها به ارايه تصوير، تكنيك، سال اجرا و ابعاد اثر پرداخته است. او از صحبت‌هايي گفت كه در زمان مديريت شالويي در دفتر هنرهاي تجسمي با شخص او شده تا شرحي بر آثار اين گنجينه بنويسد. او درباره آشنايي‌اش با آثار اين گنجينه توضيح داد: «من از سال ۵۶ با گنجينه آشنا بودم و خوشبختانه در دهه ۶۰ ميلادي در امريكا بود با بسياري از اين هنرمندها كه در قيد حيات بودند در نيويورك ملاقات كردم. در موسسه‌اي كه تحصيل مي‌كردم گاهي از اين هنرمندها دعوت مي‌شد تا بيايند و وركشاپ‌هايي براي ما داشته باشند يا كارهاي ما را ببينند و نظر بدهند.» حسيني مطالعه درباره اين آثار و هنرمندان را شروع مي‌كند و در سال 89 كار را تحويل موزه هنرهاي معاصر تهران مي‌دهد: «اما ۶ سال طول كشيد تا اين آثار چاپ شود. مديريت‌ها تغيير مي‌كرد و موزه هم دچار مشكلات مالي بود تا در نهايت با ناشر خصوصي وارد مذاكره شديم و انتشارات آبان پذيرفت از نظر مالي ما را حمايت كند. » حسيني از پيشنهاداتي گفت كه براي نوشتن اين كتاب به او داده شده، اينكه كتاب به نحوي نوشته شود كه براي عموم مردم قابل فهم و درك باشد و نه فقط براي بخشي از فرهيختگان و متخصصان عرصه هنر. او به استقبال مردم از نمايشگاه‌هاي گنجينه موزه اشاره كرد و گفت: «به هر حال در زمان نمايش آثار گنجينه هم مشاهده كرديم مردم زيادي حتي از شهرستان‌ها به ديدن آثار آمدند. تلاش كردم با اطلاعاتي كه داشتم شرحي ملموس از اين آثار را بنويسم. در نتيجه ابتدا شرحي از ميزان تحصيلات، دوره‌هايي كه اين هنرمندان ديدند، دوره‌اي كه در آن زندگي مي‌كردند و گروه‌هايي كه به آن تعلق داشتند نوشتم سپس به شرح اثر پرداختم. در بخش‌هاي مختلف هم ابتدا تعريف خاص خودم را از آن عرصه ارايه دادم. » البته حسيني كتاب خودش را نقد هم كرد. به گفته او طبيعتا اين كتاب هم كتاب كاملي نيست و ممكن است عده‌اي بگويند نگاهش در اين كتاب معمولي است: «من همه اينها را مي‌پذيرم و اميدوارم هر نكته‌اي هر بزرگواري دارد به بنده يا ناشر يا موزه ارايه كند تا اگر كتاب به چاپ‌هاي بعدي رسيد آن را مورد بازبيني قرار دهيم. »
در هنرهاي تجسمي دچار كمبود آرشيو هستيم
سلطان كاشفي از مدرسان رشته پژوهش هنر و بهنام كامراني دو چهره ديگري بودند كه در اين مراسم درباره اين كتاب صحبت كردند. به گفته كاشفي، اين مجموعه به دست بهترين كسي كه مي‌توانست آن را بنويسد سپرده شد: «خوشبختانه اين آثار حالا ديگر تنها آثاري پنهان در انبار موزه نيستند و دوستداران مي‌توانند از طريق اين كتاب با اين آثار ارتباط برقرار كنند. » بهنام كامراني، نقاش و مدرس دانشگاه هم در ادامه از انتشار چنين كتابي ابراز خوشحالي كرد: «آنچه در حوزه هنرهاي تجسمي دچار كمبود هستيم بحث كمبود آرشيو و انديشه‌ورزي است. ما درباره بسياري از هنرمندان مدرن و معاصر كشورمان كتابي در دست نداريم. » او درباره حاشيه‌هاي گنجينه در طول اين سال‌ها هم حرف زد و از مناقشات و تب‌وتاب‌هاي زيادي گفت كه اين آثار از سر گذرانده‌اند: «گنجينه موزه مناقشات و تب و تاب‌هاي زيادي را از سر گذرانده است و جادوي مواجهه با اين آثار را بايد از فرهيختگان بگيريم. جادوي اين آثار وقتي پيدا مي‌شود كه با آنها تنها مي‌شويم و اين كتاب اين فرصت را مي‌دهد كه با اين آثار خلوت كنيم.»