«اعتماد» بررسي مي‌كند
رنج مدارس از مديريت آموزشي
مديران مدارس كارپرداز و تداركاتچي هستند نه رهبران آموزشي
محمد داوري
فخرالدين احمدي دانش‌آشتياني، وزير سابق آموزش و پرورش 10 ماه وزير بود اما چند كليد واژه را وارد گفتمان تعليم و تربيت كرد كه مي‌شود از آن به عنوان يادگارهاي قابل تحسين او ياد كرد؛ يكي از اين واژه‌ها يا اصطلاحات «رهبران آموزشي» است كه در توصيف مديران مدارس از آن استفاده مي‌كرد. در دوره كوتاه او تمركز بر مدرسه شدت گرفت؛ امري كه در تاريخ آموزش و پرورش كمتر سراغ داريم. او كه نشان داد عاشق تعليم و تربيت است، ثابت كرد كه شيفته صندلي وزارت نيست و زماني كه ديد نه در ستاد و نه در صف امكان تغيير و تحول وجود ندارد و نه در حاكميت و نه در دولت اراده‌اي براي اين تحول، به همين يادگاري‌هاي نگرشي و گفتماني اكتفا و عباي وزارت از تن برون كرد و قباي رهبري آموزشي بر تن كرد و به گفته خودش در مراسم توديع، به خانه اصلي يعني مدرسه برگشت. واژه رهبري آموزشي نخستين چيزي را كه تداعي مي‌كند اهميت و نقش مديران مدرسه و مديريت آموزشي است و نخستين چيزي را كه نفي مي‌كند كارپرداز بودن و تداركاتچي بودن مديران مدارس است؛ واقعيت تلخي كه متاسفانه همه عناصر تعليم و تربيت را ناكارآمد كرده است. واقعيتي كه نشان مي‌دهد مدارس كشور ما توسط رهبران آموزشي اداره نمي‌شود و از مديريت آموزشي خبري نيست به جز معدود مدارسي كه مدارس خاص تلقي مي‌شوند و دستورالعمل‌هاي ابلاغي و نظارتي را به‌دور‌ريخته و بر اساس خلاقيت و تشخيص خود فعاليت مي‌كنند اين يعني مصداق همان جمله‌اي كه «ما نظام آموزشي خوبي نداريم ولي معلم و مدرسه خوب پيدا مي‌شود.» حال به اين موضوع در اين شماره از صفحه مدرسه متمركز شديم و ضمن گزارشي نظرات چند تن از كارشناسان و صاحبنظران و فرهنگيان فعال را در معرض نقد و نظر خوانندگان اين صفحه قرار مي‌دهيم تا بهانه‌اي باشد براي پرداختن بيشتر به اين مهم.
105 هزار مدرسه و 105 رهبرآموزشي
تصور كنيد مديران مدارس از دانش و مهارت و انگيزه لازم براي رهبري آموزشي برخوردار باشند و سيستم آموزش و پرورش نيز بار تداركات و پشتيباني را از دوش آنها بردارد تا سبكبال بر ماموريت اصلي خود يعني مديريت آموزشي متمركز شوند، در 105 هزار مدرسه انديشه پوياي مديران چه تحول بزرگي را در عرصه تعليم و تربيت ايجاد خواهد كرد و چقدر مدارس جذاب و نوآور‌ي خواهيم داشت كه تربيت براي زندگي را در دستور كار قرار خواهند داد. 105 هزار عدد كمي نيست؛ مي‌تواند انقلابي در تعليم و تربيت با مديران توانمند ايجاد شود، اتفاقي كه امكانش وجود دارد ولي اراده‌اي براي آن مشاهده نمي‌شود؛ اراده‌اي كه نشان از اولويت نداشتن تعليم و تربيت است.
مديريت آموزشي كه جدي گرفته نمي‌شود
واقعا جاي پرسش و تاسف و تعجب است كه در اين عصر و در هزاره سوم كه تخصص و تناسب دانش و مهارت با هر حرفه و جايگاه و نقشي حرف نخست و مشترك است چرا براي مديريت يك مدرسه از اين اصل بديهي غفلت ورزيده مي‌شود ؟ چرا هركسي به خود اجازه مي‌دهد داوطلب مديريت مدرسه شود؟ و چرا مسوولان مربوطه به راحتي هركسي را در اين سمت قرار مي‌دهند؟ اين پرسش‌ها و پرسش‌هاي مشابه كه بي‌پاسخ مانده است نشان از عدم درك جايگاه يك رشته دانشگاهي از مجموعه رشته‌هاي علوم تربيتي است. متاسفانه رشته مديريت آموزشي در نظام آموزشي ما و در فرهنگ عمومي و خصوصي و در اذهان مديران ارشد و مسوولان و مردم جايگاهي ندارد. كمتر والديني هنگام جست‌وجوي يك مدرسه خوب از دانش و مهارت و رشته و مدرك مدير مدرسه مي‌پرسند و كمتر مسوولي هنگام صدور ابلاغ براي مدير مدرسه رشته تحصيلي او را مورد توجه جدي قرار مي‌دهد و اين آغاز همان راهي است كه از مدير انتظار تدارك و پشتيباني دارد نه مديريت و رهبري آموزشي.
مديران مدارس و جايگاه شخصيتي
بي‌ترديد مدير مدرسه از نظر ويژگي‌هاي شخصيتي بايد يك سر و گردن از همه پرسنل بالاتر باشد او خود بايد نمونه يك معلم موفق و مربي كارآمد باشد. او بايد بيش از هركسي در مدرسه صاحب ايده و نظر در حوزه تعليم و تربيت باشد. او بايد براي معلمان و مربيان و دانش‌آموزان و اوليا يك مرجع باشد. او بايد حل المسائل تعليم و تربيت باشد و هركسي از وزير گرفته تا دانش‌آموزان و والدين با انگشت براي رسيدن به اهداف آموزشي و تربيتي او را نشان دهند و بگويند ناخداي كشتي مدرسه اوست و وقتي از مدرسه كارآمد سخن به ميان مي‌آيد همه در دو كلمه خلاصه كنند و بگويند يعني رهبري آموزشي.
مديران مدارس، محورِ اعتماد و انسجام
اگر به سراغ مدارس موفق برويم ترديدي وجود ندارد كه بايد راز و رمز موفقيت و سرنخ كارآمدي آن مدارس را در مديريت آن جست‌وجو كرد چرا كه ما مدارس فراواني داريم كه ساختمان بزرگ و خوبي دارند اما موفق نيستند، ما مدارس فراواني داريم كه امكانات و تجهيزات خوبي دارند اما موفق نيستند. در بسياري از مدارس ما معلمان خوبي داريم اما مدرسه موفق نيست. خيلي از اوليا براي همكاري با مدارس اشتياق دارند اما مدارس آنها موفق نيستند چراكه محور اصلي موفقيت يعني مديريت مدرسه و مدير مدرسه غايب است تا همه اين امكان‌ها را براي كارآمدي اين نهاد مدني و مدرن به‌كارگيرد چرا كه لازمه موفقيت اعتماد و انسجام است و يك مدير توانمند محور اين اعتماد و انسجام خواهد بود.
فعاليت 3 هزار راهبر آموزشي
در سال تحصيلي جديد
مديركل آموزش ابتدايي وزارت آموزش و پرورش از فعاليت 3 هزار راهبر آموزشي در سال تحصيلي جديد خبر داد. به گزارش مركز اطلاع‌رساني و روابط عمومي وزارت آموزش و پرورش به نقل از ايسنا، صادق صادقپور، از تهيه نرم‌افزار راهبران آموزشي خبر داد و اظهار كرد: راهبران آموزشي گام‌هاي خوبي را در سال گذشته برداشتند. وي افزود: سال گذشته 2هزار و 515 راهبر آموزشي نظارت باليني و حمايتي مدارس را انجام دادند و امسال اين تعداد به 3هزار نفر مي‌رسد. استقبال از اين طرح خوب بود و در استاني چون كردستان حدود 30 نفر نياز داشتيم اما بيش از 300 نفر متقاضي بودند. اميدواريم امسال راهبران آموزشي در راستاي كيفيت بخشي موثر واقع شوند. گفتني است؛ نظارت و راهبري آموزشي يكي از اصلي‌ترين وظايف مديران مدارس است. در برخي مدارس روستايي و مناطق محروم به ويژه كلاس‌هاي چند پايه كه اساسا توسط يك يا چند معلم محدود اداره مي‌شوند و مدير به معناي واقعي وجود ندارد، ضروري است افرادي توانا به عنوان «راهبر آموزشي» جايگزين مدير و معاون مجتمع شوند و فرآيند آموزش و يادگيري در مدارس را هدايت، نظارت و راهبري كنند.