از صحراي بدون سينما تا مركز توليد سينمايي منطقه
گروه جهان | محمد بن سلمان، وليعهد سعودي در بخشي از سفر دو هفته‌اي خود به ايالات متحده امريكا، به لس‌آنجلس در ايالت كاليفرنيا رفت تا با كمپاني‌هاي فيلمسازي هاليوود براي آغاز ماجراجويي تازه‌اي در حوزه سينما گفت‌وگو كند. گفته مي‌شود كه وليعهد جوان سعودي قصد دارد كه عربستان سعودي را به هاب سينمايي جهان عرب تبديل كند. لس‌آنجلس تايمز در گزارشي مي‌نويسد اين اقدام در شرايطي انجام مي‌شود كه تا همين چندي پيش سينما در عربستان سعودي كاملا ممنوع بود. تنها سينماي عمومي در خاك عربستان يك سينماي مدرن آي‌مكس (Imax) است كه تنها فيلم‌هاي آموزشي در آن پخش مي‌شود. اما ممنوعيت سينما نتوانسته است علاقه شهروندان عربستان را به اين رسانه از بين ببرد. بيشتر شهروندان عربستان فيلم‌هاي سينمايي را از طريق اينترنت، تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي يا دستگاه‌هاي سينماي خانگي تماشا مي‌كنند. در عين حال در برخي دانشگاه‌ها، مراكز فرهنگي و خانه‌ها، اكران خصوصي فيلم‌ها براي مخاطبان محدود رايج است. آنان كه دوست دارند فيلم‌ها را بر روي پرده عريض تماشا كنند معمولا تصميم مي‌گيرند به كشورهاي نزديك، مانند بحرين يا امارات متحده عربي سفر كنند تا بتوانند لذت سينما را تجربه كنند. اما محمد بن سلمان گفته است كه قصد دارد شرايط را تغيير دهد. بر اساس برنامه بلندپروازانه چشم‌انداز 2030 عربستان، قرار است طي 12 سال آينده 300 مجموعه سينمايي با بيش از 2000 پرده نمايش در اين پادشاهي ساخته شود، پروژه‌اي كه معادل 24 ميليارد دلار هزينه دارد و منجر به ايجاد 30 هزار شغل جديد مي‌شود. كمتر از دو هفته ديگر قرار است اولين سينماي جديد با امكان پخش فيلم‌هاي روز با عنوان سينما AMC در شهر رياض افتتاح شود. پيش‌بيني مي‌شود فيلم سينمايي پلنگ‌سياه (Black Panter) اولين فيلم سينمايي امريكايي باشد كه به صورت عمومي در اين سينما اكران مي‌شود.
برنامه بلندپروازانه تبديل صحراي بدون سينما به هاب صنعت سينماي منطقه، قطعا برنامه‌اي بلندپروازانه است. لس‌آنجلس تايمز مي‌نويسد ورود به اين صنعت براي عربستان ساده نخواهد بود، چرا كه اول بايد با لبنان و مصر رقابت كند كه دهه‌هاست در حال توليد فيلم‌هاي سينمايي هستند و در عين حال امارات متحده عربي را در كنار خود مي‌بيند كه طي سال‌هاي اخير تلاش كرده است تا به يك مركز بزرگ تهيه و توليد فيلم‌هاي سينمايي بدل شود. تشكيل مديريت عالي فرهنگي در عربستان، ديدار محمد بن سلمان با سرمايه‌گذاران هاليوود و برنامه عربستان براي شركت در بازار فيلم جشنواره كن براي اولين‌بار، از جمله اقدامات اوليه رياض براي نزديك شدن به اين هدف است.
لس‌آنجلس‌تايمز مي‌نويسد، هشام فقيه، فيلمساز و كمدين عرب، سال گذشته با ساخت كمدي رومانتيك بركت مقابل بركت، در فستيوال‌هاي فيلم بين‌المللي مورد استقبال قرار گرفت و ويدئوهاي طنزش از سوي ميليون‌ها بيننده سعودي در عربستان مورد استقبال قرار گرفته است، اما وقتي كه پارسال تلاش كرد تا يك كمپاني فيلمسازي را در شهر جده ثبت كند، وزارت تجارت سعودي درخواستش را رد كرد. فقيه مي‌گويد: «به من جواب دادند، سينما حرام است.» اما يك سال بعد همه شرايط براي فقيه تغيير كرده است؛ مقام‌هاي سعودي نه تنها قصد دارند سينماهاي تازه در اين كشور افتتاح كنند، بلكه به فكر ايجاد يك صنعت سينما هم هستند تا از اين طريق بتوانند براي جمعيت 32 ميليون نفري اين كشور كه اكثريت آن را جوانان زير 30 سال تشكيل مي‌دهند، شغل ايجاد كنند. به نوشته لس‌آنجلس‌تايمز، مقامات سعودي مي‌گويند ما هم بازار بزرگي داريم، هم زيرساخت، هم استعداد و هم ثروت كافي داريم تا به يك هاب فيلمسازي در جهان عرب‌زبان تبديل شويم. احمد المزيد، رييس دفتر عالي فرهنگ عربستان از اين سياست بسيار استقبال مي‌كند و مي‌گويد: «در نيجريه ناليوود را داريم، در امريكا هاليوود و در هند باليوود، اما هيچ مركزي در منطقه ما وجود ندارد. به نظرم اين هدف كه به هاب سينماي منطقه تبديل شويم، دور از دسترس نيست.»
لس‌آنجلس‌تايمز مي‌نويسد، چنين اظهاراتي مي‌تواند باعث ايجاد اشتياق فراوان در ميان هنرمندان اهل سعودي شود، اما ترديدهاي زيادي در مورد عملي شدن آن وجود دارد، به خصوص اينكه در كشوري كه سلطنت خودكامه در آن برقرار است و منتقدان مستمرا بازداشت و زنداني مي‌شوند و قرائت بسيار سختگيرانه‌اي از اسلام در آن حكومت مي‌كند، چه شكلي از سينما خواهد داشت؟ خروجي استعدادهاي جوان سعودي تا چه اندازه سانسور مي‌شود؟ و آيا جايي براي فيلمسازان مستقلي كه مدت‌ها با ديوان‌سالاري و شرايط اجتماعي سخت جنگيده‌اند تا آثار خود را توليد كنند، وجود خواهد داشت؟
به نوشته لس‌آنجلس‌تايمز، بازار براي آثار داخلي يكي از مسائلي است كه مقام‌هاي عربستان بايد با آن كنار بيايند، هر چند سالانه تعدادي از فيلمسازان سعودي با مشكلات فراوان فيلم‌هايي را توليد مي‌كنند، اما همچنان فيلم‌هاي خارجي در بين شهروندان بسيار بيشتر طرفدار دارد. احمد المزيد مي‌گويد كه سينماهاي جديد در اين كشور، به احتمال زياد بيشتر فيلم‌هاي امريكايي پرفروش را پخش خواهند كرد و قرار نيست كه دولت آنها را مجبور به پخش فيلم‌هاي داخلي كند. اما در عين حال قرار است تعداد سينماهاي هنري براي پخش اختصاصي آثار سعودي اختصاص داده‌شود. او كه سازمان تحت مديريتش از ماه اكتبر سال گذشته شروع به كار كرده است، مي‌گويد در حال مذاكره با هنرمندان و فيلمسازان عربستان است تا راه‌ها براي توسعه و گسترش صنعت فيلمسازي را بررسي كند. در حال حاضر شرايط بسيار سختي براي ساخت فيلم در عربستان سعودي وجود دارد. حكيم جمعه، يك جوان 26 ساله كه به تازگي فيلم ترسناك مداين را در عربستان فيلمبرداري كرده است، به لس‌آنجلس تايمز مي‌گويد كه براي ساخت اين فيلم مجبور به طي فرآيند بسيار طولاني كسب 7 مجوز متفاوت شده است.