سفر وليعهد عربستان به پاكستان همزمان با هشدارهاي تند ايران و هندوستان به اسلام‌آباد
شاهزاده «هزينه گزاف» ناامني را مي‌دهد؟
شهاب شهسواري
درست همزمان با افزايش انتقادهاي بين‌المللي از پاكستان به دليل ناتواني در كنترل گروه‌هاي تروريستي در خاك اين كشور كه سرزمين‌هاي همسايه را مورد تهاجم قرار مي‌دهند، محمد بن‌سلمان، وليعهد جنجالي عربستان سعودي، براي سفري دو روزه امروز به اين كشور مي‌رود. طي يك هفته گذشته، گروه‌هاي تكفيري مستقر در خاك پاكستان، ده‌ها شهروند ايراني و هندي را در خاك اين دو كشور به خاك و خون كشيده‌اند. سفر پيش‌بيني شده محمد بن سلمان وليعهد عربستان، به پاكستان كه قرار بود روز شنبه انجام شود، بدون هيچ توضيحي يك روز به تاخير افتاد و سفر او به مالزي و اندونزي هم لغو شد. انجام دو عمليات پاكستاني از سوي گروه‌هاي تروريستي مستقر در خاك پاكستان و كشتار ده‌ها شهروند ايراني و هندي توسط گروه‌هاي تروريستي جيش‌العدل و جيش محمد در سيستان و بلوچستان و كشمير، نخست‌وزير هندوستان و فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي را وادار كرد دولت پاكستان را به «پرداخت هزينه گزاف» به دليل تسهيل اين عمليات‌ها تهديد كنند. اما به نظر مي‌رسد، خيال عمران خان نخست‌وزير پاكستان از همه‌چيز تخت باشد، چرا كه خزانه تازه اسلام‌آباد، قرار است با ريخت و پاشي بي‌سابقه وارد خاك اين كشور شود و شايد «هزينه گزاف» اين عمليات تروريستي در خاك سرزمين‌هاي همسايه را هم قرار است همان شاهزاده بدهد.
تور آسيايي محمد بن سلمان بر اساس برنامه قرار بود ديروز آغاز شود اما بر اساس گزارش رسانه‌ها امروز انجام خواهد شد. به گزارش وال‌استريت ژورنال مقام‌هاي مالزي و اندونزي تاييد كرده‌اند كه سفر بن سلمان به مالزي و اندونزي هم كه قرار بود بخشي از اين تور باشد، براي مدت نامعلومي به تاخير افتاده است و وليعهد سعودي فقط از پاكستان، هند و چين در اين سفر ديدار مي‌كند. بن سلمان بعد از ديدار دو روزه‌اش از پاكستان قرار است در چين با رييس‌جمهور اين كشور شي‌جين پينگ و در دهلي نو با نخست‌وزير هندوستان، نارندرا مودي، ديدار و گفت‌وگو كند.
سفر 15 ميليارد دلاري
استيصال مالي دولت عمران خان باعث شد تا در ماه‌هاي گذشته، پاكستان به يك طعمه آسان در برنامه‌هاي توسعه‌طلبانه شاهزاده جنجالي سعودي تبديل شود. سعودي‌ها تاكنون 3 ميليارد دلار وام نقدي در اختيار دولت عمران خان گذاشته‌اند اما در سفر محمد بن سلمان قرار است وعده 15 ميليارد دلار ديگر، از جمله فروش 3 ميليارد دلار نفت نسيه و 12 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري در خاك پاكستان هم اجرايي شود. وعده كمك 30 ميليارد دلاري پادشاهي سعودي و متحدش امارات متحده عربي به پاكستان براي نجات از وضعيت خالي شدن خزانه دولت، باعث شد تا عمران خان از مذاكرات سخت و تعهدآور با صندوق بين‌المللي پول راحت شود. هر چند پاكستان طي دهه‌هاي گذشته بارها و بارها از صندوق بين‌المللي پول وام دريافت كرده است اما اين وام‌ها همواره با تعهدات سنگين براي اصلاح سياست‌هاي پولي و اقتصادي دولت به اين كشور داده‌شده است، در حالي كه وام گرفتن از رياض هيچ تعهدي براي اصلاحات و اجراي طرح‌هاي رياضت اقتصادي بر دوش دولت اسلام‌آباد نمي‌گذارد.
پاكستان كه سال گذشته ميلادي با كسري بودجه بي‌سابقه و احتمال ورشكستگي كامل دولت مواجه شده‌بود، به‌شدت به كمك‌هاي پادشاهي سعودي نيازمند است. از تابستان سال جاري كه عمران خان دولت را در اختيار گرفت، مساله كسري بودجه و احتمال ته كشيدن خزانه اصلي‌ترين دغدغه او است. در طول دو سفر پيشين عمران خان، نخست‌وزير پاكستان به رياض، پادشاهي سعودي 3 ميليارد دلار وام نجات فوري در اختيار اسلام‌آباد قرار داد، يكي از اين سفرها در ميان هياهوي قتل جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار منتقد پادشاهي عربستان انجام شد، سفري كه نخست‌وزير پاكستان در حين آن گفت كشورش «مستاصل‌تر از اين است» كه به اين مسائل واكنش نشان دهد. قرار است در سفر دو روزه محمد بن سلمان به پاكستان، موافقتنامه فروش نسيه نفت به پاكستان به ارزش 3 ميليارد دلار ديگر هم امضا شود اما بزرگ‌ترين هدف اين سفر اجراي طرح‌هاي سرمايه‌گذاري عربستان در پاكستان است. طرح‌هايي كه قرار است تفاهمنامه‌هاي آن در سفر وليعهد سعودي امضا شود و پيش‌بيني مي‌شود بين 10 تا 12 ميليارد دلار ارزش آن باشد. اين بزرگ‌ترين سرمايه‌گذاري عربستان سعودي در خاك پاكستان از زمان استقلال اين كشور است و گروهي از ناظران آن را با پروژه عظيم «دالان اقتصادي چين-پاكستان (CPEC) قياس مي‌كنند. ساخت يك پالايشگاه جديد نفتي توسط كمپاني آرامكوي عربستان و همچنين سرمايه‌گذاري در بخش انرژي‌هاي نو و توسعه صنايع معدني، از جمله برنامه‌هاي ديگر عربستان سعودي براي محكم‌تر كردن جاي خود در پاكستان است.
احتمال ديدار بن سلمان با نمايندگان طالبان
خبرگزاري رويترز به نقل از تعدادي از ديپلمات‌هاي پاكستاني گزارش داده است كه ممكن است محمد بن سلمان وليعهد سعودي در سفرش به پاكستان با تعدادي از نمايندگان طالبان ديدار و گفت‌وگو كند. به نوشته اين خبرگزاري بريتانيايي «شواهد قوي وجود دارد كه اين ديدار روز دوشنبه انجام خواهد شد.» با اين حال مقام‌هاي ارشد دفتر طالبان در قطر به رويترز گفته‌اند كه هنوز براي انجام چنين ديداري برنامه‌ريزي نشده است. به گفته يك نماينده طالبان «هنوز برنامه‌اي براي ديدار با شاهزاده بن سلمان وجود ندارد اما اگر او به اسلام‌آباد سفر كند، ممكن است در مورد انجام چنين ديداري فكر كنيم.»
انتقاد هند و امريكا از پاكستان
اجراي عمليات تروريستي از سوي گروه‌هاي مستقر در خاك پاكستان در ايران، هر چند با سكوت دولت امريكا مواجه شد اما عملياتي مشابه از سوي گروه‌هاي تروريستي مستقر در پاكستان در كشمير تحت حاكميت هند، با انتقاد تند دهلي نو و واشنگتن مواجه شده است. نارندرا مودي، نخست‌وزير هندوستان، با انتقاد شديد از «كشور همسايه» اقدام تروريستي اخير در كشمير را كه باعث مرگ 44 نيروي پليس هندوستان شد «يك اشتباه بزرگ» توصيف كرد كه به ازاي آن «بايد هزينه گزاف» از سوي پاكستان پرداخت شود. دهلي نو اعلام كرده است در واكنش به اين عمليات تروريستي توسط گروه جيش محمد كه از سوي هندوستان و امريكا، تحت‌الحمايه دولت مركزي پاكستان معرفي مي‌شود، از توافق تجارت ترجيحي با پاكستان خارج شده است. دولت امريكا هم با صدور بيانيه‌اي خواهان «توقيف سريع تمام اموال گروه جيش محمد» در پاكستان شد. دولت امريكا از اسلام‌آباد خواسته است تا «اقدامي قاطعانه براي جلوگيري از تكرار عمليات مشابه» توسط اين گروه تروريستي شود. جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا در ديدار با همتاي هندي خود به‌شدت از پاكستان انتقاد كرده است و بر «حق هند براي دفاع از خود» تاكيد كرد.
رايزني‌هاي وزير خارجه هند در تهران
وزير خارجه هند در توقفي كوتاه در تهران با معاون سياسي وزير خارجه ايران ديدار و بر عدم حمايت كشورش از تحريم‌هاي يكجانبه عليه ايران تأكيد كرد. سوشما سواراج، وزير امور خارجه هند شنبه و به هنگام توقفي كوتاه در تهران و پيش از عزيمت به اروپا، با سيدعباس عراقچي معاون سياسي وزارت امور خارجه كشورمان (در غياب محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كه براي شركت در اجلاس امنيتي مونيخ به آلمان سفر كرده است) ملاقات و پيرامون مسائل مورد علاقه دوجانبه و منطقه‌اي، تبادل نظر كرد. در اين ديدار، دو طرف ضمن محكوم كردن حوادث اخير تروريستي در سيستان و بلوچستان و همچنين سرينگر و ابراز همدردي متقابل، بر ضرورت صلح و آرامش در منطقه از طريق گفت‌وگو تاكيد كردند. وزير امور خارجه هند همچنين نظر دولت متبوعش داير بر عدم حمايت از تحريم‌هاي يكجانبه عليه كشورمان را مجددا اعلام كرد.