هدف نهايي تركيه اين است كه برخورد مستقيم با كردها را به گردن ايران بيندازد
تركيه تلاش ميكند كه اگر برخورد يا منازعهاي با كردها صورت بگيرد، اين موضوع به سمت ايران ميل كند. دلايل متعددي وجود دارد. تركيه معتقد است كه برخورد و رويارويي مستقيم با كردها ميتواند باعث به هم خوردن روابط سياسي تركيه با اروپا و امريكا شود. نگراني ديگر تركيه اين است كه دامنه برخورد با كردها به داخل خاك تركيه كشيده شود. بنابراين هدف نهايي تركيه اين است كه برخورد مستقيم با كردها را به گردن ايران بيندازد. بخش اعظم تبليغات در مورد ارتباط كردها با اسراييل از طريق آنكارا منتشر ميشود. اين در شرايطي است كه ارتباط كردها با اسراييل فقط از طريق تركيه امكانپذير است. چرا كه MIT يا سازمان اطلاعات ملي تركيه، سازمان همكار و شريك موساد اسراييل است. اگر كردها هر رابطهاي با اسراييل داشته باشند از طريق خاك تركيه است، هيچ يك از ديگر خاكهاي همسايه اقليم كردستان ارتباطي با اسراييل ندارند، نه ايران، نه سوريه و نه عراق. حتي در دوره صدام حسين، هيچ يك با اسراييل همكاري نميكردند و تنها خط ارتباطي كردها با اسراييل از طريق تركيه امكانپذير است. تركها اخبار و گزارشها در مورد حمايت اسراييل از استقلال اقليم را داغ ميكنند تا باعث شود ايرانيها و عربها در رويارويي با كردها تحريك و تهييج شوند.
رويارويي مستقيم ايران با اقليم كردستان چه منفعتي براي تركيه دارد؟
كردها مورد حمايت مستقيم دولت امريكا هستند و قطعا امريكا و ناتو جلوي يك درگيري نظامي مستقيم ميان تركيه و كردها را ميگيرند و اجازه نخواهند داد تركيه به عنوان يك ارتش عضو ناتو عمليات نظامي عليه كردها انجام دهد. در برابر ايران مناسباتي با امريكا ندارد و در صورتي كه ايران وارد رويارويي با كردها شود، براي تركيه از همه نظر منفعت است. از يك سو ايران سياست مستقلي دارد و امريكا نميتواند جلوي ايران را بگيرد؛ از سوي ديگر روابط تهران و واشنگتن بيش از پيش شكرآب ميشود و آنكارا ميتواند از اين درگيري بهرهبرداري بكند. به اضافه اينكه در اين فرآيند تمام هزينه رويارويي با كردها هم به گردن ايران ميافتد. تركيه همواره در عرصه سياست خارجي از سياست چند چهرهاي برخوردار است. در شرايطي كه با ما يك توافق ميكنند، با روسيه با غرب با اعراب و ديگر كشورها سياستهاي متفاوتي را در پيش ميگيرند. طي همين دو سال شاهد بوديم كه چقدر تغييرات ناگهاني در مسير تركيه رخ داده است.
به نظر شما كنش دستگاه سياست خارجي ما در اين پرونده صحيح است و متوجه رفتار چندگانه تركيه شدهاند؟
فكر كنم كه دولتمردان ايران رفتار هوشمندانه و خردمندانهاي را در اين مسير پيش گرفتهاند. دستگاه سياست خارجي ما هوشيار است و متوجه شده كه آنكارا ميخواهد بازي را به سمت ما بچرخاند. درعينحال افكار عمومي ايران هم به هيچوجه آمادگي و علاقهاي براي برخورد با كردها ندارند. سفر آقاي ظريف هم نشان داد كه مناسبات ويژهاي بين ايران و كردها وجود دارد. اين قضيه اگر قرار باشد سرانجام خوشي داشتهباشد حتما بايد از طريق سياسي حل و فصل شود. اينكه كردها به اين انتخاب رسيدند كه به صورت يكجانبه اقدام به برگزاري همهپرسي كنند به اين دليل بود كه ديوار بياعتمادي ميان اربيل و دولت مركزي عراق در بغداد بهشدت بلند شدهبود. كردهاي عراق نگران اين هستند كه اگر دولت عراق در شرايط ثبات و قدرت قرار بگيرد، ممكن است دوباره مانند دولت صدام حسين سركوب و كشتار كردها را آغاز كند. اينجا نقش ايران بسيار مهم است. برخلاف تركيه كه به طور كلي حقوقي براي كردها قايل نيست و اعراب كه مناسبات تلخ تاريخي با كردها دارند، ايران مناسبات تاريخي مثبتي با كردها دارد. مردم كردستان چه از لحاظ فرهنگي، تاريخي و چه از لحاظ زبان و هويت كاملا با اعراب متفاوت هستند، با تركها هم متفاوت هستند. نقطه پيوند دو طرف در اربيل و بغداد، ايران است. كردها با ايران اشتراك و ارتباطهاي عميقي دارند و شيعيان عراق هم ارتباط عميقي با ايران دارند. بخشي از هويت هر دو طرف دعواي كردستان، يعني دولت مركزي عراق و اقليم كردستان، با ايران مشترك است. اين هشياري بايد در بين مقامات جمهوري اسلامي ايران وجود داشتهباشد كه بتوانند در اين پرونده تعادل را حفظ كنند، به صورتي كه نه نهايتا جدايي و تجزيه عراق كليد بخورد و نه حقوق و خواستههاي مردم كردستان پايمال شود.
در مراسم تشييع آقاي جلال طالباني در سليمانيه عراق، تابوت ايشان با پرچم اقليم كردستان عراق پوشاندهشدهبود. برخي از رسانههاي داخلي انتقاداتي مطرح كردهاند و اعتراض كردند، به نظر شما آيا اين انتقادها وارد است؟
مسووليت به عهده آقاي ظريف نيست كه به چنين مسالهاي اعتراض كند. چنين مسووليتي بر عهده دولت عراق است. تا جايي كه من مراسم را ديدم، روي تابوت آقاي طالباني پرچم كردستان بود، اما روي خودرويي كه جسد رييسجمهور پيشين عراق را حمل ميكرد هم پرچم اقليم كردستان و هم پرچم عراق وجود داشت. در عين حال رييسجمهور عراق، فواد معصوم هم در اين مراسم حضور داشت. آقاي معصوم بلندپايهترين مقام رسمي عراق است، آقاي ظريف به عنوان وزير امورخارجه يك كشور خارجي كه نميتواند كاسه داغتر از آش باشد. اگر قرار بود اعتراضي صورت بگيرد، آقاي فواد معصوم اعتراض ميكردند و وقتي اعتراضي از سمت رياستجمهوري عراق رخ نداده است، آقاي ظريف هم به طريق اولي، هرچند كه ممكن است احساس ناخرسندي بكند، لزومي به واكنش نداشت. اين موضوع مساله داخلي عراق است، لزومي ندارد كه ايران در مسائل داخلي عراق دخالت مستقيم بكند. در حال حاضر مساله دولت عراق و كردهاي شمال اين كشور يك مساله داخلي محسوب ميشود و نبايد ايران راسا در چنين درگيريهاي داخلي دخالت مستقيم بكند.