وضعيت بورس در نيمه ابتدايي سال
علي رمضانيان
كارشناس ارشد بازار سرمايه
سرمايه‌گذاري در بازارهاي مختلف همواره براساس معيار مهمي تحت عنوان نرخ بازده سرمايه‌گذاري يا همان نرخ بازگشت سرمايه يا به اختصار (ROI) سنجيده مي‌شود؛ اين نسبت كه گوياي سود حاصل از سرمايه‌گذاري در برابر هزينه اوليه است، مويد ميزان جذابيت سرمايه‌گذاري براي صاحبان سرمايه در بدو سرمايه‌گذاري است. درواقع تنها براساس اين فرمول است كه پول هوشمند مسير خود را پيدا مي‌كند.
پول هوشمند با بررسي نرخ بازگشت سرمايه و ريسك موجود تشخيص مي‌دهد كه كدام بازار براي وي به صرفه است. براساس اين معيار، در شش ماه گذشته همچنان جذاب‌ترين بازار براي سرمايه‌گذاران، بازار پول بوده و بازارهاي رقيب نتوانستند در برابر سيستم بانكي جذابيت بيشتري داشته باشند. چراكه نسبت ريسك و بازده در بازار پول در شرايط بهتري نسبت به ديگر رقبا قرار دارد. همچنين به دليل اينكه در شش ماه گذشته، نرخ بازدهي در بازار ارز حدود 8 درصد، در بازار طلا حدود 10 درصد و بازار مسكن كمتر از 10 درصد بوده است. در مقابل بازار پول و سرمايه كه رقباي اصلي جذب نقدينگي نسبت به ديگر بازارها هستند، شرايط متفاوتي داشتند. بازار پول با گزينه‌هاي زياي اقدام به جذب سرمايه مي‌كند؛ سپرده‌هاي بانكي و صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك ازجمله اين گزينه‌ها هستند كه به دليل نداشتن ريسك و همچنين نرخ بازدهي سالانه مناسب‌تر، در مركز توجه سرمايه‌گذاران بدون ريسك در كشور قرار دارد.
در مقابل بازار پول كه در شش ماه گذشته كاهش نرخ سود سپرده را تجربه كرده، بازار سرمايه در اين دوره شش ماه شرايط بهتري را دنبال كرد و نماگرهايش رشد خوبي داشتند؛ اما با وجود اين رشد در جذب نقدينگي توفيق چنداني نداشته و متغيرهاي پولي اين بازار رشد چنداني را نشان نمي‌دهند و با وجود عرضه‌هاي فراوان كه سبب توليد چند ده هزار كد بورسي جديد براي ورودي‌هاي تازه به بورس شده، همچنان اين بازار از فقر نقدينگي رنج مي‌برد و ارزش معاملات در بهترين شرايط از 250 ميليارد تومان بالاتر نرفته است. اين درحالي است كه در بدترين شرايط در دو سال گذشته و قبل از آغاز دوره ركود، ارزش معاملات كمتر از 500 ميليارد تومان نمي‌شد، بنابراين سوال اين جا است كه چرا با اين همه هياهوي بازار سرمايه و ارايه آمارهاي سبز اين بازار نتوانسته جذب نقدينگي مناسبي داشته باشد؟
پاسخ اين سوال در نرخ بازگشت سرمايه است. زيرا با وجود رشد چندين هزار واحدي شاخص كل بورس، بازدهي صنايع بورسي با وضعيت بدي روبرو هستند و حتي برخي از اين صنايع با بازدهي منفي در شش ماه گذشته روبرو شده‌اند و سرمايه‌گذاراني كه در اين صنايع خواب نقدينگي را تجربه كرده‌اند نتوانستند بازگشت سرمايه مناسبي از اين رفتار تجربه كنند. هرچند با مشاهده شاخص كل كه با رشد 8 هزار و 600 واحدي از رقم حدود 78 هزار واحد در ابتداي سال به 86 هزار و 636 واحد در روزهاي اخير رسيده، تصور مي‌شود كه بازار سرمايه داراي بالاترين بازدهي باشد، اما در عمل اينگونه نيست.
براساس داده‌هاي استخراج شده از سايت مركز پردازش مالي ايران، در شش ماه گذشته نرخ بازدهي شاخص كل بورس تهران 49/8 درصد و شاخص كل فرابورس ايران نيز 59/2 درصد بوده است؛ لذا در مقايسه با بازارهاي رقيب، بازار سرمايه رشد چشمگيري را شاهد نبوده است؛ هرچند شاخص كل به عنوان يك نماگر سياسي همواره افزايش آن مورد بهره‌برداري مسوولان قرار مي‌گيرد اما در پس اين هياهو درواقع چيز مهمي قرار نداشته و نرخ بازگشت سرمايه آن نسبت به بازار پول و حتي ديگر بازارهاي رقيب وضعيت بهتري را در شش ماه گذشته تجربه نكرده است.