مليحه خورده‌پا
با مرور خاطراتي كه از شرايط اقتصادي كشور در حافظه مردم باقي مانده يك نتيجه قطعي استنباط مي‌شود؛ نگراني از افزايش قيمت‌ها اما روزي اين نگراني به كالاهاي سرمايه‌اي و ارزشمند معطوف مي‌شد حالا به سيب‌زميني و پياز رسيده است. موجي كه از طلا، سكه، خانه و دلار شروع شده و از برنج درجه يك وطني و گوشت گاو و گوسفند گذشته و حالا به پياز و سيب‌زميني رسيده است.
اين روند بيش از هر چيز سفره خانوار را هدف گرفته و با كاهش درآمد‌ها مي‌تواند به كوچك شدن سفره خانوار منجر شود.
سيب‌زميني كه اين روزها جاي برنج، گوشت، مرغ و تخم‌مرغ و ماهي و... را در سبد خانوار ايرانيان گرفته است اين روزها قيمتي بين كيلويي 8 تا 10 هزار تومان را در مغازه‌هاي سطح شهر تجربه مي‌كند؛ نرخي كه پرداخت آن براي يك محصول صددرصد توليد داخل كمي دور از ذهن است؛ آن‌هم با توجه به اينكه ميزان توليد و سطح زيركشت سيب‌زميني در ايران قابل توجه است.
ميزان توليد سيب‌زميني
مديركل دفتر محصولات علوفه‌اي و جاليزي معاونت زراعي وزارت جهاد كشاورزي درباره ميزان توليد سيب‌زميني در ايران به «اعتماد» مي‌گويد: سال گذشته 145 هزار هكتار از اراضي كشاورزي در چهار فصل با استفاده از شيوه كشت معمولي زيركشت محصول سيب‌زميني رفت. حسين اصغري مي‌افزايد: براساس آمار از اين ميزان كشت در سال 97 بيش از پنج ميليون تن سيب‌زميني برداشت شد.
اين مقام مسوول درباره دلايل افزايش مجدد قيمت سيب‌زميني در سطح بازار اظهار مي‌كند: بدون ترديد گراني مجدد قيمت سيب‌زميني ارتباطي با مقدار كشت و برداشت اين محصول در كشور ندارد و در سال جاري نيز همانند سال‌هاي گذشته كشت و توليد سيب‌زميني ادامه دارد.
مديركل دفتر محصولات علوفه‌اي و جاليزي وزارت جهادكشاورزي درباره ميزان كشت سيب‌زميني در سال زراعي 97-96 تصريح مي‌كند: در كشت بهاره و طرح استمرار سال ۹7- ۹6، در مجموع ۶۵۷ هزار تن سيب‌زميني در سطح ۲۱ هزار و ۴۰۰ هكتار توليد شد كه از اين ميزان ۱۵۷ هزار تن توليد در سطح زيركشت ۵ هزار و ۸۰۰ هكتار مربوط به طرح استمرار و توليد ۵۰۰ هزارتن در سطح ۱۵ هزار و ۶۰۰ هكتار مربوط به كشت بهاره بوده است.
اصغري درباره ميزان كشت اين محصول در سال زراعي سال 98-97 خاطرنشان مي‌كند: در كشت بهاره و طرح استمرار سال ۹8 - ۹7، در مجموع ۶۰۵ هزار تن سيب‌زميني در سطح ۲۰ هزار و ۲۰۰ هكتار توليد شد كه از اين ميزان ۱۵۰ هزار تن توليد در سطح زيركشت، ۴ هزار و ۷۰۰ هكتار مربوط به طرح استمرار و توليد ۴۵۵ هزار تن در سطح ۱۵ هزار و ۵۰۰ هكتار مربوط به كشت بهاره بوده است.
بنكداران، عامل گراني سيب‌زميني
عدد و رقم‌هاي ارايه‌شده از سوي مديركل دفتر محصولات علوفه‌اي و جاليزي وزارت جهادكشاورزي درباره ميزان توليد و سطح زيركشت سيب‌زميني بيانگر اين واقعيت است كه تفاوت معناداري در ميزان و سطح توليد سيب‌زميني در كشت بهاره سال زراعي 98-97 نسبت به دوره مشابه سال 97-96 ايجاد نشده است؛ حال سوال اين است كه چرا به يك‌باره قيمت سيب‌زميني تا اين حد گران شده است و اگر اين روند ادامه پيدا كند آيا خريد اين محصول در ليست كالا‌هايي با دسترسي كمتر مانند گوشت، برنج، مرغ و ... قرار مي‌گيرد يا خير.
رييس انجمن ملي حمايت از حقوق مصرف‌كنندگان درباره دلايل گراني قيمت سيب‌زميني در فصل برداشت مي‌گويد: در حال حاضر سيب‌زميني جديد به بازار آمده و دلايل افزايش قيمت اين محصول در شرايط فعلي بايد از وزارت جهاد كشاورزي پيگيري شود.
حسين ابراهيمي از بررسي افزايش قيمت اين محصول در جلسه هفته آينده ستاد تنظيم بازار خبر داده و اظهار مي‌كند: سازمان حمايت مصرف‌كنندگان و توليدكنندگان نيز بايد گزارش كند كه افزايش قيمت سيب‌زميني به علت افزايش صادرات است، يا مشكلاتي در زمينه توليد و عرضه وجود دارد. رييس انجمن ملي حمايت از حقوق مصرف‌كنندگان از بنكداران به عنوان عامل ديگري براي گراني سيب‌زميني ياد كرده و مي‌گويد: ممكن است بنكداران اين محصول را در انبارهاي خود نگه داشته باشند تا با ايجاد نوعي كمبود صوري، قيمت‌ها را بالا ببرند. انبار و احتكار محصولات از سوي واسطه‌ها انجام مي‌شود و كشاورزان نقشي در اين كار ندارند.
صادرات، دامنه گراني را به بازار سيب‌زميني كشاند
رييس اتحاديه فروشندگان ميوه و سبزي درباره گراني سيب‌زميني به «اعتماد» مي‌گويد: عمده‌فروشان بازار هيچ نقشي در تغييرات قيمت محصولات كشاورزي ندارند.
اسدالله كارگر مي‌افزايد: هر هفته روز يكشنبه بحث كشف قيمت محصولات با حضور كسبه انجام مي‌شود و با توجه به قيمت خريد با سود 35 درصد عرضه مي‌كنيم. اين فعال صنفي ادامه مي‌دهد: در بازار عمده‌فروشان عرضه بر حسب ميزان تقاضا انجام مي‌شود و بنكداران با توجه به فاكتور خريد بايد محصول را عرضه كنند.
كارگر تصريح مي‌كند: در روزهاي اخير قيمت عمده‌فروشي سيب‌زميني به كيلويي 5 تا 7 هزار تومان رسيده است بنابراين صاحبان صنوف نيز ناگزير از افزايش قيمت محصول هنگام فروش هستند.
او خاطرنشان مي‌كند: در بازار نمي‌توان دنبال دلايل افزايش قيمت سيب‌زميني گشت و بايد ريشه اين معضل را در ميزان توليد و صادرات دنبال كرد.
مسوولاني كه هيچ‌وقت در دسترس نيستند
رييس اتحاديه فروشندگان ميوه و سبزي از صادرات به عنوان عامل گراني سيب‌زميني در فصل برداشت اين محصول ياد مي‌كند زيرا طبق اعلام گمرك در روز 31 ارديبهشت صادرات سيب‌زميني از تاريخ 4 خرداد ماه جاري آزاد شد. گفتني است در دي ماه سال 97 محمود حجتي وزير جهادكشاورزي به دليل افزايش بي‌رويه قيمت سيب‌زميني و پياز طي نامه‌اي به رضا رحماني وزير صنعت، معدن و تجارت خواستار اعمال ممنوعيت براي صادرات اين دو قلم محصول كشاورزي شده بود.
جهش قيمت دلار در ماه‌هاي سرد سال موجب شد تا صادرات تمامي كالاها و محصولات از ايران به كشورهاي همسايه براي دلالان بسيار سودآور باشد به همين دليل وزير جهادكشاورزي از وزير صنعت خواست تا با اعمال ممنوعيت در صادرات مانع كمبود اين اقلام در بازار و افزايش معنادار قيمت آنها شود.
درباره گراني سيب‌زميني دلايل متعددي ذكر مي‌شود؛ از لغو ممنوعيت صادرات تا احتكار سيب‌زميني كه يك محصول فسادپذيراست اما مهم‌ترين مساله اين است كه چرا كسي براي ساماندهي اين بازار اقدامي نمي‌كند و انگار همه منتظر هستند تا بار ديگر سفره خانوار كوچك‌تر از قبل شود.
براي مشخص شدن علت واقعي گراني سيب‌زميني و اينكه تاكنون چه اقداماتي براي كنترل نرخ اين محصول انجام شده و آيا مذاكره و رايزني براي ممنوعيت صادرات سيب‌زميني و پياز صورت گرفته است يا خير، با سازمان توسعه تجارت، سازمان حمايت از حقوق توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان، معاونت كشاورزي وزارت جهاد كشاورزي و معاون بازرگاني داخلي وزارت صنعت، معدن و تجارت كه دبير ستاد تنظيم بازار است بارها و بارها تماس گرفتيم اما هيچ پاسخي به غير از عدم پاسخگويي به تلفن و انداختن توپ گراني از سوي دو وزارتخانه در زمين يكديگر داده نشد.
تعيين عوارض جايگزين محدوديت‌هاي صادراتي شود
وزير جهاد كشاورزي گفت: نوسانات قيمت محصولات كشاورزي در بازار داخلي را مي‌توان با وضع و تغيير عوارض صادرات محصول كنترل كرد، به جاي اينكه به يك‌باره صادرات يك محصول ممنوع و چندي ديگر بدون هيچ محدوديتي از سر گرفته شود.
محمود حجتي در حاشيه جلسه روز گذشته هيات دولت در جمع خبرنگاران با اشاره به اينكه مسووليت قيمت‌گذاري محصولات كشاورزي با وزارت صنعت، معدن و تجارت است، اظهار كرد: اين روزها سيب‌زميني صادر نمي‌شود اما پيگير آن هستم كه با توليد و رساندن آن به بازار، قيمت آن تعديل شود.