اقتصاد كيمياگري نيست
شهرام معيني
دانش اقتصاد مانند ساير دانش‌ها، كيمياگري نيست و براي موفقيت نياز به ابزار كار دارد. بهترين چشم‌پزشك جهان را در نظر بگيريد، طبعا هرگز قادر نيست بدون لنز و تجهيزات ليزيك و عينك و... ذره‌اي ديد كسي را بهبود دهد بنابراين اگر كسي فرضا تصور كند كه اقتصاددانان، دانشي دارند كه بدون نياز به ابزار اقتصادي لازم يعني سرمايه و تكنولوژي، وضعيت اقتصادي را بهبود مي‌بخشند، نه تنها خود بلكه كشور و نسل‌هايي را گمراه مي‌كند. اقتصاددان مي‌تواند بگويد كشور براي ايجاد يك ميليون شغل به چه مقدار سرمايه نياز دارد، سرمايه‌گذاري اين سرمايه در چه زمينه‌هايي داراي توجيه اقتصادي قوي‌تر يا با اولويت اشتغال بالاتر است و چگونه مي‌توان آن سرمايه را به بهترين و اقتصادي‌ترين وجه سرمايه‌گذاري كرد، اما بدون داشتن سرمايه و تكنولوژي برتر، اقتصاددان نمي‌تواند با كيمياگري، اوضاع مملكتي را بهبود بخشد. در بازار ارز نيز مديريت بازار و پاسخگويي به تقاضا و جلوگيري از پرش ارزي، نيازمند درآمد ارزي آني و آتي كافي و مطمئن است كه همزمان قابل دسترس نيز باشد وگرنه كميابي آني يا انتظاري حكم خود را به پيش مي‌راند در شرايط كنوني كه برنامه‌هاي ترامپ در جهت تقليل درآمد ارزي ما بيش از پيش پررنگ شده و احتمال كاهش جدي درآمدهاي ارزي به واسطه كاهش فروش نفت بيشتر و بيشتر شده است، پذيرش رياست كل بانك مركزي توسط هر فردي به معناي پذيرش قرباني شدن است، چرا كه با افزايش فشار ترامپ براي كاهش خريد نفتي شركا و متحدانش از نفت ايران، چشم‌انداز كميابي ارزي را جدي‌تر كرده است و همين واقعيت است كه دست سياستگذار را در اتخاذ سياست‌هاي موثر مي‌بندد. كميابي ارزي ممكن است با مشكلاتي در امكان انتقال ارز و حتي كاهش نقل و انتقال كالاها توام شود و اين عاملي است كه در آينده بيش از هر عامل اقتصادي ديگر و قوي تراز هر سياست احتمالي اتخاذشده قيمت ارز در داخل كشور، قيمت طلا و... را متاثر خواهد كرد. در چنين شرايطي حضور يك اقتصاددان در مقام رييس كل بانك مركزي، هر چند موقتا بخشي از افكار عمومي را اقناع مي‌كند، در عمل نمي‌تواند واقعيت كميابي را تغيير دهد چرا كه عوامل موثر بر كميابي تدريجي ارزي تحت كنترل بانك مركزي نيست. تغيير احتمالي رييس بانك مركزي شايد تنها كمك كند كه همگان متوجه شوند كه مشكل اقتصاد ما جاي ديگري است و افراد و تيم اقتصادي در شرايط كميابي حاد، نمي‌توانند معجزه كنند چرا كه اقتصاد به ما مي‌آموزد كميابي حكم خودش را پيش مي‌راند و راهي براي بهبود باقي نمي‌گذارد.
عضو هيات علمي دانشگاه اصفهان