جنگل‌هاي هيركاني را دريابيم
رضا شيخ‌پور
مديريت جزيره‌اي و موازي‌كاري و ناهماهنگي سازماني، بلاي جان محيط زيست و منابع طبيعي ايران شده است. اين‌گونه موازي‌كاري‌ها را در عرصه‌هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي طي دهه‌هاي گذشته بين نهاد دولت و ساير نهادها به صورت ملموس تجربه و مشاهده كرده‌ايم؛ متاسفانه چند سالي است كه اين دوگانگي يا موازي‌كاري را حتي در يك سازمان دولتي و نيز در برابر سازماني ديگر در بدنه دولت تجربه مي‌كنيم! موضوع انتقال آب درياچه كاسپين به فلات مركزي ايران مصداقي براي اين ادعا است. سازمان حفاظت محيط زيست در حالي مجوز اجراي اين پروژه را با امضاي عيسي كلانتري صادر كرد كه معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور طي نامه شماره 26041 مورخ 29 مهر 98 با صراحت مراتب مخالفت خود را با واگذاري مسير و عبور لوله‌هاي انتقال آب درياي خزر به سمنان از داخل عرصه‌هاي جنگلي اعلام كرد! با اين وصف، مشخص نيست رييس سازمان حفاظت محيط زيست با استناد به كدام قانون و طبق كدام ارزيابي، براي اين پروژه مجوز صادر كرده است! اين ناهماهنگي در مديريت دو سازمان متولي زيست بوم ايران، حاصل مديريت جزيره‌اي و انتخاب نادرست روساي دو سازمان و باور ضعيف دولت دوازدهم به اهميت محيط زيست است. همچنين اين تعارض در تصميم‌گيري دو تشكيلات، سند ديگري در اثبات ضرورت تصويب طرح ادغام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري با سازمان حفاظت محيط زيست و تشكيل وزارت منابع طبيعي و محيط زيست است.
صدور مجوز اجراي پروژه تله‌كابين در مازندران و گلستان نيز يكي ديگر از مصاديق سردرگمي يا بحران مديريت در اين بخش است. در حالي كه معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور هيچ‌گونه مجوزي براي پروژه تله‌كابين علي‌آباد در گلستان صادر نكرده اما مشخص نيست مسوولان محلي مجوز اين پروژه را چگونه از سازمان جنگل‌ها و سازمان محيط زيست اخذ كرده‌اند! به نحوي كه مدير كل منابع طبيعي گلستان در نامه‌اي مشترك با مدير كل محيط زيست آن استان خطاب به استاندار، خواهان تحقق اجراي پروژه تله‌كابين مي‌شوند! اينكه در داخل يك سازمان، بدون صدور مجوز رسمي از سوي معاونت متولي جنگل، مديركل منابع طبيعي گلستان در جايگاه وكيل مدافع صاحبان پروژه تله‌كابين ظاهر مي‌شود مفهومش استقرار مديريتي ناكارآمد در راس آن سازمان است.
طبق مفاد بند «ف» ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه هرگونه پروژه يا طرحي در جنگل‌هاي هيركاني از جمله طرح گردشگري يا توسعه پارك‌هاي جنگلي بايد در قالب برنامه جايگزين مديريت جنگل‌هاي شمال كشور صورت گيرد و به عبارتي اجراي پروژه‌هايي نظير تله‌كابين علي‌آباد در گلستان يا تله‌كابين اليمستان در مازندران پيش از تصويب طرح جايگزين مديريت جنگل‌هاي هيركاني، مردود و غيرقانوني بوده و يگان حفاظت سازمان جنگل‌ها و نيز دستگاه قضايي موظف به برخورد با مديران متخلف و تعقيب قضايي و كيفري متخلفان هستند. جداي از اين چالش اساسي در مديريت سازماني، اجراي پروژه تله‌كابين در جنگل‌هاي هيركاني، ثبت اين گنجينه طبيعي به عنوان ميراث جهاني را در يونسكو با چالش تجديدنظر آن نهاد بين‌المللي مواجه خواهد كرد. چنانچه دست‌اندازي به منابع طبيعي و مشخصا جنگل‌هاي هيركاني با چنين مديريت جزيره‌اي درون سازماني متوقف نشود كسي كه بر صدر مديريت سازمان جنگل‌ها نشسته است با خشم جنگلبانان ايران مواجه خواهد شد؛ سرنوشت رييس پيشين اين سازمان نشان داد كه جنگلبانان براي حفاظت از منابع طبيعي كشورمان، با مديران مافوق خود شوخي ندارند و هيچ عهد اخوتي با آنان نبسته‌اند! جنگلباني در ايران قدمتي به مدت يك قرن دارد و از بحران‌هاي متعدد عبور كرده است.