كنفرانس بين‌المللي تكثرگرايي ديني - فرهنگي و همزيستي صلح‌آميز در خاورميانه
محمود فاضلي*
دومين كنفرانس بين‌المللي تكثرگرايي ديني - فرهنگي و همزيستي صلح‌آميز در خاورميانه در شهر آتن يونان برگزار شد. اين كشور كه خود را از سه دهه قبل محل مناسبي براي برگزاري چنين اجلاس‌هاي بين‌المللي مي‌داند، درشرايط كنوني خاورميانه، رويدادهاي سوريه وعراق تلاش داشت خود را به عنوان كشوري كه تمايل به گفت‌وگوهاي ديني با كليه طرفين را دارد، معرفي كند. اين كشور كه از كاهش جمعيت مسيحيان در خاورميانه نگران است پس از آغاز بحران سوريه و عراق هرگونه فشار عليه جوامع مسيحي منطقه را محكوم كرده است.
در اين كنفرانس 320 نفر سياستمدار، رهبران ديني و نمايندگاني از 38 كشور و سازمان‌هاي بين‌المللي شركت كردند.
وزراي خارجه 9 كشور و نمايندگاني از 53 كشور جهان و به ويژه خاورميانه و مديترانه، نماينده اتحاديه اروپا، نماينده يونسكو، مقامات مذهبي همچون رهبر كليساي يونان، رهبر كليساي ارتدوكس‌هاي جهان، رهبران كليساهاي ارتدوكس بيت‌المقدس، اسكندريه و قبرس، مفتي مصر، رهبران مذهبي از جهان اسلام و جهان يهودي و نمايندگان تمامي جوامع ديني و فرهنگي منطقه خاورميانه از جمله ايران شركت داشتند. در طول برگزاري اين اجلاس دوروزه، علاوه بر رهبران ديني 30 كشور جهان، وزراي خارجه كشورهاي ليتواني، مصر، فلسطين، قبرس، مجارستان، روماني، واتيكان، امارات، يونان و اتريش سخنراني كردند. قرار است سومين كنفرانس در اكتبر 2019 در آتن برگزار شود.
ايرونيموس اسقف اعظم يونان در مراسم افتتاح خواستار پايان يافتن سريع درگيري‌هاي خاورميانه و ايجاد صلح و زندگي مسالمت‌آميز ميان پيروان تمام اديان شد. به گفته او «كليساي ارتدوكس يونان هميشه از ايجاد صلح، آرامش جهاني و زندگي مسالمت‌آميز حمايت كرده و با تمام توان در اين راه گام برمي‌دارد. از يك طرف به علت نزديكي كشورمان به منطقه خاورميانه و از سوي ديگر وجود كليساها و اسقف‌گري‌هاي يوناني در منطقه با تاريخي طولاني، ايجاد صلح و آرامش و زندگي مسالمت‌آميز يكي از اولويت‌هاي سياست خارجي كليساي ارتدوكس است. مسيحيان، مسلمانان و يهوديان بايد به صورت صلح آميز در كنار هم زندگي كنند و براي رسيدن به اين امر مهم از گفت‌وگوي اديان حمايت مي‌كنيم. رهبران مذاهب توحيدي داراي وظايف سنگيني براي ايجاد صلح و آرامش هستند كه بايد با روشن كردن افكار عمومي و سوق دادن جوامع به دوري از تعصب‌گرايي، عمل كنند.»
پولوپولس رييس‌جمهوري يونان نيز طي سخناني بر ضرورت حمايت مستمر از گفت‌وگو بين تمدن‌هاي متفاوت در چارچوب احترام كامل به تكثرگرايي فرهنگي و ديني تاكيد كرد.
او بر اين باور است بحث پيرامون برخورد تمدن‌ها به عنوان روشي جهت توضيح تحولات مهم سياسي در صحنه سياسي بين‌المللي، روايت غير تاريخي است كه ماهيت تمدن را ناديده مي‌گيرد. مجموعه خلاقيت انساني جهت اينكه بتواند عنوان «تمدن» را داشته باشد نمي‌تواند متشكل از عناصري باشد كه آن را در تقابل با تمدن‌هاي ديگر قرار داده و درصدد تخريب و نابودي تمدن‌هاي ديگر باشد. مقصد اصلي تمدن واقعي صلح و انساندوستي و به عبارتي ديگر جنگ و تقابل در تناقض با تمدن واقعي است.
وي درگيري‌هاي جهاني را ناشي از نه برخورد تمدن‌ها بلكه نزول تمدن‌ها دانست و نتيجه‌گيري كرد به علت همين مسير نزولي تمدن‌ها نمي‌توانند به ماموريت طبيعي و صلح‌دوستانه خود جهت همكاري و همزيستي در مقياس جهاني عمل كنند. به اعتقاد او كساني كه در منطقه در راستاي تضاد و برخورد ميان تمدن‌ها حركت مي‌كنند، بدانند كه اساسا ميان تمدن‌ها و فرهنگ‌ها واژه تضاد بي‌معناست، علاوه بر اين، تاريخ ملت‌ها گواه بر آن است كه در تمامي قرون گذشته با وجود اختلافات مذهبي و ديني، مردم هميشه در تعامل بوده‌اند و جنگ‌ها نتيجه اختلافات قدرت‌هاي سياسي بوده است.
نخست‌وزير چپگرا و غيرمذهبي يونان نيز كه پس از به قدرت رسيدن تلاش دارد به كليسا نزديك‌تر شود در سخنانش مدعي شد اولويت سياست خارجي چندجانبه يونان به صورت مستمر در راستاي ايجاد راه‌هاي ارتباطي بين ملت‌ها به منظور مبارزه با تروريسم است.
بايد با تمام توان از ايجاد صلح عادلانه جهاني، ثبات و آرامش در گوشه و كنار جهان و امنيت براي تمام ملل، حمايت و در اين راستا به صورت مستمر و باثبات دفاع كرد. به اعتقاد او در تمام سازمان‌هاي بين‌المللي، تماس‌هاي ديپلماتيك و برنامه‌هاي علمي و هنري تلاش مي‌كنيم كه مساله ضرورت ايجاد صلح جهاني را مورد تاكيد قرار دهيم و از توان خود براي اثبات اينكه صلح و آرامش مساله تمام جوامع بشري است و بايد براي آن همكاري‌هاي همه‌جانبه وجود داشته باشد را مورد تاكيد و تشويق قرار مي‌دهيم. چالش منطقه منحصر به خاورميانه نيست و به قلب اروپا و جوامع اروپايي نيز رسيده است و يونان با استفاد از جايگاه منطقه‌اي خود و با استفاده و به‌كارگيري سياست خارجي گسترده و چندجانبه نمي‌تواند در قبال اين چالش‌هاي سنتي و جديد ساكت باشد و تمام توان خود را براي ايجاد صلح و امنيت و آرامش و زندگي مسالمت‌آميز تمام انسان‌ها را به‌كار مي‌گيرد.
به اعتقاد نيكوس ووچيس رييس پارلمان يونان تمام سياسيون، رهبران مذاهب سازمان‌هاي فرهنگي سراسر جهان بايد به صورت واحد براي ريشه كن كردن تعصب‌گرايي و تبعيض‌نژادي همكاري و تلاش كنند تا شاهد رشد تعصب‌گرايي از آفريقا تا مركز اروپا و غرب نباشيم و جهاني عاري از خشونت، براي همه انسان‌ها ايجاد شود.
ايجاد جنگ و درگيري بر اثر رشد تعصب‌گرايي در منطقه خاورميانه و ديگر مناطق باعث شده ميليون‌ها نفر آواره و تعداد بسيار زيادي كشته و زخمي شوند كه جامعه جهاني امروز مسووليت دارد كه با روشنگري و ادامه گفت‌وگوهاي سازنده جلوي تعصب‌گرايي و تبعض نژادي را بگيرند و زمينه براي ايجاد صلح، آرامش و زندگي مسالمت‌آميز بين تمام انسان‌ها را فراهم آورند.
*كارشناس روابط بين‌الملل