«برجام» و دلواپسان امريكايي

وقتي برجام به بار نشست و يك توافقنامه بين‌المللي فراهم شد و نهادهايي مانند شوراي امنيت سازمان ملل به‌عنوان ضامن اجراي آن تلقي شدند، داد دلواپسان داخلي در‌آمد زيرا آنان تمام اميدواري‌شان اين بود كه مذاكرات هسته‌اي به نتيجه نرسد و سياست دولت روحاني هيچ دستاوردي براي ايران نداشته باشد تا آنان بتوانند دوباره بر طبل جنگ و نزاع سياسي بكوبند و درستي سياست‌هاي گذشته خودشان در تعامل با دنيا را مدعي شوند و راي دادن مردم به دكتر روحاني را ابتر و بي‌نتيجه جلوه دهند.
در هنگام تصويب برجام، وضعيت دلواپسان امريكايي و اسراييلي و وابستگان به رژيم‌هاي عرب مخالف ايران هم بهتر از دلواپسان داخلي نبود. آنان باور داشتند كه جمهوري اسلامي در دوران 8ساله احمدي‌نژاد با وضعيت بسيار ناگواري مواجه شده است و از جمله در سطح نهادهاي بين‌المللي و افكار عمومي مردم دنيا منزوي شده است و بنابراين بهترين فرصت براي براندازي جمهوري اسلامي از داخل و خارج فراهم شده است. آنان خودشان را در بهترين وضعيت و جمهوري اسلامي را در بدترين شرايط جهاني مي‌ديدند و اميدوار بودند با تشديد فشارهاي اقتصادي و افزايش دامنه تحريم‌ها و تشديد تعارضات داخلي، اين نظام ناجور از نظر منافع امريكا سرنگون شود و اوضاع منطقه به نفع منافع امريكا تغيير وضعيت بدهد. به نتيجه رسيدن برجام براي صاحبان اين تحليل، يك شوك بزرگ بود زيرا مجال فراخي براي جمهوري اسلامي فراهم مي‌كرد كه ضمن پايان دادن به تحريم‌ها، از انزواي سياسي و اقتصادي ايران بكاهد و رشد اقتصادي ايران را به همراه بياورد و از حجم فشارهاي همه‌جانبه عليه ايران كاسته شود و دولت‌هاي مختلف به سوي همكاري درازمدت و متقابل با ايران حركت كنند.
دلواپسان امريكايي و اسراييلي به اين دليل به‌شدت با تصميم اوباما براي مذاكره با ايران مخالف بودند كه ايران را در آستانه سرنگوني از درون يا تحمل وضعيت جنگ از بيرون تصور مي‌كردند و طبعا اين مذاكرات، همه اين دستاوردهاي محافل ضدايراني را بر باد مي‌داد. آنان معتقد بودند كه با تمركز بر سياست‌ها و رفتار سياسي احمدي‌نژاد اين امكان فراهم شد كه به يك اجماع جهاني عليه ايران نزديك بشويم اما روي كار آمدن دكتر روحاني و سپس آغاز مذاكرات هسته‌اي باعث تبديل ايران به يك ابرقدرت سياسي مهم در منطقه شد و تصوير ذهني جهانيان از ايران را تغيير داد.
اخيرا جمعي از اين دلواپسان امريكايي همزمان با شروع به كار اجلاس سازمان ملل در نيويورك گرد هم آمدند تا از مواضع ضدايراني ترامپ دفاع كرده و برجام را به نفع ايران و به زيان امريكا قلمداد كنند. در اين نشست كه عنوان «اتحاد عليه ايران اتمي» دارد، حدود 16مقام فعلي و سابق امريكايي و غيرامريكايي حاضر شدند و عليه ايران سخنراني كردند. چهره‌هايي كه در اين نشست سخنراني كردند، جملگي به ضديت با ايران شهره‌اند و در سوابق آنان طرح مواضع تند و ضدايراني و نيز همكاري با منافقين و گروه‌هاي مخالف ديگر وجود دارد. افرادي مانند ديويد پترائوس، دنيس راس، مارك كرك، جكي والكات، تركي الفيصل، جب بوش، جان بولتون و جوزف ليبرمن و... را پيشتر با مواضع ضدايراني آنان مي‌شناختيم و اينك بايد در وجهه مخالفت با برجام هم شناخت. هدف از برگزاري نشست آنان در نهاد «اتحاد عليه ايران اتمي»، بررسي ابعاد سياسي و اقتصادي برجام براي ايران و جامعه جهاني به ويژه امريكا بود. آنان خواستند براي ترامپ و مواضع او عليه برجام، زمينه‌سازي كنند تا رييس‌جمهوري امريكا بتواند مطابق شعارهايي كه تاكنون داده است، امريكا را از «شر برجام» نجات دهد و از اجرايي شدن آن جلوگيري كند. برخي از مواضع اين سياستمداران امريكايي را در زير مي‌آورم تا معلوم شود كه دلواپسان امريكايي نيز در زمينه لغو برجام يا تشديد تعارضات ميان ايران و امريكا با دلواپسان داخلي هم‌نظرند. البته برخي از آنان هم زيان خروج از برجام را بيشتر از منافع آن براي امريكا مي‌دانند و از جمله معتقدند كه متحدان امريكا (اروپا و ديگران) با اقدامات ضدبرجامي همراهي نخواهند كرد.
- جوزف ليبرمن، رييس نهاد «اتحاد عليه ايران اتمي»: عميقا اعتقاد دارم رژيم ايران تهديدي براي صلح جهاني است. توافق هسته‌اي نه تنها تهديدات را كم نكرده بلكه خطرات رژيم در حال كنوني بيشتر شده است. ماموريت ما به عنوان يك نهاد غيردولتي جلوگيري از هسته‌اي شدن ايران است.
- مارك والاس، دبير اجرايي نهاد «اتحاد عليه ايران اتمي»: وظيفه ما است نقص‌هاي برجام را به اطلاع جامعه جهاني و مقام‌هاي امريكايي برسانيم.
- بيل ريچاردسون، سفير سابق امريكا در سازمان ملل: من موافق خروج امريكا از توافق هسته‌اي نيستم. هزينه خروج از توافق براي امريكا بيشتر است. بايد آن را با وجود نقايصي كه دارد، ادامه داد. در صورتي كه امريكا از توافق هسته‌اي خارج شود، تاثير منفي بر روابط امريكا با متحدان اروپايي خواهد گذاشت.
- جب بوش، فرماندار سابق فلوريدا و از نامزدهاي جمهوريخواهان در انتخابات گذشته رياست‌جمهوري امريكا: من همچنان از سياست‌هاي پرزيدنت ترامپ حمايت مي‌كنم اما معتقدم بايد سياست يكپارچه و مدوني عليه ايران داشته باشيم. ما نبايد طوري اقدام كنيم كه اعتماد شركاي ما از بين برود. اهرم‌هاي فشار در برجام چندان قوي نيست اما بايد از همين‌ها عليه ايران استفاده شود و خروج از برجام مي‌تواند ما را از داشتن همين اهرم‌ها نيز محروم كند. ديگر شركت‌كنندگان در اين اجلاس هم در مسير ايجاد تحريم بيشتر عليه ايران سخنراني كردند و از اينكه برجام مانع اعمال تحريم بيشتر مي‌شود و متحدان اروپايي امريكا را به سوي ايران سوق مي‌دهد، ناراحت بودند. دلواپسان امريكايي و ايراني گرچه در تشديد تعارض ميان ايران و امريكا با يكديگر همسو هستند اما يك اختلاف اساسي هم دارند. دلواپسان امريكايي برجام را به زيان منافع ملي امريكا مي‌دانند و دلواپسان وطني آن را «خسارت محض» براي جمهوري اسلامي ارزيابي مي‌كنند.