كنگره سوچي در لبه
پرتگاه شكست
راهكارهايي را امتحان كند تا از ابعاد اين شكست بكاهد. كنگره مردمي سوريه در سوچي، استمرار راهكار سياسي پيشين در ابتكار آستانه بين ايران، تركيه و روسيه است. در آستانه روند شرايط در بحران سوريه از نقطه‌نظر نظامي مورد بررسي قرار مي‌گرفت و راهكارهاي سياسي در آن كمتر مورد توجه بود، كنگره سوچي به نوعي مكمل سياسي ابتكار آستانه تلقي مي‌شود. از جمله تضمين‌هايي كه پيش از اين ابتكار آستانه و اخيرا روس‌ها در وين براي كنگره سوچي در اختيار معارضان سوري قرار داده‌بودند، آتش‌بس در حومه دمشق و به ويژه غوطه شرقي بود. اما اكنون كه چنين تضميني نتوانست مخالفان مسلح را به مشاركت در كنگره سوچي ترغيب كند، انتظار مي‌رود تغييري در نحوه اجراي آتش‌بس حومه دمشق مشاهده شود. ممكن است كه طي روزهاي اخير در كنار احتمال تغيير در برنامه اجراي كنگره سوچي، شاهد تندتر شدن احتمالي حملات نظامي از سوي ارتش سوريه با پشتيباني هوايي روس‌ها در مناطق استراتژيك تحت تسلط مخالفان از جمله در غوطه شرقي دمشق و ادلب بود. اما كنگره سوچي از چند جهت تغييرات جديدي را در تركيب مذاكرات فرآيند سياسي براي آينده سوريه ايجاد مي‌كند. در حال حاضر بر اساس ابتكار آستانه و روابط نزديك ميان مسكو و آنكارا، روسيه هماهنگي كامل با تركيه در مورد بحران سوريه دارد. به همين جهت هم هست كه در موضوع اجراي عمليات موسوم به «شاخه زيتون» شاهد بوديم كه بدون هيچ اختلاف نظري تركيه توانست نيروهاي نظامي خود و گروه‌هاي تحت حمايت خود را وارد منطقه كند و ناظرهاي نظامي روسيه در زمين عفرين و همچنين نيروي هوايي روسيه كه امنيت آسمان اين منطقه را بر عهده داشتند، از مواضع خود بيرون رفتند تا تركيه بدون مزاحمت عمليات خود را انجام دهد. بلافاصله بعد از اجراي عمليات تركيه، كردها موضع منفي نسبت به اقدامات روسيه گرفتند. اين باعث مي‌شود كه مشاركت كردها در سوچي تا اندازه‌اي تحت‌الشعاع عمليات تركيه قرار بگيرد، چرا كه كردها مسكو را تا اندازه‌اي مسوول انجام اين عمليات مي‌دانند. معلوم نيست كدام يك از گروه‌هاي كرد در كنگره مردمي سوريه در سوچي حاضر شود. در برابر مي‌توان انتظار داشت بخشي از معارضان بشار اسد كه از حمايت آنكارا برخوردار هستند در مذاكرات سوچي
حاضر باشند.
در مورد تركيب معارضان سوري كه ممكن است در سوچي مشاركت كنند، همچنان ترديدهاي زيادي وجود دارد، از جمله اينكه كردها، با توجه به عمليات تركيه با هماهنگي مسكو، ممكن است نسبت به شركت در اين كنگره بي‌ميلي نشان دهند. از سوي ديگر هيات معارضان سوري كه در دوره اخير مذاكرات ژنو و وين شركت كرده‌اند، هياتي هستند كه بر اساس نشست رياض 2 انتخاب شده‌اند، در واقع اين هيات را مي‌توان تركيبي از 3 هيات قبلي معارضان دانست كه پيش از اين با عنوان هيات رياض، هيات قاهره و هيات مسكو شناخته مي‌شدند.
در حال حاضر هيات معارضان سوري در وين با راي‌گيري بين اعضا به اين نتيجه رسيده است كه در كنگره سوچي به عنوان يك گروه منسجم مشاركت نكند، اما اين احتمال وجود دارد كه نمايندگان هيات‌هاي ديگر كه در اين راي‌گيري به شركت در سوچي راي دادند، يعني حدود 40 درصد از اعضاي هيات، در قالب معارضان مشهور به هيات قاهره و هيات مسكو، در نشست سوچي مشاركت كنند. به هر تقدير به گمان من، هر چند به نظر مي‌رسد كه برنامه روسيه براي تشكيل كنگره مردمي سوريه در سوچي، با ضربه‌هاي جدي مواجه شده است، اما طي 24 ساعت پيش رو بايد منتظر ماند تا مشخص شود چه راهكارهايي از سوي مسكو براي نجات كنگره سوچي مطرح خواهد شد.
نماينده پيشين ايران در سازمان همكاري اسلامي